Postęp techniki - komputer i internet w edukacji szkolnej

Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania
pod auspicjami Polskiej Akademii Nauk
ul. Newelska 6 01-447
Studium Podyplomowe dla nauczycieli


PRACA KOŃCOWA

Elżbieta Stempniak

POSTĘP TECHNIKI – KOMPUTER I INTERNET W EDUKACJI SZKOLNEJ

Promotor pracy : mgr Zofia Falkowska-Singier

SPIS TREŚCI
WSTĘP........................................ 3
1. ROZWÓJ TECHNIKI – EDUKACJA W SPOŁECZEŃSTWIE
INFORMACJI........................................ 5
1.1. Cele i zadania współczesnej szkoły w przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym........................................ 6
1.2. Komputer i Internet jako element procesu dydaktycznego....................10
1.3. Komputer i Internet jako narzędzia wykorzystywane edukacji specjalnej i terapii psychologiczno-pedagogicznej........................................16
1.4. Rola technologii informacyjnych w edukacji
1.4.1. Rola ucznia........................................ ....20
1.4.2. Nauczyciela........................................ 23
ROZDZIAŁ 2

WYKORZYSTANIE KOMPUTERA I INTERNETU W EDUKACJI SZKOLNEJ – W KORELACJI Z PRZEDMIOTAMI........................................27
2.1 Prezentacje multimedialne tworzone i wykorzystywane na lekcji ...........28
2.2 Wykorzystanie komputera i programów multimedialnych na zajęciach
korekcyjno - kompensacyjnych........................................29
2.3 Technologia informacyjna w pracy z uczniem o upośledzeniu umysłowym w stopniu głębokim na zajęciach rewalidacyjno –wychowawczych ........................................ 32
WNIOSKI KOŃCOWE........................................34
LITERATURA........................................ 48


WSTĘP

Edukacja, jak każdy obszar działalności człowieka w społeczeństwie, we wszystkich swoich sferach uwzględnia warunki, w których się odbywa, w tym również techniczne warunki życia społeczeństwa. Współczesna technologia informacyjna, która wyrosła na komputerach, ma obecnie olbrzymi wpływ na ucznia i całe społeczeństwo. Zasadniczym wyborem tego tematu jest moje osobiste zainteresowanie technologią informacyjną, a dokładniej wykorzystanie jej w pracy z dziećmi. Problem główny mojej pracy stanowi pytanie: W jaki sposób komputer i Internet znalazł zastosowanie w szkole?
Chcąc zweryfikować hipotezę, przyjęto następujące szczegółowe problemy badawcze, które w mojej pracy przybrały formę pytań o następującej treści.
1. Postawy prawne reformy oświatowej i podstawy programowej kształcenia ogólnego i kształcenia specjalnego odnośnie wykorzystania technologii informacyjnej w szkole
2. Rola technologii informacyjnej w edukacji ucznia i nauczyciela
3. Przykładowe wykorzystanie i zastosowanie technologii informacyjnej w edukacji szkolnej w korelacji z wybranymi przedmiotami.
W związku z powyższym opierając się na specjalistycznej literaturze przedmiotu, rozporządzeniach i podstawie programowej, pragnę przedstawić wpływ rozwoju technologii informacyjnej na obecne warunki życia, pracy ucznia i nauczyciela. Pragnę również przeanalizować problem wykorzystania komputera i Internetu w edukacji szkolnej. Określić jego potrzeby i możliwości wykorzystania w procesie nauczania. W rozdziale I omówię zadania współczesnej szkoły w przygotowaniu uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym, przedstawię założenia koncepcyjne – rozporządzenia MENiS. Pokrótce przedstawię Komputer i Internet jako element procesu dydaktycznego w edukacji dzieci. Omówię rolę technologii informacyjnej w pracy ucznia i nauczyciela. W rozdziale II przeanalizuję wykorzystanie i zastosowanie komputera na wybranych zajęciach lekcyjnych - technika, w pracy terapeutycznej i korekcyjno-kompensacyjnej. Podejmę próbę odpowiedzi na pytania:
1. Jakie zadanie ma współczesna szkoła i nauczyciel w przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym;
2. Dlaczego nowoczesne środki multimedialne wspierają proces kształcenia?
3. Jakie potrzeby i możliwości wynikają z wykorzystania komputera i Internetu na lekcji w kształceniu ogólnym i specjalnym?
Obecnie jako nauczyciel uczę kilku przedmiotów, w kilku szkołach, które różnią się specyfiką pracy, treścią i ich metodologią. Coraz częściej wykorzystuję komputer w swojej pracy, zarówno przygotowując pomoce, dobierając programy multimedialne jak również wykorzystując technologię na zajęciach z grupą jak również w pracy indywidualnej z uczniem. W przyszłości pragnę jego jeszcze lepsze zastosowanie jako wymóg i potrzeba.

1. ROZWÓJ TECHNIKI – EDUKACJA W SPOŁECZEŃSTWIE INFORMACJI

Cywilizacja XXI wieku opiera się na postępie naukowo-technicznym, który wyznacza standardy funkcjonowania we współczesnym świecie. Nikt już nie wyobraża sobie życia bez wykorzystania takich mediów, jak radio, telewizja czy telefon. Nikogo nie dziwi też coraz powszechniejsze wykorzystywanie komputerów praktycznie w każdej dziedzinie życia. Media – komputer, Internet, telewizja, radio a nie tylko prasa i książki stały się środkami edukującymi i wspomagającymi edukację i to nie tylko dzieci i młodzieży, ale także dorosłych. To właśnie informacja stała się ważnym czynnikiem determinującym rozwój wielu dziedzin życia. Wpływ, jaki na system funkcjonowania społeczeństwa XX/XXI wieku wywiera rozwój sposobów gromadzenia, przetwarzania i wymiany informacji, powodują, że coraz częściej współczesne społeczeństwo nazywane jest społeczeństwem informacyjnym. Jak zauważa E. Zybert: Wszyscy są zgodni, iż sukces w społeczeństwie informacyjnym zależny będzie od poziomu wykształcenia ludzi tworzących to społeczeństwo. Społeczeństwo przyszłości będzie przekształcało się w społeczeństwo ludzi uczących się, a wiedza i umiejętności wyszukiwania potrzebnych informacji będą cenionym towarem na rynku.

1.1. Cele i zadania współczesnej szkoły w przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym
Szkoła realizuje cele i zadania określone w ustawie o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz przepisach wydanych na jej podstawie. W szczególności zapewnia uczniom pełen rozwój umysłowy, moralny, emocjonalny i fizyczny w zgodzie z ich potrzebami i możliwościami psycho - fizycznymi, w warunkach poszanowania ich godności osobistej oraz wolności światopoglądowej i wyznaniowej. W realizacji tego zadania szkoła respektuje zasady nauk pedagogicznych, przepisy prawa, a także zobowiązania, wynikające z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ, Deklaracji Praw Dziecka ONZ oraz Konwencji o Prawach Dziecka. Coraz częściej zwraca się szczególną uwagę na potrzebę zmian w zakresie miejsca i roli szkoły w społeczeństwie, zmian prowadzących do zastąpienia tradycyjnego rozumienia funkcji opiekuńczej pojęciem bardziej przystającym do naszych czasów .
1. Przygotowanie do życia w społeczeństwie. To pierwsza i najważniejsza funkcja szkoły. Wprawdzie dzieli ją z rodziną, organizacjami społecznymi oraz innymi czynnikami życia społecznego lecz rola szkoły jako instytucji specjalnie do tego przygotowanej pod której opieką młodego pokolenia pozostaje przez kilkanaście lat, jest wyraźnie dominująca.
2. Przygotowanie do życia indywidualnego. To ważna funkcja szkoły, nierozdzielnie związana z przygotowaniem młodzieży do życia w społeczeństwie.
3. Przygotowanie do uczestnictwa w kulturze. To trzecia ważna funkcja szkoły współczesnej i szkoły przyszłości. Kultura obejmuje całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości, wytworzonego i stale pomnażanego w jej historycznym rozwoju.
4. Przygotowanie do życia w środowisku to nowa funkcja szkoły. Jej znaczenie wiąże się zarówno ze znaczeniem środowiska w życiu człowieka, jak i z zagrożeniami w jego rozwoju.
5. Przygotowanie do życia zawodowego to w ostatnich latach bardzo ważna funkcja szkoły. Właściwy program przygotowania do pracy, ukazuje jego założenia, treści, metody i formy organizacyjne na kolejnych szczeblach szkoły. Program tego przygotowania obejmuje: położenie w programie szkolnym nacisku na technikę i technologię, nauczanie o zawodach, poznawania charakteru pracy i nabywanie doświadczenia na stanowisku pracy, kształcenie zawodowe, w którym specjalizacja pojawi się w trakcie szerokiego wykształcenia podstawowego. Szczególna rola przypada tu matematyce, informatyce i przedmiotom przyrodniczym (fizyce, chemii, biologii) oraz technicznym. Wielką pomocą może się tu okazać współpraca szkoły z domem, z organizacjami społecznymi i zakładami pracy. Funkcje szkoły nie są oczywiście równoznaczne z funkcjami systemu oświaty, który oprócz systemu szkolnictwa obejmuje także system wychowania rodzinnego, kształcenia ustawicznego i wychowania równoległego. W tym układzie system szkolnictwa ma do odegrania pionierską rolę. Sprowadza się ona do pełnienia przez całe szkolnictwo funkcji ukierunkowanej na obecne i przyszłe potrzeby i aspiracje całego społeczeństwa informacyjnego, całego kraju i całego narodu, pozostających zarazem w harmonii z potrzebami i aspiracjami innych krajów i narodów.
Zadaniem reformującej się polskiej szkoły jest między innymi przygotowanie dzieci i młodzieży do życia w społeczeństwie informacyjnym. Przez ostatnie dziesięć lat szybkiego rozwoju informatyki w Polsce, która w oświacie sprowadzała się przede wszystkim do uczenia na lekcjach obsługi komputera i znajomości podstawowych programów użytkowych, przyszedł czas na zmianę myślenia. Jest to, wymuszone nie tylko przez ekspertów, programistów ale przez samych uczniów, nauczycieli nie od biernego odtwarzania i wykorzystywania możliwości programów, ale ich przetwarzania, kreowania i tworzenia dla wszystkich uczniów tych zdolnych, mało zdolnych lub z ograniczonymi możliwościami. W dobie łatwego dostępu do Internetu, programów multimedialnych, programów do stosowania twórczych i kreatywnych środków wyrazu rośnie rola szkoły w kształtowaniu umiejętności poszukiwania informacji. Komputery wraz z nowoczesną technologią posługiwania się informacją stanowią dla edukacji szanse odejścia od książki i encyklopedyzmu, czyli od przekazywania przez nauczyciela i gromadzenia przez uczniów dużych zasobów informacji, ku tworzeniu u uczących się pewnych struktur poznawczych na bazie niewielkiego zasobu podstawowych informacji oraz wyrabiania umiejętności ciągłego kształcenia się i radzenia sobie z pojawiającymi się nowymi zasobami informacji.
Wykorzystanie w działaniach wychowawczych komputera wspiera rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. Poza wskazanymi w podstawie programowej umiejętnościami program edukacji na wszystkich etapach kształcenia zakłada naukę i korzystanie z technologii komputerowej w ramach informatyki i pozostałych przedmiotów nauczania. Autorzy Podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych , którzy do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej, gimnazjum wpisali między innymi umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno - komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji . Ważnym zadaniem szkoły na III i IV etapie edukacyjnym jest przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki do nabywania umiejętności wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, na zajęciach z różnych przedmiotów . W podstawie programowej kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach , autorzy uwzględniają edukację uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym polega na integralnej realizacji funkcji dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły, z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy oraz zasad nauczania, opisanych przez współczesne nauki społeczno-pedagogiczne. Twórcy podstawy w zadaniach szkoły w punkcie szesnastym wpisali tworzenie warunków do zdobywania umiejętności technicznych i wykorzystywania ich w różnych sytuacjach życiowych. Umożliwianie korzystania z urządzeń technicznych, ułatwiających funkcjonowanie w życiu. Indywidualne zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze są specyficzną formą realizacji obowiązku szkolnego przez dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim. Nie wyodrębnia się etapów edukacyjnych i klas, uczestnicy zajęć nie podlegają przepisom w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania, nie otrzymują świadectw, nie obowiązuje ich żadna podstawa programowa. Zajęcia prowadzone są w oparciu o indywidualny program opracowany przez prowadzącego zajęcia nauczyciela we współpracy z poradnią, psychologiem, pedagogiem, który powinien uwzględniać główne założenia podstawy programowej, w tym korzystania z różnych źródeł informacji .

