Program nauczania - pierwsza pomoc przedmedyczna

Spis treści
I. WSTĘP
II. CELE EDUKACYJNE:
1. Cele ogólne
2. Cele szczegółowe: kształcenia i wychowania
III. MATERIAŁ NAUCZANIA UWZGLĘDNIAJĄCY TREŚCI OKREŚLONE
W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ.
IV. PRZEWIDZIANE EFEKTY- OSIĄGNIĘCIA.
V. SPOSÓB EWALUACJI.
VI. PROPONOWANE METODY REALIZACJI PROGRAMU.
VII. POMOCE I ŚRODKI DYDAKTYCZNE.
VIII. BIBLIOGRAFIA.

I. Wstęp

SŁYSZAŁEM I ZAPOMNIAŁEM
WIDZIAŁEM I ZAPAMIĘTAŁEM
ZROBIŁEM I ZROZUMIAŁEM.
Konfucjusz

Młodzież w wieku szkolnym postrzega świat całościowo. Uczy się i zapamiętuje głównie przez przyswajanie. Dlatego słowa Konfucjusza są moim mottem, myślą przewodnią w pracy z uczniami chcącymi nauczyć się elementów ratownictwa i udzielania pierwszej pomocy.
Na całym świecie w wyniku bardzo szybkiego w ostatnich latach rozwoju cywilizacyjnego wzrasta liczba czynników powodujących zagrożenie życia i zdrowia człowieka.
Z raportu UNESCO opracowanego w 1996r. w Paryżu przez międzynarodową komisję pod przewodnictwem Jacquesa Delorsa dowiadujemy się, iż priorytetem współczesnej światowej edukacji są między innymi takie ponadczasowe wartości jak: zdrowie, zrozumienie, poczucie odpowiedzialności.
Aby zminimalizować skutki tragicznych zdarzeń, wypadków, pożarów, powodzi itp. należy wyposażać uczniów w praktyczne umiejętności
z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej, praktyczne umiejętności zachowania się w sytuacjach trudnych, kształtować w nich gotowość
do działania i niesienia pomocy innym, dostarczać im rzetelnej wiedzy o stanie naszego środowiska oraz o zagrożeniach, jakie niesie ze sobą współczesna cywilizacja.
Każdy z nas powinien znać podstawy wiedzy o sobie, świecie oraz poznać metody umożliwiające jej w przyszłości rozwijanie własnej zdolności rozumowania i wyobraźni, własnego osądu, podejmowanie decyzji i poczucia odpowiedzialności. To m.in. z tych powodów zdecydowałam się stworzyć zajęcia dla uczniów ZS w Izdebniku z zakresu udzielania pierwszej pomocy.

Program nauczania z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej adresowany jest głównie do młodzieży gimnazjalnej Zespołu Szkół w Izdebniku. Ta grupa wiekowa niebawem wkroczy w dorosłe życie, kiedy to napotkać się może na sytuacje, w których potrzebna będzie znajomość podstaw w udzielaniu pomocy drugiemu. Niezmiernie ważne znaczenie w ratowaniu poszkodowanych mają właśnie osoby przygodne. Często o dalszych losach decydują pierwsze minuty pomocy. Warto więc znać podstawowe zasady działania podczas wypadków,
na które napotykamy w życiu codziennym – tak, aby pomagać, a nie szkodzić.
Pierwsza pomoc przedmedyczna służy ratowaniu zagrożonego życia. Podstawę do działania stanowi niezbędna wiedza medyczna i ćwiczenia praktyczna. W celu dobrego przekazania wiedzy i podejmowania działań praktycznych należy wdrożyć już młodzież szkolną. Stopniowo poznawać ona będzie tajniki wiedzy przedmedycznej, zrozumie potrzebę pomocy potrzebującym, kształtować opanowanie w działaniu.
Zajęcia z tego programu mają uwrażliwić młodego człowieka na krzywdę ludzką i potrzebę niesienia pomocy. Mają również wyrobić umiejętność kontrolowania emocji, nie wpadania w panikę oraz unikania pochopnych działań, które mogłyby wpłynąć na pogorszenie stanu poszkodowanego oraz stanowić zagrożenie dla ratującego.

Szkolenie realizowane będzie w wymiarze godziny lekcyjnej tygodniowo, co łącznie daje ok. 36 jednostek lekcyjnych.


