Scenariusz warsztatów logopedycznych dla rodziców "Logopedyczne przygody dla zdrowia i prawidłowej mowy"

Przebieg:

1.Sprawność językowa dzieci w grupach przedszkolnych
- etapy rozwoju mowy dziecka ( 3,4,5 i 6 letniego ) – krótka charakterystyka
0-2 rok życia
Pojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, baba itp. Dziecko wymawia samogłoski a, o, u, i, y, e, oraz spółgłoski p, b, m, d, t, n, ś, czasem ć. Pozostałe spółgłoski zastępuje innymi, o zbliżonym miejscu artykulacji. Upraszcza grupy spółgłoskowe. Charakterystyczne jest wymawianie tylko pierwszej sylaby lub końcówki wyrazu.
2-3 rok życia
Pojawiają się proste zdania, dziecko wymawia wszystkie samogłoski, również ą, ę. Czasami może zamieniać samogłoski w mowie. Obok spółgłosek p, b, m pojawiają się zmiękczenia pi, Bi, mi oraz w, f, wi, fi, ś, ź, ć, dź, ń, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł. Pod koniec tego okresu mogą też pojawiać się głoski s, z, c, dz, a nawet sz, ż, cz, dż. Wymienione głoski nie zawsze są pełnowartościowe, a czasem bywają zastępowane innymi, łatwiejszymi. Mowę dziecka trzyletniego cechuje zmiękczanie głosek – s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż są często wymawiane jak ś, ź, ź dź. Głoska r może być pomijana lub zastępowana przez inną, na przykład j lub ł. Zamiast głoski f występuje ch i odwrotnie. Grupy spółgłoskowe są uproszczone tak w nagłosie, jak i w śródgłosie, brak wyraźnych końcówek w wyrazach. Dziecko wie, jak dana głoska powinna brzmieć, ale nie umie jej jeszcze wypowiedzieć. W tym wieku może występować swoista mowa dziecięca: przestawki głoskowe, opuszczanie sylaby początkowej lub końcowej, zniekształcenie oraz tworzenie wyrazów ze skrzyżowania dwóch słów, nieprawidłowa odmiana.
4 rok życia
Utrwalają się takie głoski jak s, z, c, dz. Dziecko nie powinno już wymawiać ich jako ś, ź, ć, dź. Pojawia się głoska r, choć jej opóźnienie nie musi być jeszcze niepokojące. Opanowanie tej głoski to wielki sukces dla dziecka. Często w związku z tym jej nadużywa i mówi, na przykład rarka zamiast lalka, mreko zamiast mleko. Głoski sz, ż, cz, dż mogą być zamieniane na s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź. Mowa dziecka jest jeszcze niedoskonała. Wyrazy czasami mogą być poprzestawiane, a grupy spółgłoskowe uproszczone.
5 rok życia
Mowa dziecka jest już zrozumiała. Utrwalane są głoski sz, ż, cz, dż. Dziecko potrafi je poprawnie powtórzyć, choć w mowie potocznej mogą być jeszcze wymawiane jako s, z, c, dz. Głoska r często pojawia się dopiero w tym okresie. Grupy spółgłoskowe nadal mogą być upraszczane.
Dziecko pięcioletnie powinno porozumieć się z dorosłymi, choć jego mowa nie jest jeszcze w pełni ukształtowana.
6 rok życia
Mowa powinna być opanowana pod względem dźwiękowym. Półroczne opóźnienia przy pojawianiu się poszczególnych głosek są dopuszczalne, przy dłuższych należy zasięgnąć porady logopedy.

2.Wady wymowy i problemy artykulacyjne najczęściej spotykane u dzieci w wieku przedszkolnym
- naśladowanie złego wzoru mowy
- opóźnienie rozwoju słowno – pojęciowego
- nieprawidłowa wymowa głosek 3 szeregów ( ciszący, syczący, szumiący)
- nieprawidłowa wymowa głoski „r”
 mowa bezdźwięczna

Szereg szumiący
Ćwiczenia narządów mowy
1. Wargi
 samogłoski
 demonstracja układów (u-i, o-e)
 cmokanie
 gwizdanie
 buziaczki
 nadmuchiwanie policzków (balonik)
2. Język
 wysuwanie języka do przodu i chowanie go
 język szeroki i wąski
 dotykanie językiem wargi dolnej i górnej
 oblizywanie warg
 wahadełko
 kląskanie
 otwieranie i zamykanie zębów bez odrywania języka od podniebienia.
Słuch fonematyczny
1. Klasnij w ręce, gdy usłyszysz „sz”
 szafa sala szop sok szopa solniczka sad szabla
 szyja syn szeroki serek sen szew supeł szuflada
 synek szynka sól szufelka szampon sanki
ĆWICZENIA POCZĄTKOWE
1. Przygotowanie do wywołania głoski.
 wymowa a-l, l-a (samym j)
 sylaby la la, la
 lo, lo, lo
 le, le, le
 układ (język dotyka górnych dziąseł, zęby zwarte, ryjek)
 szum wiatru – szszsz.
2. Ćwiczenia na sylabach.
 sza szo sze szu szy
 asza oszo uszu esze yszy
 asz osz usz esz ysz isz.
3. Ćwiczenia na wyrazach.
 szafa szata salik szachy szabla
 szopa szorty szofer szop
 szum szuflada szufla szuwary
 szelki szef szept szewc szereg
 szyja szyba szyna szynka szydełko.
„Lato”
Szumi, szumi woda, szumi, szumi las,
szumią, szumią pola lato wita nas.
Szumi, szumi woda, szumi, szumi las,
szumią, szumią pola wiatr ochłodzi nas.

„Trzy kurki”
Wyszły w pole trzy kurki
i gęsiego sobie szły.
Pierwsza z przodu, w
środku druga, trzecia z tyłu,
oczkiem mruga.
I tak sznurkiem kurki
trzy,
raz dwa, raz dwa, w pole szły.

„Myszka”
Myszkowała szara myszka w szafie:
„Chyba mnie tu bury kot nie
złapie?”
Wyszperała szal i szepcze już po chwili:
„W szal zawinę się sześć
razy.
To kota zmyli”.

3.Rola zabaw i ćwiczeń ortofonicznych we wspomaganiu prawidłowego rozwoju mowy dziecka
- ćwiczenia oddechowe
- ćwiczenia fonacyjne
- ćwiczenia logarytmiczne
- ćwiczenia słuchu fonemowego
- ćwiczenia artykulacyjne

„Burek z podwórka”
(ćwiczenie artykulatorów i ćwiczenia ortofoniczne)
W wiejskiej zagrodzie, pies zwany Burkiem
Skrzętnie zarządza całym podwórkiem.
Niech Burkiem będzie w buzi języczek,
Wnet obowiązki jego wyliczę:

Rankiem, gdy tylko ślepia otwiera,
Już za porządki się zabiera.
Najpierw wokół swej budy posprząta:
Zamiecie (oblizywanie warg ruchem okrężnym),
Zakopie kości do kąta (wysuwanie i chowanie do jamy ustnej języka ułożonego w łopatkę).
Następnie w budzie zrobi sprzątanie (masowanie czubkiem języka wewnętrznej strony policzków)
I zerknie w miseczkę, co dziś na śniadanie
(kierowanie języka w kąciki warg).
Na widok ciepłej kaszy smacznie się oblizuje
(oblizywanie językiem „wąsów” i „brody”)
Zjada wszystko, co bardzo mu smakuje (głośne mlaskanie).

Teraz już Burek biegnie zliczyć kurki do kurnika
I sprawdzić, czy tej nocy nie było tam liska zbójnika (liczenie ząbków „kurek”, poprzez dotykanie każdego zęba czubkiem języka).

Są wszystkie, lecz tuż za płotem słychać gąsek gęganie (gęganie: gę, gę, gę)
Biegnie Burek na ratunek, dając znak szczekaniem (szczekanie:au, au, au)
A tu już gąsior groźnie sycząc (syczenie: s.................),
Broni swego stada.
Niesfornych łobuziaków ucieka gromada,
Pufając ze zmęczenia (nadymanie policzków i wypuszczanie powietrza)
Szumiącego lasu dopada (szumienie sz............).
Teraz Burka czeka nie lada zadanie,
Musi krówkę wyprowadzić na łąkę, na śniadanie.
Krowa muczy przyjaźnie (mu...........)
Już idą droga wokół lasu,
Nagle się przestraszyli
Okropnego hałasu.
Spogląda Burek za siebie, z prawej i z lewej strony
(wysuwanie języka i kierowanie go w prawo i w lewo)
Co widzi? Wóz strażacki pędzi jak szalony.
I-a, i-a, i-a, słychać już z oddali,
Co znaczy, że w pobliżu gdzieś się chyba pali.
Wtem słyszy Burek gwizd znajomy (gwizdanie)
Znajome cmokanie (cmokanie).
To jego pan go wzywa, na nowe zadanie.

Przeciska się Burek do domu, na skróty, przez dziurę w płocie
(przeciskanie języka przez zaciśnięte zęby),
Gdy nagle wzrok jego skupił się na kocie,
Który miaucząc groźnie (miauczenie),
na rybki polował,
Lecz widząc psa, na drzewo się schował.
Wdzięczne rybki Burkowi całuski ślą spod wody
(całuski),
Lecz psina nie ma już czasu, pędzi w stronę zagrody.
Koń stoi już w zaprzęgu,
parska niecierpliwie (parskanie)
Pan cmoknął na niego (cmokanie)
ruszyli leniwie.
Słychać miarowy bieg konia (kląskanie),
Burek biegnie z boku,
Nie chce być gorszy, pragnie dotrzymać mu kroku.
I tak dzień cały Burka pracą wypełniony.
Pod wieczór wraca psina do budy zmęczony,

Zjada smaczną kolację (mlaskanie), poprawia posłanie (wypychanie jezykiem policzków)
I już po chwili słychać jego smaczne chrapanie (chrapanie).


4.Wnioski i zalecenia dotyczące prowadzenia zabaw logopedycznych z dziećmi w domu
( propozycja ćwiczeń )

5.Podsumowanie warsztatów. Sprawy różne,
- podzielenie się refleksjami dotyczącymi warsztatów.


Literatura:

1.Gałkowski T, Jastrzębowska G, Logopedia. Pytania i odpowiedzi,Opole 2001r
2.Malkiewicz Mariola, Jarmark logopedyczny. Wybór zabaw usprawniających mowę przedszkolaków, Gdańsk 2007r


Opracowała
Alicja Kabelis