1.2. Komputer, Internet i multimedia jako element procesu dydaktycznego
W procesie dydaktycznym wykorzystuje sie zwykle wiele metod i środków dydaktycznych, aby efektywnie i ciekawie przekazać wiadomości i umiejętności, jakie dziecko powinno opanować podczas danej lekcji. W dobie rozwoju edukacji informatycznej nauczyciel kształcenia zintegrowanego powinien skutecznie i efektywnie wykorzystywać również nowoczesny środek dydaktyczny, czyli komputer. „Komputer jest urządzeniem do gromadzenia i przetwarzania informacji. Tę jego właściwość można wykorzystać do wspomagania realizacji najróżniejszych zadań szkolnych.”. „Komputer jako nowoczesny środek dydaktyczny stwarza nowe możliwości wspomagania edukacji. Podjęcie tego wyzwania jest niezwykle korzystne, gdyż wychodząc naprzeciw zainteresowaniom uczniów, można równocześnie znacznie podwyższać efektywność procesu dydaktycznego.” „Władze oświatowe jasno określiły swoje stanowisko na temat wartości omawianego zagadnienia w życiu współczesnego człowieka: uznały je za niezbędne. Rzeczywistość tylko potwierdza powszechność, konieczność i użyteczność komputera w codzienności, coraz częściej także szkolnej”. Komputer stanowi dobrodziejstwo techniki dla współczesnego świata. Wykorzystanie go w nauczaniu stanowi dużą atrakcję dla dzieci. Na lekcjach powinien pojawiać się w sposób naturalny jako wygodne narzędzie pracy i urządzenie pomocnicze. Komputer oddziałuje bowiem na szereg zmysłów (wzrok, słuch, dotyk) pozwalając nauczycielowi oddziaływać na nie, ale także zaangażować uczniów emocjonalnie poprzez kojarzenie wartości poznawczych z estetycznymi (tekst + słowo + grafika + film). Komputery i Internet coraz częściej mogą być stosowane na lekcjach wszystkich przedmiotów nauczania, gdzie metody wykorzystania komputera zależą z dużej mierze od funkcji, jakie są mu przypisane w procesie dydaktycznym, w którym komputery wpływają na efektywność i skuteczność tego procesu. Matematyka i fizyka są potencjalnie najłatwiej przekładalne, gdyż spełniają wprost wymagania stawiane przez komputer. Żaden inny środek dydaktyczny nie jest tak wielofunkcyjny, nie pozwala także na analizę zjawisk fizycznych, biologicznych, chemicznych w takim wymiarze i czasie .
Z samego pojawienie się komputera na zajęciach nie powstaje jeszcze żadna nowość dydaktyczna ani terapeutyczna. Przyczynia się on do jej powstania dopiero wówczas, kiedy staje się czynnikiem stymulującym zdobywanie wiedzy czy utrwalanie umiejętności, występuje w procesie dydaktycznym jako niezbędny jego element. Spełnienie przez komputer takiej funkcji wymaga od pracownika pedagogicznego doskonałej znajomości zarówno przedmiotu nauczania, jak i możliwości wykorzystania komputera, a ściślej oprogramowania. Potrzebne jest także rozumienie pedagogicznych aspektów użycia środków informatyki. Odpowiednio użyty, dzięki funkcjom oprogramowania, jakich nie da się przypisać kredkom i fletowi, komputer może stanowić twórczy impuls i uruchomić wyobraźnię ucznia. Jako medium o znacznie szerszych możliwościach od tradycyjnych środków wyrazu, pozwala uczniowi odkrywać nieznane mu dotąd aspekty twórczej aktywności (wpływ perspektywy, gra kolorów, proporcje; wpływ zmiany tempa i tonacji bądź instrumentarium na odbiór dzieła muzycznego). W literaturze pedagogicznej można spotkać różne podziały zakresów edukacyjnych zastosowań komputerów. Jednym z nich jest podział według W. Skrzydlewskiego , który wyodrębnia trzy etapy, w których komputer okazuje się narzędziem użytecznym:
• projektowania i przygotowania kształcenia
• realizacji procesu kształcenia
• procesu uczenia się w ramach zorganizowanych zajęć dydaktycznych i nauki własnej (także poza formami zinstytucjonalizowanymi).
W procesie dydaktycznym komputer spełnia następujące funkcje według A. Hassa
• aktywizującą – motywującą, jeśli wyzwala wszechstronną aktywność uczniów i pobudza ich zainteresowania;
• poznawczo – twórczą, jeśli służy jako źródło wiedzy, tym bardziej cenne, o ile uczeń korzysta z niego rozwiązując napotkane sytuacje problemowe;
• ćwiczeniową, jeśli zadania wykonywane samodzielnie przez uczniów służą utrwalaniu wcześniej poznanych wiadomości i umiejętności;
• kontrolną, jeśli podczas pracy z komputerem uczniowie poddawani są kontroli bieżącej i końcowej w celu niedopuszczenia do powstania zaległości i błędów;
• wychowawczą, jeśli stwarza dobre warunki oddziaływania na osobowość uczniów;
• terapeutyczną, jeśli umożliwia usuwanie zaburzeń rozwojowych.
Na wstępnym etapie nauczania informatyki komputer spełnia zawsze funkcje aktywizująco – motywująca, ponieważ ma duży wpływ na aktywizowanie typu lub etapu lekcji. Pozostałe funkcje realizowane są w zależności od typu lub etapu lekcji. Funkcje terapeutyczną komputer spełnia na zajęciach zespołów korekcyjno – kompensacyjnych i rewalidacyjnych. Samo włączenie komputera w proces dydaktyczny wymaga stosowania pewnych zasad. Według A. Hassa
• z komputera należy korzystać wtedy, gdy jest potrzebny do spełnienia określonych funkcji dydaktyczno – wychowawczych;
• treści przekazywane bądź utrwalane za pomocą komputera powinny wiązać się bezpośrednio z lekcją i jej celami;
• czas pracy z komputerem powinien być dokładnie zaplanowany, tzn. z jednej strony nie nużyć nadmiarem, ale i wystarczać dla ukończenia pracy przez każdego ucznia;
• należy stosować programy mające wielopoziomową strukturę dostosowaną do różnych umiejętności intelektualnych uczących się;
• warto łączyć komputer z innymi środkami dydaktycznymi, jednakże nie należy przeładowywać lekcji ich liczbą;
• sprzęt komputerowy i zaplanowane do wykorzystania programy powinny być sprawdzone i przygotowane przed lekcją;
• nauczyciel powinien znać budowę i zasady obsługi komputera, jak również metodykę posługiwania się nim.
Spełnienie tych zasad pozwala na czerpanie korzyści wynikających z zastosowania komputera w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Można tu wymienić następujące pozytywne skutki:
• uatrakcyjnienie lekcji,
• „oswajanie” z komputerem,
• stymulacja motywacji uczenia się,
• dyscyplinowanie uczniów,
• wspomaganie rozwoju osobowościowego,
• indywidualizacja nauczania,
• przyśpieszenie i ułatwianie zapamiętywania,
• uzyskanie i podtrzymanie uwagi
• rozwijanie myślenia twórczego,
• uzyskiwanie lepszych wyników nauczania – uczenia się,
• łączy doświadczenie wzrokowe z pisemnym i słuchowym.
• diagnozowanie i terapia zaburzeń rozwojowych.
• znacznie zwiększania zaufania uczącego się przez zapewnienie sukcesu.
• znacznie zwiększa zaufanie uczącego się przez zapewnienie sukcesu.
Przemyślane wykorzystanie komputera w procesie nauczania – uczenia się stwarza nauczycielowi przestrzegającemu zasad dydaktycznych realną szansę wprowadzenia jakościowych zmian w realizacji ogólnych celów kształcenia.
Dobrze opracowany CD-ROM może przedstawić przedmiot w sposób barwny, zajmujący i dynamiczny. Co więcej, może przedstawić ten sam temat na wiele różnych sposobów, dzięki czemu poszczególni uczniowie mogą wybrać metodę przyswajania informacji, która im odpowiada. Program może operować różnymi środkami przekazu, jak test, grafika, animacja, obraz trójwymiarowy, rzeczywistość wirtualna, obraz wideo, dźwięk i muzyka. Przez gry i działania może sprawdzać, w jakim stopniu materiał został zrozumiany. Może stawiać interesujące zadania i nagradzać punktami. Komputer jest nieskończenie cierpliwy, pozwala, by każdy uczył sie we własnym tempie. Może zapisać czas pracy i wyniki każdego ucznia. Pozwala użytkownikowi przeżyć wydarzenie historyczne dzięki rzeczywistości wirtualnej, „odwiedzić” różne miejsca geograficzne, czy uczestniczyć w sztuce Szekspira. Internet również może spełniać funkcję środka dydaktycznego. Dostęp do baz danych przeznaczonych dla uczniów i nauczycieli, do darmowego oprogramowania do archiwów sieciowych, który wymaga też zaangażowania wiedzy czysto operacyjnej, daje świetne rezultaty. Biernie wysłuchiwane lekcje mogą się dzięki Internetowi zamienić w pasjonujące rozmowy, w których wiedza przekazywana jest z aktywnym udziałem ucznia. Korzystanie z poczty elektronicznej, publikacja danych na stronach WWW, transfer plików, czy rozmowy w czasie rzeczywistym to usługi, które szkoły powinny wykorzystywać w celu uatrakcyjnienia lekcji.