II. Cele edukacyjne
Celem edukacyjnym całego programu szkolenia uczniów jest zapoznanie uczestników zajęć z podstawowymi zasadami udzielania pierwszej pomocy, wykształcenie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych, uwrażliwienie na krzywdę drugiego człowieka, a przede wszystkim zaszczepienie idei niesienia bezinteresownej pomocy.

Cele ogólne:
Cele edukacyjne ogólne opisują najważniejsze umiejętności w zakresie udzielania pierwszej pomocy kształtowane podczas pracy
nad wymaganiami szczegółowymi.
Przygotowanie do działanie ratowniczego – uczeń zna zasady prawidłowego działania w przypadku wystąpienia zagrożenia życia i zdrowia.
Nabycie umiejętności udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach – uczeń umie udzielać pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
Cele szczegółowe:
Cele szczegółowe kształcenia i wychowania opisują wiadomości, umiejętności i sprawności intelektualne, jakie uczniowie maja opanować.

CELE KSZTAŁCENIA
Uczeń:
uzasadnia znaczenie udzielania pierwszej pomocy;
zna zasady postępowania aseptycznego;
rozumie znaczenie bezpieczeństwa ratownika i osoby poszkodowanej w trakcie czynności ratowniczych;
potrafi racjonalnie zorganizować pracę w grupie;
ma poczucie odpowiedzialności za zdrowie i życie swoje i innych;
wyjaśnia zasady bezpiecznego postępowania w rejonie wypadku;
potrafi wezwać odpowiednią pomoc;
rozpoznaje stan bezpośredniego zagrożenia życia;
omawia zasady zabezpieczenia miejsca wypadku;
wyjaśnia, jak należy udzielać pomocy w wypadku drogowym, podczas kąpieli,
załamania lodu, porażenia prądem;
omawia sposób wynoszenia poszkodowanego ze strefy zagrożenia;
zna podstawowe czynności życiowe człowieka, świadomość, oddech, tętno i wie jak je sprawdzić;
wymienia zagrożenia dla osoby nieprzytomnej;
potrafi udrożnić drogi oddechowe;
układa osobę nieprzytomną w pozycji bezpiecznej;
potrafi wykonać samodzielnie resuscytację krążeniowo-oddechową;
udziela pomocy osobie porażonej prądem, piorunem;
wyjaśnia, dlaczego duży krwotok zewnętrzny i wewnętrzny i wstrząs pourazowy zagrażają życiu;
tamuje krwotok za pomocą opatrunku uciskowego;
potrafi udzielić pomocy przy omdleniu, ataku epilepsji, krwotoku z nosa
udziela pomocy przy złamaniach i zwichnięciach;
wykonuje doraźne unieruchomienie kręgosłupa szyjnego
udziela pomocy przy zatruciach: pokarmowych, lekami, gazami, środkami chemicznymi;
potrafi opisać działanie środków toksycznych na organizm człowieka;
zna skutki działania niskiej i wysokiej temperatury na organizm ludzki;
udziela pomocy osobie poszkodowanej przy oparzeniu termicznym i chemicznym;
potrafi opanować stres w sytuacjach nagłych;
wyjaśnia konieczność zapobiegania uzależnieniom

CELE WYCHOWANIA
Uczeń:
wzbudzanie potrzeby uczenia się, doskonalenia i wszechstronnego rozwoju,
przygotowanie do świadomego, aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu w społeczeństwie,
kształtowanie umiejętności dokonywania poprawnych wyborów moralnych,
kształtowanie właściwych postaw wobec ludzi, promowanie szacunku dla drugiego człowieka,
uświadamianie roli zdrowego współzawodnictwa i współpracy w zespole
kształtowanie umiejętności nawiązywania i utrzymywania poprawnych kontaktów z innymi
kształtowanie gotowości niesienia pomocy poszkodowanym i potrzebującym
kształtowanie umiejętności działania w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych, w tym nabycie umiejętności niezbędnych
przy udzielaniu pierwszej pomocy, wdrażanie do zachowań bezpiecznych na drodze do i ze szkoły, w czasie gier i zabaw, w domu,
na ulicy, podwórku, nabycie umiejętności wzywania służb ratunkowych

III. Materiał nauczania uwzględniający treści określone w podstawie programowej

(Tabela - dop. red.)

NR JEDN. LEKCYJNEJ
TEMAT ZAJĘĆ
ZAGADNIENIA

1. Pojęcie, zakres i znaczenie udzielania pierwszej pomocy. Co to jest Pierwsza Pomoc
Odpowiedzialność prawna
Bezpieczeństwo podczas akcji ratowniczej
2. , 3. Funkcjonowanie organizmu ludzkiego.
Fizjologia człowieka, czynności życiowe. Budowa układu oddechowego, krążenia, nerwowego, kostnego człowieka
Znaczenie prawidłowego funkcjonowania w/w układów
4. Schorzenia, choroby, urazy zagrażające zdrowiu i życiu. Charakterystyka chorób tj.: cukrzyca, astma, padaczka, nadciśnienie tętnicze
5. Ćwiczenia praktyczne. Pomiary ciśnienia tętniczego, glukozy we krwi
6., 7. Łańcuch przeżycia. Ogólne zasady postępowania
na miejscu wypadku. Koncepcja łańcucha przeżycia
Ocena sytuacji
Ocena bezpieczeństwa
Pierwsza pomoc
Ocena stanu przytomności
Ocena oddychania
Wzywanie służb ratunkowych – nr alarmowe
Dokładne badanie poszkodowanego, opieka nad nim
Zasady aseptycznego i bezpiecznego postępowania ratownika
FILM EDUKACYJNY : „PIERWSZA POMOC”
8. Osoba nieprzytomna. Pojęcie przytomności, przyczyny zaburzeń oddechu i krążenia
Rozpoznawanie nieprzytomności
Ocena obecności oddechu
Zagrożenia związane z utratą przytomności
Wstępna ocena stanu poszkodowanego
9. Pierwsza pomoc przy utracie przytomności. Pozycja bezpieczna
Opieka nad nieprzytomnym w sytuacjach nietypowych (złamania, hipotermia, wstrząs, ciąża)
10. Ćwiczenia praktyczne. Badanie tętna, oddechu
Pozycja bezpieczna
11. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne. Resuscytacja krążeniowo- oddechowa (RKO)
ABC zabiegów resuscytacyjnych
Pojęcie, rozpoznanie bezdechu
Zegar życia
AED – defibrylator automatyczny; okoliczności jego użycia
Śmierć kliniczna i biologiczna
PREZENTACJA MULTIMEDIALNA
12. Ćwiczenia praktyczne. Technika wykonania procedury resuscytacji krążeniowo – oddechowej – ćwiczenia na fantomach
Sztuczna wentylacja – maseczka „Usta – usta”
13. Pierwsza pomoc przy zadławieniach. Pojęcie zadławienia
Zadławienie u dorosłych
Zadławienie u niemowląt i małych dzieci
Zadławienie u starszych dzieci
Ciało obce w jamie ustnej
14. Bandażowanie – ćwiczenia praktyczne. Cele bandażowania
Rodzaje opasek i obwojów
Bandażowanie kończyny górnej i dolnej
Bandażowanie klatki piersiowej
Bandażowanie głowy i twarzy
15. Pierwsza pomoc przy zranieniach.
Materiały i środki pomocy przedmedycznej.
Ćwiczenia praktyczne. Apteczka pierwszej pomocy
Rodzaje i opatrywanie ran
Postępowanie w przypadku skaleczeń i zranień
Zasady postępowania z ranami kończyn, głowy, twarzy i szyi, klatki piersiowej i jamy brzusznej
Zasady postępowania z raną z ciałem obcym
Zapobieganie zakażeniom – aseptyka i antyseptyka
16. Pierwsza pomoc przy krwotokach.
Ćwiczenia praktyczne. Rodzaje i skutki krwawień i krwotoków; udzielanie PP w przypadku krwawień odpowiednio do ich rodzaju
Wstrząs krwotoczny
Najprostsze opatrunki tamujące krwawienia
Krwotok z nosa
17. Wstrząs pourazowy.
Ćwiczenia praktyczne. Pojęcie i rodzaje wstrząsów
Przyczyny i objawy wstrząsów
Pozycja przeciwwstrząsowa
18. Urazy głowy i kręgosłupa. PREZENTACJA MULTIMEDIALNA
19. Urazy kostno- stawowe.
Ćwiczenia praktyczne. Przyczyny, rodzaje i objawy złamań, zwichnięć, skręceń i uszkodzeń stawów
Unieruchamianie złamanych kości i zwichniętych stawów – reguła Potta
Technika stabilizowania kończyny górnej i dolnej
Technika stabilizowania w podejrzeniu urazu kręgosłupa
20. Omdlenia, ból w klatce piersiowej, zawał serca.
Ćwiczenia praktyczne. Przyczyny i zasady postępowania w przypadku zasłabnięcia
Ból w klatce piersiowej jako objaw stanu zagrożenia życia
Pojęcie, oznaki zawału serca, duszności, epilepsji, udaru mózgu
Pierwsza pomoc w w/w przypadkach
Rozpoznawanie napadu drgawkowego
21. Pierwsza pomoc w przypadku porażenia prądem elektrycznym. Źródła, przyczyny, charakterystyka i skutki porażenia prądem elektrycznym zmiennym i stałym
Stopnie obrażeń prądem
Zachowanie w czasie burzy z wyładowaniami atmosferycznymi
22., 23. Pierwsza pomoc przy oparzeniach. Skutki działania wysokich temperatur na organizm ludzki
Postępowanie w czasie upałów
Zasady zachowywania się w czasie pożaru
Udar słoneczny, udar cieplny – objawy, postępowanie, pierwsza pomoc
Przyczyny i rodzaje oparzeń
Podział oparzeń ze względu na głębokość uszkodzenia tkanek
Ocena rozległości oparzeń – reguła dłoni
Techniki chłodzenia oparzeń
Ogólne zasady postępowania przy oparzeniach
PP przy oparzeniach chemicznych (skóra, przełyk, przewód pokarmowy, oczy)
PP przy zatruciu TŚP
Uszkodzenia popromienne
Zatrucie jadem kiełbasianym
Przegrzanie
24. Pierwsza pomoc przy wychłodzeniach i odmrożeniach. Skutki i objawy działania niskich temperatur na organizm ludzki
Oziębienie i odmrożenie
Podział odmrożeń ze względu na głębokość uszkodzonych tkanek
Części ciała najbardziej narażone na odmrożenie
Temperatura odczuwalna
Zagrożenia wynikające z intensywnych opadów śniegu, porywistych wiatrów i bardzo niskich temperatur
„Folia życia”
25. Pomoc tonącym. Zagrożenie załamaniem lodu. Przytopienie, tonięcie, utonięcie
Zasady i sposoby ratowania tonącego
Zasady udzielania pomocy tonącym
Schemat postępowania ratowniczego u ofiar tonięcia
Pierwsza pomoc ofierze nieszczęśliwego skoku do wody
Załamanie lodu
26. Pierwsza pomoc przy zatruciach. Typowe objawy i najczęstsze okoliczności zatruć
Toksyczność, substancje trujące, trucizny, zatrucia
PP w zatruciach
Charakterystyka i klasyfikacja odtrutek
Sposoby usuwania trucizn w zależności od rodzaju zatrucia
27. Pierwsza pomoc przy ukąszeniach, użądleniach i pogryzieniach. Postępowanie w przypadku ukąszenia przez jadowite węże
Postępowanie w przypadku pogryzienia przez zwierzę – sposoby i środki zapobiegające zarażeniu wścieklizną
Postępowanie w przypadku użądlenia przez owady, w przypadku wystąpienia reakcji uczuleniowej
28. Przenoszenie i ewakuacja poszkodowanych. Sposoby przenoszenia i ewakuacji poszkodowanego przez: jednego, dwóch, trzech i czterech ratowników
Chwyt Rauteka
Zasady układania poszkodowanego na noszach
29. Pierwsza pomoc na miejscu wypadku drogowego. Pojęcie wypadku komunikacyjnego, folii izotermicznej
Zasady postępowania na miejscu wypadku drogowego
Sposoby ewakuacji poszkodowanych
Zabezpieczenie miejsca wypadku
30. Wyjazd do stacji krwiodawstwa.
Spotkanie z ratownikiem medycznym. Zapoznanie się z pracą ratowników
Zwiedzanie ambulansu i stacji krwiodawstwa

