Pasywny, agresywny czy asertywny - scenariusz zajęć z elementami biblioterapii dla gimnazjum

“Pasywny, agresywny czy asertywny”
scenariusz zajęć z elementami biblioterapii dla gimnazjum

Czas zajęć: 60 minut

Cele
wyjaśnienie definicji sposobów reagowania
wyjaśnienie, dlaczego asertywny jest najskuteczniejszy i najbardziej pozytywny
rozwijanie umiejętności radzenia sobie z sytuacjami życiowym
rozwijanie poczucia własnej wartości.

Formy pracy:
grupowa
zbiorowa

Metody pracy:
pogadanka
ćwiczenia w grupach
czytanie tekstów

Materiały:
fragmenty książki pt. „ Most na rzece Kwai”
karty pracy dla uczniów z opisami scenek dramowych
arkusz skali “Ja i inni” do badania zachowań asertywnych.


Przebieg zajęć:
1. Omówienie wariantów zachowania się człowieka. Podanie definicji trzech podstawowych typów
zachowania.

Typ agresywny- atakuje partnera/rozmówcę fizycznie i słownie, reaguje głośno, grozi, złości się, stosuje inwektywy. Nie szanuje innych.
Typ pasywny - jest bierny, “nijaki“, nie patrzy na rozmówcę; jest przestraszony, niepewny. Pozwala aby inni za niego decydowali.
TYP ASERTYWNY - osobnik walczy o swoje prawa, respektuje prawa innych; patrzy w oczy rozmówcy, mówi głośno, stanowczo, ale nie krzyczy.

2. Scenki dramowe (praca w grupach)

Podzielenie uczniów na grupy. Rozdanie uczniom przygotowanych kart pracy z przykładami wszystkich typów zachowania i poproszenie ich, aby odegrali każdą scenkę, ustosunkowując się do każdego typu zachowania i odpowiednio zakreślili je.

3. Odczytanie fragmentów lektury „ Most na rzece Kwai”

W luźnej rozmowie z uczniami omawiamy przeczytane fragmenty tekstu. Podpowiadamy uczniom odpowiedzi na niektóre pytania związane z książką: „Co się dzieje, gdy zachowujemy się asertywnie?” (jesteśmy zadowoleni z siebie;, mamy szacunek do siebie i innych; mniej ranimy innych; rośnie nasza wiara w siebie; jesteśmy uczciwi w stosunku do samych siebie i innych)

4. Przybliżenie uczniom znajomości określenia samooceny. Rozdanie arkuszy do badania zachowań asertywnych według skali “Ja i inni”. Poproszenie młodzieży o ich wypełnienie na miejscu lub później w domu dla własnej samooceny.


Zakończenie zajęć.

Literatura wykorzystana do scenariusza:

1.Alberti R., Emmons M.: Asertywność : sięgaj po to, czego chcesz, nie raniąc innych. Gdańsk: GWP, 2002
2.Boulle P.: Most na rzece Kwai. Warszawa: PIW, 1989 ( rozdział IV-VI, s. 23-37)
3.Palomares S., Schilling D., Winch C.: Skrzynia skarbów : ćwiczenia grupowe. Warszawa: Fraszka Edukacyjna, 2008
4.Wosik-Kawala D.: Korygowanie samooceny uczniów gimnazjum. Lublin: Wydaw. UMCS, 2007

Załączniki:

KARTY PRACY:

Przeczytaj poniższe historyjki, zastanów się, która rekcja jest bierna(B), agresywna(AG),
a która asertywna(AS). Wpisz odpowiednie literki z lewej strony opisu.

1. Nauczyciel każe Jankowi zrobić pracę domową po raz kolejny, ponieważ praca nie jest
zrobiona dobrze. Janek mówi:
- Nie może mi pani kazać tego zrobić, nie ma mowy! To nie moja wina
- A po co mam to robić? I tak dostanę tróję
- Dobrze, ale najpierw muszę wiedzieć co zrobiłem źle

2. Ela prosi przyjaciółkę , aby ta po lekcjach pomogła przenieść jej kilka ciężkich rzeczy do
innej sali na polecenie nauczyciela. Koleżanka odpowiada:
- Nie mogę ci pomóc, mama na mnie czeka przed szkołą
- O rany! No jeśli tak Ci zależy...Ale moja mama czeka na mnie i będzie wściekła
- Jeśli sama nie możesz tego zrobić, to po co się zgłaszałaś. Jestem zajęta.

3. Mama Piotra po powrocie do domu przynosi rower zostawiony przez syna na deszczu.
Mama mówi:
- Gdybyś trochę myślał , to byś go nie zostawił!
- Nie ma sprawy. Innym razem Ty mi w czymś pomożesz
- No tak! Jak zwykle muszę wszystko robić za ciebie!..