1.3 Komputer i Internet jako narzędzia wykorzystywane w edukacji specjalnej i w terapii psychologiczno-pedagogicznej.

Jedną z ważniejszych spraw jest edukacja dzieci niepełnosprawnych, chorych lub z deficytami rozwojowymi utrudniającymi pełną i efektywną nauką. Proces kształcenia specjalnego jest złożony. Jego wyniki zależą od wielu czynników. Uwzględnienie trudności, jaką powoduje niepełnosprawność, wymaga stosowania specjalnych oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych, odpowiednich programów. By zapewnić im odpowiedni rozwój osobowości konieczne jest stosowanie odpowiednich metod. Dodatkowym atutem jest zastosowanie w pracy rewalidacyjnej, terapeutycznej i logopedycznej komputera z odpowiednim oprogramowaniem. W chwili obecnej jest to jedno z najczęściej używanych pomocy dydaktycznych dające duże możliwości w edukacji „chorego człowieka”. Zastosowanie komputera w procesie kształcenia i pomocy psychologiczno – pedagogicznej znacznie skraca czas pracy i podnosi efekty terapii jak również wyzwala duże zainteresowanie i aktywność uczestników terapii w porównaniu z innymi środkami dydaktycznymi. Dobrze dostosowane programy edukacyjne pozwalają dzieciom uczyć się i bawić jednocześnie. Programy te pomagają dzieciom z trudnościami szkolnymi w dziedzinach:- w trakcie terapii logopedycznej,
- w trakcie terapii dysleksji, dysortografii, akalkulii,
- w trakcie zajęć socjoterapeutycznych,
- na zajęciach z dziećmi szczególnie zdolnymi lub z uczniami słabymi.
Przyczynia się to do kształtowania koncentracji uwagi, spostrzegania i usprawniania pamięci wzrokowej i słuchowej, ćwiczą słuch fonematyczny, utrwalają dźwięki mowy, zwierząt, otaczającego świata , ćwiczą orientację w schemacie ciała, w stosunkach przestrzennych i czasowych, sprawność manualną i integrację poszczególnych funkcji. Ponadto dzieci poprzez programy edukacyjne uczą się poznawać otaczający świat, o życiu codziennym, poznają tajniki ortografii, uczą się liczyć i odnajdywać trudne hasła. Programy edukacyjne należy jednak bardzo świadomie dobierać do określonej grupy wiekowej jak również stopień trudności programów komputerowych powinien być dostosowany do indywidualnych możliwości dziecka. W terapii pedagogicznej czy też logopedycznej bardzo przydatne jest również wykorzystanie sieci Internetowej, za pomocą której można dotrzeć do wielu znakomicie opracowanych pomocy metodycznych i terapeutycznych. Na rynku programów i w zasobach sieci osiągalnych jest wiele edukacyjnych wydawnictw multimedialnych mogących wspomóc, ułatwić, a także uatrakcyjnić naukę wielu przedmiotów. Dostępne w Internecie wersje on-line licznych encyklopedii, słowników, leksykonów mogą uprościć dostęp do informacji. Dzięki Internetowi stosunkowo łatwo jest pozyskać potrzebne materiały do różnego typu referatów i opracowań. Stosując komputer możemy łagodzić i kompensować skutki uszkodzeń poszczególnych funkcji poznawczych. Praca dziecka z komputerem pozwoli uatrakcyjnić proces edukacji, pozwoli działać samodzielnie i z określonym skutkiem osiągać sukcesy. Dzieciom łatwiej pracuje się na komputerze niż na papierze, gdyż oferuje ona gotowe czcionki, obrazy, figury, elementy rysunku przez co wówczas nauka, często poprzez zabawę, dostarczy radości i poczucie sukcesu.
> Ze względu na cechy formalne programy komputerowe dzielimy na wg. D Szałaja :
• Zabawy komputerowe – służą głównie wprowadzeniu do właściwego procesu edukacji; zabawa nie stawia przed dzieckiem specjalnie określonych zadań do wykonania, a jedynie przyzwyczaja je do używania komputera;
• Ćwiczenia komputerowe – realizują wprost określone cele edukacyjne lub terapeutyczne, zadanie, jakie dziecko ma do wykonania stanowi analogię do tradycyjnych ćwiczeń, jednak forma jego wykonania jest zdecydowanie atrakcyjniejsza;
• Gry komputerowe – powodują, że cele edukacyjne są realizowane w sposób pośredni, zadanie postawione przed dzieckiem wynika ze scenariusza gry, który odwraca uwagę do właściwych tresci kształcenia, wiedza i umiejętności nazdobywane przez dziecko w sposób niejawny;
• Programy użytkowe – to narzędzia do tworzenia rozmaitych obiektów (edytory tekstu, grafiki, melodii);
• Programy informacyjne – formy komputerowej prezentacji wiedzy od prostych programów dotyczących jednego tematu aż do multimedialnych encyklopedii.
Trudno znaleźć program edukacyjny, który w czystej formie
odpowiadałaby tylko jednej kategorii. Często poszczególne etapy programu obejmują różne punkty.
> Ze względu na wartości dydaktyczne programy edukacyjne można podzielić na:
a) kształcące
• Kształcące sfery percepcyjne (wzrokową, słuchową)
• Kształcące syntezę słuchową (wstęp do nauki czytania)
• Kształcącą sferę ruchową
• Kształcące koordynację percepcyjno-motoryczną (wzrokowo-ruchową, słuchowo-ruchową)
b) Kompensacyjne – przystosowujące do korzystania z częściowo ograniczonych zdolności psychomotorycznych
c) Korekcyjne- stymulujące rozwój opóźnionych funkcji psychomotorycznych
> Programy ułatwiające opanowywanie umiejętności dzielimy na:
• Programy wspomagające naukę czytania
• Programy wspomagające naukę pisania
• Programy wspomagające naukę matematyki
• Programy dźwiękowe, muzyka
Komputer z odpowiednim programem edukacyjnym, specjalnymi urządzeniami pomagającymi osobom niepełnosprawnym jak i pomoc osób zdrowych przynoszą duże postępy w nauce, w logopedii, terapii pedagogicznej i rewalidacji. Dla osób „sprawnych inaczej” niejednokrotnie komputer staje się jedynym dostępnym i możliwym stanowiskiem do nauki, mocno indywidualizującym proces kształcenia, urozmaicającym proces dydaktyczny.