Pozostałe godziny lekcyjne do dyspozycji nauczyciela przeznaczone na przeprowadzenie i analizę testów teoretycznych przygotowujących do udziału w turnieju „ I ty możesz zostać ratownikiem” oraz ćwiczeń praktycznych – tzw. Scenki.
Ogółem: 36 jednostek lekcyjnych.

IV. Przewidziane efekty – osiągnięcia
Znajomość potrzebnej wiedzy medycznej.
Umiejętność rozpoznania urazu na podstawie oznak zewnętrznych.
Właściwie wykonana obserwacja czynności życiowych. Badanie przytomności.
Znajomość zasad postępowania przy złamaniu, zwichnięciu, skręceniu.
Wykonanie opatrunków ran, tamowanie krwotoków.
Umiejętność ułożenia poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (przeciwwstrząsowej, przetoczeniowej, półsiedzącej, półleżącej, bocznej ustalonej, bocznej na „hallo”).
Znajomość zasad prowadzenia wentylacji płuc oraz reanimacji sercowo-płucnej.
Umiejętność zadbania o własne bezpieczeństwo (samoochrona), podczas udzielania pomocy poszkodowanemu.
Znajomość konsekwencji prawnych w udzielaniu pierwszej pomocy.
Nabycie umiejętności kierowania akcji ratowniczej. Umiejętność wzywania pogotowia ratunkowego.

V. SPOSÓB EWALUACJI.
Głównym i nadrzędnym celem programu jest osiągnięcie zadowalającego wyniku na turnieju „ I ty możesz zostać ratownikiem”. W ramach przygotowania
do konkursu uczniowie będą na bieżąco rozwiązywać testy wiadomości i umiejętności mające za zadanie sprawdzać uczniów z zakresu wiedzy anatomicznej
i wybranych elementów medycyny oraz sprawdzać się w praktyce – przygotowując scenki wypadków i udzielając pierwszej pomocy „poszkodowanym’’ .

VI. PROPONOWANE METODY REALIZACJI PROGRAMU.
Metody nauczania stosowane w opracowaniach pedagogicznych i zalecanych w Podstawie Programowej do zastosowania na zajęciach to:
metody podające: wykład informacyjny, pogadanka, opowiadanie, opis, prelekcja, anegdota, odczyt, objaśnienie lub wyjaśnienie.
metody problemowe: wykład problemowy, wykład konwersatoryjny, klasyczna metoda problemowa, metody aktywizujące: metoda przypadków, metoda sytuacyjna, inscenizacja, gry dydaktyczne: symulacyjne, decyzyjne, psychologiczne; seminarium, dyskusja dydaktyczna: związana z wykładem, okrągłego stołu, wielokrotna, burza mózgów, panelowa, metaplan;
metody eksponujące: film, sztuka teatralna, ekspozycja, pokaz połączony z przeżyciem;
metody programowane: z użyciem komputera, z użyciem materiałów programowych;
metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia przedmiotowe, metoda projektów, symulacja.

Na moich zajęciach będę starała się używać wszystkich metod realizacji programu, a zwłaszcza pogadanek, opowiadań, anegdot, wyjaśnień i objaśnień oraz filmów instruktażowych i prezentacji multimedialnych.

Inscenizacja będzie także jedną z najpopularniejszych i zapewne najczęściej używanych metod na zajęciach. Na turnieju
„I ty możesz zostać ratownikiem” to właśnie m.in. za pomocą tej metody oceniani są uczniowie.

VII. Pomoce i środki dydaktyczne.
1. Pomoce dydaktyczne;
apteczka pierwszej pomocy z wyposażeniem,
apteczka samochodowa
bandaże elastyczne,
chusty trójkątne,
folia izotermiczna
rękawiczki, maseczki do sztucznego oddychania,
torba sanitarna z wyposażeniem,
trójkąt ostrzegawczy,
fantomy do sztucznego oddychania
aparat do pomiaru ciśnienia tętniczego
aparat do pomiaru glukozy we krwi

2. Środki audiowizualne;
plansze,
przekroje,
Internet,
programy komputerowe.
Prezentacje multimedialne: „ABC resuscytacji”, „Urazy głowy i kręgosłupa”
Film instruktażowy „ Pierwsza pomoc”

VIII. Bibliografia

Gagne R.M., Brigs L.J., Wagner W.W.: Zasady projektowania dydaktycznego., Warszawa 1992.
Chrząszczewska A. : Bandażowanie., Warszawa 2006.
Goniewicz M., Nowak – Kowal A., Smutek Z. , Przysposobienie obronne cz. II, Gdynia 2007
Wytyczne 2005 resuscytacji krążeniowo-oddechowej, Kraków 2005
Mikołajczak A., Pierwsza pomoc- ilustrowany poradnik, Poznań 2008
Ciało człowieka – przewodnik po anatomii człowieka, Poznań 2008
Kuratowska Z., Krwinka – krew – życie, Warszawa 1981
Pierwsza pomoc – poradnik dla każdego, Warszawa 2004

Strony internetowe Polskiego Czerwonego Krzyża, Polskiej Rady Resuscytacji, Europejskiej Rady Resuscytacji, Instytutu Ratownictwa Medycznego , Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, Polskiego Portalu Transplantacyjnego