Scenki dramowe:

SYTUACJE RODZINNE:

Po północy. Twój nastoletni syn wrócił właśnie nad ranem z imprezy, a Ty nie spałeś/aś
z tego powodu całą noc.
Możliwe reakcje:
- odwracasz się i zasypiasz, bo już wszystko wróciło do normy,
- krzyczysz: “Gdzie byłeś do diabła”! Całą noc się martwiłam Ty bezmyślny szczeniaku,
- mówisz spokojnie: “Martwiłam się o Ciebie, gdzie byłeś? Miałeś wrócić o 12-tej. Mogłeś
zadzwonić. Jutro wrócimy do tej rozmowy“.

ROLA KONSUMENTA:

Strzyżenie. Fryzjer właśnie Cię ostrzygł i pokazuje w lustrze nową fryzurę. Chciałbyś mieć krócej przycięte baczki.
Możliwe reakcje:
- kiwasz głową i mówisz “w porządku”,
- gwałtownie reagujesz, że masz za mało przycięte baczki,
- prosisz fryzjera, żeby troszkę przyciął jeszcze baczki.

SKALA - Ja “i inni”

Instrukcja

Poniżej znajdziesz kilkanaście twierdzeń, które pomogą Ci w opisie Twoich kontaktów z innymi ludźmi. Odpowiedz na nie tak, jakbyś to robił/a tylko dla siebie. Nie ma tu odpowiedzi dobrych ani złych, mogą być jedynie szczere lub nieszczere - to zależy od Ciebie. Nie bierz pod uwagę cudzych opinii. Obok każdego zdania znajdziesz 5 cyfr, które oznaczają w jakim stopniu twierdzenia te są prawdziwe w odniesieniu do Ciebie. I tak:
1 - oznacza w pełni nieprawdziwe
2 - oznacza raczej nieprawdziwe
3 - oznacza częściowo prawdziwe, częściowo nieprawdziwe
4 - oznacza raczej prawdziwe
5 - oznacza w pełni prawdziwe.
Po uważnym przeczytaniu każdego stwierdzenia wybierz jedną z pięciu możliwych odpowiedzi. Wybraną odpowiedź zaznacz kółkiem.


1. W różnych sprawach ostateczną decyzję podejmuję sam/a, chociaż inni ludzie często próbują zrobić to za mnie.
1 2 3 4 5
2. Jeżeli ktoś postąpił niesprawiedliwie wobec mnie, to potrafię mu o tym powiedzieć.
1 2 3 4 5
3. Potrafię odmówić kupienia produktu oferowanego przez natarczywego sprzedawcę, chociaż mam
wystarczającą ilość pieniędzy.
1 2 3 4 5
4. Kiedy coś robię dobrze lub odnoszę sukces dzięki własnemu wysiłkowi, to otwarcie i głośno się
z tego cieszę.
1 2 3 4 5
5. Potrafię głośno wyrazić własne zdanie na dany temat, pomimo tego, że jest ono inne od opinii
osoby z którą rozmawiam.
1 2 3 4 5
6. Jeżeli mój kolega/koleżanka robi coś, co mi w danej chwili przeszkadza, to mówię mu/jej o tym.
1 2 3 4 5
7. Umiem obdarzać komplementami innych ludzi.
1 2 3 4 5
8. Jeżeli zaistnieje taka potrzeba to potrafię odwołać umówione wcześniej spotkanie.
1 2 3 4 5
9. Zawsze mówię wprost, co mi się w innych ludziach nie podoba, ale nigdy ich przy tym nie
obrażam.
1 2 3 4 5
10. Kiedy ktoś mi dokucza albo śmieje się ze mnie, pytam dlaczego to robi.
1 2 3 4 5
11. Jeżeli ktoś pożyczył coś ode mnie (np. książkę, pieniądze) i długo nie oddaje, to proszę o zwrot.
1 2 3 4 5
12. W razie potrzeby potrafię zwrócić się do kogoś o pomoc.
1 2 3 4 5
13. Nie obawiam się, że ludzie przestaną mnie lubić kiedy nie zgodzę się z nimi i wyrażę własne
zdanie.
1 2 3 4 5
14. Jeżeli czegoś nie wiem lub nie rozumiem, to otwarcie to przyznaję i proszę o wyjaśnienie.
1 2 3 4 5
15. Potrafię odmówić koledze/koleżance angażowania się w jego/jej problemy.
1 2 3 4 5
16. Jeżeli ktoś chce pożyczyć coś ode mnie (płytę, książkę) a ja nie mam ochoty tego zrobić, to po
prostu mówię: “Przykro mi nie mogę ci pożyczyć”.
1 2 3 4 5
17. Umiem wyrazić to, czego chcę od innych osób, chociaż wiem, że mają one prawo odmówić mi.
1 2 3 4 5