1.4. Rola technologii informacyjnych w edukacji

1.4.1 Rola ucznia
Celem szkoły powinno być między innymi przygotowanie uczniów do życia we współczesnym świecie, który trudno sobie wyobrazić bez komputerów. Za pomocą odpowiednich programów można rozwijać mowę dzieci, naukę czytania, pisania, rozwiązywania zadań.
Zabawa poprzez komputer jest jedną z najważniejszych form aktywności, dziecko poznaje świat, wyraża swoje potrzeby, dążenia i możliwości. Bawiąc się z komputerem ćwiczą pamięć, wyobraźnię, spostrzegawczość. Ćwiczą koordynację ręki i oka, doskonalą zręczność manualną, refleks, rozwijają wyobraźnię przestrzenną, a więc umiejętności niezbędne do nauki szkolnej. Dzieci korzystając z multimedialnych encyklopedii, a także z Internetu mają kontakt ze światem i uczą się wyszukiwać informacji. Jest to bardzo ważna umiejętność, która ułatwia dalsze kształcenie. Wykorzystując z komputer, dziecko cały czas działa, samo decyduje jak wykonać zadanie, zastanawiania się nad konsekwencjami, planuje swoją pracę. Nie mniej ważną zaletą gier i zabaw komputerowych jest to, iż dostarczają one rozrywki i relaksu. Czas przed komputerem pozwala wielu dzieciom rozładować codzienny stres, odreagować nieprzyjemne przeżycia i uwolnić się od agresji i zaznać satysfakcji z dobrze wykonanego zadania – odnieść zwycięstwo. Szczególnie istotne jest wykorzystanie komputera na zajęciach np.: korekcyjno – kompensacyjnych, gdzie dzieci mają trudności z nauką czytania i pisania. Zajęcia dla tych dzieci najczęściej prowadzone są w formie zabawy z wykorzystaniem różnych programów multimedialnych przeznaczonych dla uczniów w młodszym wieku szkolnym. Do przeprowadzania różnorodnych ćwiczeń bardzo pomocny jest program Word. Wtedy mimo defektów w układzie artykulacyjnym i zaburzonej sprawności manualnej komputer może być wykorzystywany jako jedno ze źródeł wzbogacających komunikowanie się. Bardzo ciekawe zajęcia można przygotować i przeprowadzić wykorzystując program komputerowy – Paint. Dzieci mogą wtedy samodzielnie rysować, kolorować swoje prace, a w efekcie końcowym wydrukować je. Ponadto stron przeznaczonych dla dzieci w wieku od 3 do12 lat w polskim Internecie można obecnie odnaleźć wiele. Charakteryzują się one ciekawą i bogatą grafiką, można na nich znaleźć wiele przedstawionych w formie zabaw i gier zadań edukacyjnych. Zwykle bywają łatwe i intuicyjne w obsłudze. Objaśnienia do zabaw i gier prezentowane są najczęściej w formie tekstowej, dlatego też w przypadku dzieci młodszych konieczna jest pomoc starszych. Zabawy takie jak: układanki, rozsypanki, puzzle, gry, kolorowanki, labirynty posiadające walory kształcące, mogą nie tylko zachęcić dziecko do pracy, ale równocześnie mogą być przez nie traktowane jako wspaniała zabawa. Pozwalają rozwijać umiejętność logicznego myślenia, ćwiczą spostrzegawczość, refleks, koordynację wzrokowo-ruchową, uczą postępować według ustalonych norm i zasad. Na wielu stronach możemy odszukać bogato ilustrowane bajki oraz opowiadania i wiersze dla dzieci. Renomowane portale starają się, aby na ich stronach, zarówno dzieci, jak i rodzice oraz nauczyciele znaleźli linki do przydatnych dla nich stron. Portale dziecięce, często na wzór swoich dorosłych odpowiedników, świadczą podobne usługi. Pozwalają swoim młodym użytkownikom na pogaduszki na czacie, wysłanie pocztówek do koleżanek i kolegów lub członkostwo w klubach. Niektóre witryny proszą odwiedzających o zarejestrowanie się. Przy następnym wejściu taki użytkownik jest rozpoznawany, sprawiając że kontakt ten przestaje być anonimowy. Osobną, dość licznie reprezentowaną kategorię stron WWW w Internecie, stanowią strony, których autorami lub współautorami są dzieci. Tematyka stron tworzonych przez dzieci (często przy pomocy rodziców lub starszego rodzeństwa) wiąże się najczęściej z ich indywidualnymi zainteresowaniami. Prezentują na nich swoją osobę, swoich ulubieńców - postacie z bajek i filmów animowanych, własne prace plastyczne lub twórczość literacką.
Wykorzystanie komputera pozwala nie tylko na zdobycie niezbędnych informacji, lecz także na porównanie przypuszczalnego rozwiązania ze stanem wiedzy na dany temat. Uczeń dysponując odpowiednim oprogramowaniem można modelować zjawiska i sprawdzać ich przebieg. Proces ten można powtarzać wielokrotnie. Sieć pozwala na tanią i błyskawiczną świadomość uczestnictwa w globalnym przekazie informacji. Dzięki temu uczniowie mogą pracować w międzynarodowych grupach, nawiązywać znajomości i doskonalić swoje umiejętności językowe. Poznają doświadczenia i kulturę rówieśników z zagranicy, oswajają się ze zjawiskami nowymi. Uczniowie mogą realizować różnorodne projekty w których komputer jest narzędziem umożliwiającym zaprezentowanie swojej pracy lub służącym do zinterpretowania wyników pomiarów. Najczęściej są to programy interdyscyplinarne w których uczniowie w różnych miejscach na świecie wykonują te same pomiary na przykład dotyczące oceny stanu środowiska w swojej miejscowości. Następnie porównują wyniki swoich badań z rówieśnikami z innych krajów. Inna metoda wykorzystania Internetu to zachęcenie uczniów do wykonywania prezentacji komputerowych opartych na materiałach pozyskanych z możliwie różnych źródeł. Uczniowie w trakcie przygotowania prezentacji mogą wykorzystać swoje umiejętności w zakresie tworzenia stron WWW. Najciekawsze są tematy, które dają uczniom możliwość uporządkowania i rozszerzenia wiadomości z kilku przedmiotów. Dobrze jeżeli są to prace zespołowe wymagające współpracy i komunikacji grupy uczniów i koordynacji ich działań ze strony nauczycieli.

