Program pracy z uczniem mającym trudności w nauce czytania i pisania

Ewa Ptaszek
nauczyciel nauczania zintegrowanego
ZSS nr 3 w Limanowej


Program pracy z uczniem mającym trudności w nauce czytania i pisania

Limanowa 2009


I.Charakterystyka programu

W każdej grupie uczniów znaleźć można dzieci natrafiające na trudności w nauce czytania i pisania. W pierwszym etapie kształcenia niepowodzenia w tym zakresie decydują o dalszych losach edukacyjnych dziecka. Niepowodzenia szkolne bardzo często powodują u dziecka niechęć do nauki, szkoły, stają się przyczyną wystąpienia różnego rodzaju reakcji nerwicowych. Dzieci, którym ciężko jest się uczyć często stają się uczniami trudnymi, sprawiającymi kłopoty wychowawcze. Dlatego też zadaniem nauczyciela i rodziców jest przezwyciężanie tych trudności, ustalenie ich przyczyn oraz znalezienie środków zaradczych.

Program przeznaczony jest dla ucznia klasy II mającego trudności w czytaniu i pisaniu. Chłopca charakteryzuje zaburzony rozwój funkcji percepcyjno – motorycznych, co wykazało badanie w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej.
Program będzie realizowany w formie nieodpłatnych zajęć pozalekcyjnych w wymiarze 1 godziny tygodniowo (ewentualnie 2 razy w tygodniu po 25 minut, w zależności od wydolności ucznia) oraz dodatkowo w trakcie zajęć zintegrowanych. Należy w miarę możliwości nawiązać jak najlepszą współpracę z rodzicami ucznia.


II. Cele programu

Cel główny: Przezwyciężenie trudności w czytaniu i pisaniu.

Cele szczegółowe:

• usprawnienie procesów analizy i syntezy wzrokowej
• rozwijanie i doskonalenie procesów syntezy i analizy słuchowej
• usprawnianie koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej
• doskonalenie sprawności manualnej


III. Program

Etap I
Kształtowanie gotowości do uczenia się

Ćwiczenia muzyczno – ruchowe
• obroty w różnym tempie
• naśladowanie ruchów prowadzącego
• bieg z zatrzymywaniem się na podany sygnał
• ćwiczenia z przyborem (np. piłką, szarfą, skakanką)

Ćwiczenia wyrabiające wrażliwość słuchową

• rozróżnianie dźwięków: ciągłych - przerywanych, wysokich – niskich,
• różnicowanie głosów natury: szumu drzew, śpiewu ptaków, głosów zwierząt, itp., a także różnicowanie odgłosów maszyn i narzędzi np. maszyny do pisania, autobusu, dzwonka telefonu, itp.,
• zabawy rytmiczne: powtarzanie różnych struktur rytmicznych za pomocą wystukiwania, wyklaskiwania i z wykorzystaniem instrumentów muzycznych, powtarzanie melodii lub śpiewanie piosenek,
• wskazywanie źródeł dźwięku

Ćwiczenia doskonalące sprawność manualną

• ćwiczenia rozmachowe – zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn, dużych konturowych rysunków, pogrubianie konturów dużych form geometrycznych i rysunków, malowanie dużych form kolistych, falistych i szlaków,
• ćwiczenia manualne – montowanie konstrukcji z gotowych elementów, układanki, lepienie z plasteliny, nawlekanie koralików, zwijanie sznureczka, miary krawieckiej, wycinanie z papieru z uwzględnieniem stopnia trudności, wydzieranki z papieru, stemplowanie,
• ćwiczenia graficzne – pogrubianie konturów, rysowanie wzorów po śladzie kropkowym lub kreskowym, rysowanie za pomocą szablonów, kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną, zamalowywanie kredkami małych przestrzeni, rysowanie szlaczków literopodobnych i obrazkowych, rysunki dowolne kredkami


Etap II
Realizacja zagadnień ukierunkowanych na likwidowanie trudności w czytaniu i pisaniu

Ćwiczenie percepcji wzrokowej

• wyszukiwanie różnic między obrazkami
• dobieranie jednakowych obrazków, figur
• składanie w całość pociętego obrazka
• wyszukiwanie liter w tle
• rozpoznawanie i nazywanie małych i wielkich liter drukowanych oraz pisanych
• wyszukiwanie liter i sylab w tekście

Ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę słuchową

• wyróżnianie wyrazów w zdaniu – podział zdania na wyrazy, liczenie wyrazów w zdaniu, kończenie rozpoczętego zdania, budowanie zdania z podanego wyrazu,
• wyróżnianie sylab – podział wyrazu na sylaby, zabawa w kończenie słów, liczenie sylab, tworzenie wyrazów dwusylabowych z jednosylabowych, rebusy, układanie wyrazów z sylab, uzupełnianie wyrazów brakującymi sylabami,
• wyróżnianie głosek – wyodrębnianie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie, wyodrębnianie głosek z wyrazów, różnicowanie głosek podobnych fonetycznie, segregowanie obrazków, których nazwy zaczynają się na określone głoski, tworzenie wyrazów z ostatnich głosek demonstrowanych obrazków, kojarzenie głoski z literą

Ćwiczenia w pisaniu

• pisanie liter po śladzie, ze wzoru, z pamięci, ze słuchu (zwracanie uwagi na konstrukcję liter, proporcje, pochylenie)
• pisanie sylab z uwzględnieniem połączeń
• pisanie wyrazów z wybraną literą znajdującą się na początku, w środku lub na końcu wyrazu
• podpisywanie obrazków
• przepisywanie, pisanie z pamięci i ze słuchu wyrazów i zdań
• układanie i zapisywanie zdań z trudnymi wyrazami
• ćwiczenie płynności i szybkości pisania

Ćwiczenie percepcji wzrokowo – słuchowej

• różnicowanie liter o podobnej strukturze, np.: n-m, n-u, b-d, g-p
• oznaczanie na schematach liter, z którymi dziecko ma trudności
• tworzenie wyrazów przez łączenie takich samych sylab i odczytywanie ich
• tworzenie wyrazów przez podstawianie sylab końcowych lub początkowych do stałej sylaby
• dobieranie wyrazów i zdań do obrazków
• układanie wyrazów z sylab i odczytywanie ich
• klasyfikowanie wyrazów wg liczby liter, głosek, sylab, w kolejności alfabetycznej
• podział wyrazów na sylaby
• głośne czytanie wyrazów głoskami, sylabami, całościowo
• czytanie z przeciąganiem,
• tworzenie zdań z wyrazów
• uzupełnianie wyrazami zdań z lukami
• rozwiązywanie krzyżówek, zagadek, rebusów
• czytanie tekstów ze zrozumieniem


IV. Warunki realizacji

Zasady prowadzenia zajęć

1. Indywidualizacja pracy z uczniem.
2. Stawianie zadań dostosowanych do możliwości dziecka i zapewnienie warunków do poprawnego wykonywania ćwiczeń.
3. Powolne, systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudniejszych, od prostych do bardziej złożonych.
4. Zapewnienie warunków do utrwalania prawidłowych umiejętności i likwidowania niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu.
5. Dostosowanie czasu trwania ćwiczeń do wydolności dziecka.
6. Mobilizowanie dziecka do wykonywania zadań poprzez stosowanie różnorodnych form ćwiczeń.


Środki dydaktyczne

Odpowiednio dobrane środki dydaktyczne będą pomocne w rozbudzaniu zainteresowania ucznia wprowadzanymi treściami, uatrakcyjnią zajęcia, ułatwią koncentrację uwagi i dostarczą dziecku zadowolenia z wykonywanej pracy. Mogą to być: litery drukowane małe i duże, czerwone i niebieskie nakrywki, słownik obrazkowo – literowy, sylabowy, wyrazowy, ilustracje, materiały do rozrywek umysłowych: domina sylabowe i obrazkowo – wyrazowe, rebusy, loteryjki, łamigłówki, krzyżówki, zagadki, rozsypanki literowe, sylabowe, wyrazowe, zdaniowe.


V. Ewaluacja

Ewaluacja wstępna – badanie w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej; określenie trudności ucznia w nauce czytania i pisania.
Monitoring – pomiar osiągnięć ucznia na bieżąco.
Diagnoza końcowa – poziom opanowania czytania i pisania przez ucznia.


Bibliografia

Bogdanowicz M., Rożyńska M.: Lewa ręka rysuje i pisze.
Brzezińska A.: Czytanie i pisanie – nowy język dziecka.
Juryta A., Szczepaniak A.: Kaligrafia małych liter i cyfr dla prawo- i leworęcznych.
Sawa B.: Jeżeli dziecko źle czyta i pisze.
Skibińska H.: Praca korekcyjno – kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu.
Szurmiak K.: Podstawy reedukacji uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu.
Zakrzewska B.: I Ty będziesz dobrze czytać.
Zakrzewska B.: Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu.