Praca z dziećmi zdolnymi i utalentowanymi. Rozpoznanie i strategie działania

Aby szczególnie uzdolnieni uczniowie mogli w pełni rozwijać się w szkole niezbędne jest podnoszenie wśród ich nauczycieli i rodziców wiedzy, jak postępować z takimi dziećmi. Niezbędne są tu programy nauczania dostosowane do ich indywidualnych potrzeb. W szkołach należy rozwijać procedury pomagające rozpoznawać tego rodzaju uczniów, śledzić ich postępy. Niezbędne jest także opracowywanie strategii wsparcia i motywowania takich dzieci.

Za szczególnie uzdolnione i utalentowane dzieci należy uznać takie, które osiągają lub są w stanie osiągnąć wyniki wyraźnie lepsze od średnich wyników przypisanych danej grupie wiekowej. Poza tym wykazują wysokie umiejętności w jednej lub kilku dziedzinach edukacji. Ogólnie mówiąc są to osoby, które cechuje duża wszechstronność i biegłość w wielu zagadnieniach.

Chcąc dokonać rozpoznania wyżej wspomnianych uczniów nauczyciel powinien brać pod uwagę:
- nierówne tempo rozwoju intelektualnego wychowanków,
- wpływ środowiska rodzinnego i szkolnego na wychowanka.

Do cech wyróżniających dzieci szczególnie uzdolnione można zaliczyć:
- wysoki iloraz inteligencji,
- wczesna umiejętność formułowania pełnych zdań,
- szeroki zasób słownictwa,
- wysoko rozwinięta zdolność czytania,
- niezaspokojona ciekawość,
- zamiłowanie do ciągłego, natrętnego zadawania pytań,
- skłonność do złożonych procesów myślowych,
- umiejętność myślenia abstrakcyjnego,
- doskonała pamięć,
- niegrzeczne zachowanie w chwilach znudzenia,
- niechęć do porażek,
- bogata wyobraźnia,
- zdolności przywódcze,
- preferowanie pracy indywidualnej,
- brak cierpliwości okazywany względem uczniów wolniej kojarzących fakty.

Rozpoznanie takiej grupy dzieci odbywa się poprzez:
Testy - badające różne zdolności, mierzące iloraz inteligencji, zdolności matematyczne, językowe, etc.
Strategie rozpoznawania:
- badanie wyników pracy na lekcji, sprawdzianów, klasówek, testów;
- bazowanie na informacjach otrzymywanych od innych nauczycieli, rodziców, uczniów;
- korzystanie z pomocy fachowców- psychologów dziecięcych.

Istnieje jednak niebezpieczeństwo przegapienia potencjału ucznia wybitnie utalentowanego, który swoim nieodpowiednim zachowaniem dezorganizuje pracę zespołu klasowego i jest postrzegany za ucznia sprawiającego kłopoty wychowawcze.
Z drugiej strony, dziecko średnio zdolne, ale nadrabiające pracowitością również może zostać mylnie rozpoznane jako szczególnie uzdolnione.
Nie ulega wątpliwości, ze uzdolnieni wychowankowie potrzebują bezpośredniego wsparcia w dziedzinie rozwoju emocjonalnego poprzez motywację i ciągle nowe wyzwania.
Pozytywną stroną koncentrowania się na tego typu uczniach jest wzrost oczekiwań wobec całej klasy, a co za tym idzie- poprawa średnich wyników zespołu.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że zdolni uczniowie często okazują niezadowolenie, frustrację, znudzenie, gdy stawiane przed nimi zadania są zbyt proste. Warto więc aktywizować ich ćwiczeniami wspomagającymi rozwój zdolności samodzielnego poszukiwania wiedzy i badania faktów.