1.4.1 Rola nauczyciela

W edukacji wspieranej komputerowo rola nauczyciela ulega głębokiej przemianie, nie oznacza to jednak utraty roli przewodniej. Każdy nauczyciel ma duży wpływ na stymulowanie rozwoju dziecka. Od niego zależy czy i w jakim stopniu będzie ono aktywne, a tym samym będzie sie ono rozwijało.
Nowoczesna technologia komputerowa nie tylko ułatwia dostęp do informacji, wspomagając procesy kształcenia i samokształcenia, ale również dostarcza narzędzi intelektualnych i twórczych. Nauczyciel jest przekazicielem informacji, przewodnikiem, trenerem i pomocnikiem ucznia, który staje się inspiratorem i naukowym opiekunem ucznia. Pomaga w procesie zamiany informacji w wiedzę, organizuje racjonalną i dyskretną ochronę ucznia przed zagrożeniami ze strony mediów i technologii informacyjnych. Takie działanie nauczyciela jest konieczne, ponieważ uczeń nie dysponuje odpowiednią dojrzałością informacyjną, pozwalającą na dokonywanie trafnych wyborów. Komputer wraz z programem może być pomocny nauczycielowi z co najmniej trzech powodów:
- jako środek oddziaływujący na szereg zmysłów (wzrok, słuch, dotyk) pozwala ograniczyć nauczycielowi werbalizm, jak również zaangażować uczniów emocjonalnie;
- jako środek dydaktyczny, łączący w sobie cechy wielu tradycyjnych urządzeń, służących zapisowi, przetwarzaniu i przesyłaniu informacji, przedstawia treści, które na ogół nauczyciel demonstruje za pomocą plansz, przezroczy, foliogramów, filmu itp.;
- jako środek interakcyjny - pozwala posługiwać się programem, uwzględniając zróżnicowanie indywidualne uczniów.
Komputer może być wykorzystany przez każdego nauczyciela w trakcie przygotowywania materiałów pomocniczych do lekcji, a także do tworzenia testów i opracowywania ich wyników. Możliwe staje się również rejestrowanie za pomocą komputera osiągnięć uczniów i prowadzenie na bieżąco statystyki wyników nauczania. Ponadto nauczyciel korzystając z sieci z rozwiązań metodycznych swoich kolegów, może otrzymać materiały metodyczne, źródła tych materiałów lub dowiedzieć się jak postępować z uczniami ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania i pisania. Internet daje nauczycielowi dodatkowe możliwości w zakresie aktywizowania uczniów, stwarzania im pozytywnej motywacji do nauki oraz rozbudowywania dodatkowych kanałów komunikacji nauczyciela z uczniem i nauczyciela z rodzicami ucznia. Nauczyciele mogę w tym celu tworzyć własne strony internetowe, pełniące m.in. funkcję elektronicznego podręcznika zawierającego materiały przydatne do wykonywania pracy domowych oraz do przygotowywania się do lekcji i sprawdzianów. Internet świetnie pomaga w nauce, szczególnie w nauce języków obcych. Można utrzymywać kontakt e-mailowy, korespondować z uczniami z innych państw, uczestniczyć w obcojęzycznych listach i grupach dyskusyjnych, a nawet utworzyć i prowadzić (w języku obcym) tematyczne grupy dyskusyjne, opracować i umieścić na serwerze przedmiotową, klasową lub szkolną stronę WWW (w języku obcym). Wykorzystanie przez nauczyciela fascynacji młodzieży komputerami związanej z zachodzącymi w kulturze i oświacie przewartościowaniami, spowodowanymi zmierzchem dominacji kultury słowa na rzecz kultury obrazu, pozwala na efektywniejsze nauczanie.

2. WYKORZYSTANIE KOMPUTERA I INTERNETU W EDUKACJI SZKOLNEJ – W KORELACJI Z PRZEDMIOTAMI

Nowoczesne nauczanie wymaga kompleksowego stosowania nie tylko tradycyjnych ale i nowoczesnych środków dydaktycznych, które wywierają wpływ na cały proces kształcenia. Nauczanie i uczenie przybiera charakter wielozmysłowy i wielostronnie aktywizujący uczniów. Media w nauczaniu odgrywają wielką rolę i odpowiednio wykorzystywane stają się sprzymierzeńcem nie tylko nauczyciela. Rola mediów zależy od przyjętej w ich tworzeniu lub wyborze koncepcji pedagogicznej, od cech i możliwości technicznych mediów, a przede wszystkim od użytkowników - nauczycieli i uczniów. Komputer, ze względu na swoje właściwości i możliwości pedagogiczne, zajmuje ważną rolę w procesie kształcenia multimedialnego. Komputer może w znacznym stopniu zaktywizować uczącego się oraz uatrakcyjnić i udoskonalić pracę dydaktyczną nauczyciela i ucznia podnosząc jej efektywność. Internet w szkole stanowi przede wszystkim źródło szybko dostępnej informacji z bardzo wielu dziedzin potrzebnych zarówno uczniom jak i nauczycielom. Informacje te są łatwo przyswajalne, bo podane w formie multimedialnej. Daje możliwość ich wykorzystania w uczeniu się i rozwiązywaniu problemów. Z Internetu korzystają nie tylko dzieci, jest on coraz częściej wykorzystywany przez nauczycieli, psychologów, pedagogów i rodziców.

2.1. Prezentacje multimedialne tworzone i wykorzystywane na przez
nauczyciel na lekcji.

Prezentacja multimedialna to obecnie jeden z najefektywniejszych sposobów przekazu i nauki. Nauczanie przy użyciu prezentacji multimedialnej pozwala oddziaływać na ucznia całym spektrum bodźców, co stawia ją na uprzywilejowanej pozycji wśród innych środków dydaktycznych. Istotną zaletą nowoczesnych prezentacji jest w końcu ich multimedialność, czyli możliwość rozszerzenia statycznego tekstu i obrazu o dźwięk (muzykę) czy animację (film). Multimedialność stanowi również o możliwości wykorzystania środków niedostępnych dla tradycyjnych technologii, czyli wzbogacenia wykładu o dźwięk, muzykę, animację czy film. Kluczem do skutecznego wykorzystania prezentacji multimedialnej w prowadzonych zajęciach jest zachowanie podżędnej roli medium w stosunku do informacji oraz solidne przygotowanie samej prezentacji jak i osoby prowadzącej. Projektowana prezentacja, niezależnie od wyboru tematu i w zależności od zamysłu metodycznego, służyć może zainteresowaniu ucznia daną tematyką, uzyskaniu wiadomości związanych z tą problematyką lub ich pogłębieniu. Zastosowanie prezentacji umożliwi niewątpliwie indywidualizację treści kształcenia, zgodnie z zainteresowaniami uczniów i ich potrzebami. W każdym z typów lekcji prezentacja może być przydatna do przekazania nowych treści, syntezy materiału, ćwiczeń utrwalających wiedzę lub sprawności manualne. Ponadto elektroniczna, cyfrowa postać zapisu prezentacji powoduje, iż staje się ona praktycznie niezniszczalna, a więc przydatna do wykorzystania na innych zajęciach, powtórzeniach itp. Oczywiście, bezkrytyczne wielokrotne powtarzanie raz zapisanej treści wykładu nie jest wskazane, ale mogą one być w łatwy sposób modyfikowane i aktualizowane, bez potrzeby ponownego przygotowywania treści które nie muszą być zmieniane. Struktura prezentacji multimedialnej, jej wygląd podlegają idei wspierania wystąpienia nauczyciela jak i ucznia. Rolą prezentacji jest wspomaganie wykładu, a nie zastępowanie go. Zawartość i układ poszczególnych slajdów są pomocą dla osoby prowadzącej, aby nawet podczas stresującego wystąpienia mogła (bądź mógł) trzymać się ułożonego wcześniej starannie planu, podporządkowanego logice wykładu. Slajdy są również nieocenioną pomocą dla słuchaczy.
Projektowana prezentacja, niezależnie od wyboru tematu i w zależności od zamysłu metodycznego, służyć może zainteresowaniu ucznia daną tematyką, uzyskaniu wiadomości związanych z tą problematyką lub ich pogłębieniu. Zastosowanie prezentacji umożliwi niewątpliwie indywidualizację treści kształcenia, zgodnie z zainteresowaniami uczniów i ich potrzebami. W każdym z typów lekcji prezentacja może być przydatna do przekazania nowych treści, syntezy materiału, ćwiczeń utrwalających wiedzę lub sprawności manualne. Prezentacja jest w stanie ułatwić spostrzeganie, rozumienie i zapamiętywanie nowych treści, może sprzyjać rozbudzaniu zainteresowań uczniów daną tematyką. W warunkach konkretnej lekcji, prezentacje zapewniają konkretyzację wizualną danych treści nauczania. Jest to strategia oparta na koncepcji wielostronnego nauczania - uczenia się (uczenie się przez przyswajanie, odkrywanie, przeżywanie i działanie). Prezentacja często służy rozwijaniu takich predyspozycji intelektualnych, jak dociekliwość, krytycyzm i samodzielne myślenie. Możliwość pracy interaktywnej z prezentacją sprawia, iż może być ona wykorzystywana także do samokształcenia, gdzie wydatnie wspomaga proces uczenia się. Zastosowanie prezentacji umożliwi niewątpliwie indywidualizację treści kształcenia, zgodnie z zainteresowaniami uczniów i ich potrzebami. W każdym z typów lekcji prezentacja może być przydatna do przekazania nowych treści, syntezy materiału, ćwiczeń utrwalających wiedzę lub sprawności manualne. Prezentacja jest w stanie ułatwić spostrzeganie, rozumienie i zapamiętywanie nowych treści. Dobrze i w przemyślany sposób przygotowana prezentacja multimedialna może być bardzo użytecznym narzędziem w prowadzonych zajęciach dydaktycznych. Układa ona wykład, będąc w ten sposób pomocna zarówno dla osoby prowadzącej, jak i dla słuchaczy. Wykorzystanie prezentacji multimedialnej prowadzi do zaangażowania zmysłu wzroku do procesu poznawczego, co sprzyja rozumieniu i trwałemu zapamiętywaniu nowej wiedzy.

2.2. Wykorzystanie komputera i programów multimedialnych na zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych

Charakterystyka grupy
Od października 2008r. zostały stworzone dwie grupy zajęć korekcyjno - kompensacyjnych dla dzieci od kl. I nauczania zintegrowanego do V szkoły podstawowej. Na zajęcia uczestniczy dziesięcioro uczniów, w dwóch grupach jeden raz w tygodniu, które ze względu na specjalne potrzeby edukacyjne, a zawłaszcza na posiadające opinie z poradni Psychologiczno - Pedagogicznej realizują opracowany przeze mnie plan. Pamiętając o zasadzie indywidualizacji i o tym że każde dziecko jest inne i u każdego ćwiczymy inne funkcje to u większości dzieci występują zaburzenia schematu ciała, orientacji przestrzennej, zaburzenia percepcji wzrokowej i słuchowej, koordynacji wzrokowo - ruchowej, spostrzegawczości, koncentracji i uwagi.
Uwagi dotyczące pracy
Ze względu na możliwości sprzętowe takie jak przenośny notebook, dostępna pracownia multimedialna jak również ostatnio zakupione w ramach projektu „Kiedy trudna szkolna droga” programy multimedialne, gry loteryjki edukacyjne, ścieżki dźwiękowe, które można wykorzystać na zajęciach kilkakrotnie wykorzystałam komputer w pracy z uczniami.

Wnioski z pracy
Pomijając fakt, że dostęp do Internetu umożliwia mi - nauczycielowi wyszukanie dodatkowych informacji, skorzystać z pomocy, rad i zaleceń innych pedagogów, wpływając na jakość i przygotowanie danego tematu, to komputer jest niezwykle atrakcyjną formą nauki, przez większość uczniów bardzo lubiany. Uczniowie korzystając z komputera wykorzystując odpowiednie programy (Word, Paint) uczą się korzystania z klawiatury, sprawnego pisania na komputerze, doskonaląc w ten sposób analizę i syntezę oraz ćwiczą pamięć wzrokowo-słuchową. Dzięki ćwiczeniom w przepisywaniu tekstów, pisaniu ze słuchu rozwijają spostrzegawczość, uwagę i czujność ortograficzną. Ponadto edytory graficzne są źródłem ciekawych ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową, orientację przestrzenną i sprawność manualną. Mogą łączyć wykonane w edytorze graficznym ilustracje z tekstem napisanym w edytorze tekstowym (starsi uczniowie). Bardzo efektowne, ciekawe a zarazem uatrakcyjniające proces dydaktyczno-wychowawczy są multimedialne programy edukacyjne różnych wydawnictw. W swojej pracy wykorzystuję min. „Klik uczy liczyć w zielonej szkole”, „Czytam i piszę”, „Zwierzaki”, „Co to? Kto to?”. Ponadto wykorzystuję ścieżki dźwiękowe „Odgłosy” i „Zabawy słuchowe”. Programy te pozwalają na właściwe dobranie zabaw i ćwiczeń do poziomu rozwojowego dziecka. Zawierają zagadki, ćwiczenia, piosenki do wspólnego śpiewania i kolorowanki. Materiał zawarty na płycie ma na celu rozwijanie uważnego słuchania, koncentrowania uwagi na sygnałach dźwiękowych, porównywania ich i naśladowania, logicznego myślenia, orientacji przestrzennej i słownictwa dziecka. Poszczególne ćwiczenia mają za zadanie uczyć nie tylko dzieci koncentrowania uwagi na sygnałach dźwiękowych i analizowania tego, co usłyszały i zobaczyły, rozwijają również wrażliwość słuchową i wzrokową, a także wzbogacają słownik bierny i czynny. Programy te potrafią skutecznie rozbudzić zainteresowanie i ciekawość. Zabawy słuchowe i gry dydaktyczne usprawniają percepcję słuchową przez ćwiczenia wrażliwości słuchowej, rytmicznej, słuchu fonemowego oraz analizy i syntezy sylabowej i głoskowej. Poprzez komputerowe gry dydaktyczne uczniowie poznając zasady i reguły kształcą refleks, orientacje, usprawniają funkcje ruchowe. Gry strategiczne kształcą umiejętność logicznego myślenia, przewidywania skutków. Podczas gry uczniowie przyswajają sobie różne reguły, definicje i określenia. Dotyczy to zwłaszcza zapamiętywania trudnych i nie lubianych przez dzieci reguł ortograficznych, gramatycznych i matematycznych. Programy zawierające treści matematyczno-przyrodnicze pomagają w sposób łatwy i przyjemny usprawnić technikę rachunkową
w zakresie czterech podstawowych działań arytmetycznych, kształtują pojęcia matematyczne, geometryczne i rozwijają samodzielne myślenie. Uczą i doskonalą przydatne w życiu umiejętności praktyczne. W sposób bardzo pomysłowy łączą treści matematyczne, przyrodnicze i wychowawcze. Pomoc w nauce czytania i pisania dzięki komputerowi jest dla ucznia niezwykłą przygodą. Często użyte w zabawach historyjki oddziałujące na wyobraźnię dziecka są niezwykle przydatne w doskonaleniu umiejętności rozumienia tekstu, wyrabiają spostrzegawczość, koncentrację uwagi, pamięć, analizę i syntezę słuchowo-wzrokową. Ogromnym atutem wszystkich programów edukacyjnych jest to, że nie musowo stale aktywizować uczniów. Barwne, atrakcyjne pod względem fabuły, zawierające ciekawe i zróżnicowane pod względem trudności zadania z elementami zabawy przyciągają uwagę dziecka. Użycie komputera z interesującym dla dziecka oprogramowaniem wyraźnie je ośmiela i aktywizuje, co w połączeniu z właściwie dobranymi ćwiczeniami pozwala każdemu uczniowi odnieść sukces. Ważną rolę odgrywają też aspekty wychowawcze zajęć z komputerem. Stwarzają one wiele okazji do kształtowania osobowości wychowanków. Uczą wytrwałości i samodzielności motywując dzieci do rozwijania własnych zainteresowań, przezwyciężania własnych słabości.

2.3. Technologia informacyjna w pracy z uczniem o upośledzeniu umysłowym w stopniu głębokim na zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych

Krótka charakterystyka ucznia
Uczeń w wieku 18 lat z Zespołem Downa z głębokim upośledzeniem umysłowym chodzący. Chłopiec wchodzi i schodzi po schodkach krokiem dostawnym. Samodzielnie pije płyny, je powoli rozdrobnione, zmiksowane zupy, pokrojone na kawałki kanapki, bułki. Sygnalizuje potrzeby fizjologiczne. Jeździ na stacjonarnym rowerku. Tańczy, aktywny przy szybkiej, skocznej muzyce. Zabawy ruchowe związane są głównie z piłką, piłeczkami, balonami, kręglami – ich chwytaniem i rzucaniem, odbijaniem, celowaniem. Wykonuje proste zadana o charakterze manipulacyjnym, wrzuca korale i różnorodne elementy do pudełka, pojemniczków o różnych otworach, układa proste puzzle w zagłębienia, buduje wieże. Schematycznie rysuje i koloruje obrazki, kredkami, flamastrami, pastelami i farbami. Stawia pieczątki. Wita się podając rękę i wypowiadając „cześć”. Mówi, powtarza pojedyncze słowa – mama, tata, nie, Oliwka, pies, kogut. Naśladuje odgłosy zwierząt, próbuje je nazywać. Kontakt zadaniowy z chłopcem trudny do nawiązania, czas koncentracji uwagi, motywacji do wykonywania zadań krótki. Niska sprawność motoryczna rąk oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej. Niechętnie wykonuje jakiekolwiek ćwiczenia gimnastyczne, ćwiczenia równoważne na piłce. Nie jest samodzielny w zakresie czynności samoobsługowych. Nie ubiera się samodzielnie. Prowadząc zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze z Damianem w tym roku szkolny zaplanowałam szereg zajęć, które mają za zadanie: usprawnić sprawność manualną, funkcje wzrokowe, funkcje słuchowe, funkcje wzrokowo – słuchowo – ruchowo – wzrokowe i wpływać na czynności samoobsługi.
Wnioski odnośnie gotowości do kontaktów .
Chłopiec wykazuje duże zainteresowanie komputerem. Początkowo na zajęciach wykorzystywałam prywatny notebook (18.09.2008r.), następnie komputer w domu (13.10.2008r.), sporadycznie komputer w pracowni multimedialnej. Chłopiec bardzo spokojnie i z dużym opanowaniem a zarazem zaciekawieniem zaakceptował nową pomoc dydaktyczną. Szczególną rolę należy przypisać programom multimedialnym „Zwierzaki” „Co to? Kto to?”. „Klik uczy śpiewać”, które wielokrotnie wykorzystuję podczas zajęć, powtarzając wybrane ćwiczenia w celu rozwijania wrażliwości słuchowej i wzrokowej, uważnego słuchania, koncentracji uwagi na sygnałach dźwiękowych, porównywania i naśladowania. Niewątpliwą zaletą programów multimedialnych jest nieustanna możliwość modyfikacji ćwiczeń, gier i zabaw w zależności od czasu zajęć, uwagi chłopca lub jego samopoczucia. Oprócz uatrakcyjnienia zajęć przy wykorzystaniu programów, chłopiec uczy się również bezpiecznego posługiwania i obsługiwania komputera. Chłopiec potrafi włączyć to urządzenie, wyłączyć zasilanie. Potrafi pisać na klawiaturze - ćwicząc w ten sposób motorykę małą. Ponadto wykorzystując liczne piosenki, melodie w dużej mierze chłopiec udoskonala motorykę dużą np. tańcząc, wykonując ćwiczenia gimnastyczne. Wykorzystując komputer i różnorodne programy multimedialne, interaktywne prezentacje mogę skutecznie rozbudzić zainteresowanie, ciekawość chłopca, wpływając w ten sposób na uwagę i koncentrację, co z kolei wpływa na lepszą i efektywniejszą nauką dziecka.

WNIOSKI KOŃCOWE
Na podstawie przedstawionej literatury, rozporządzeń i zaleceń programowych jak również posiadanych doświadczeń zawodowych pragnę odpowiedzieć na postawione wcześniej pytania:

1. Jakie zadanie ma współczesna szkoła i nauczyciel w przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym?
2. Dlaczego środki multimedialne unowocześniają proces kształcenia?
3. Jakie potrzeby i możliwości wynikają z wykorzystania komputera i Internetu na lekcji w kształceniu ogólnym i specjalnym?
Mogę stwierdzić na podstawie analizy literatury, rozporządzeń i zaleceń programowych jak również posiadanych jak również własnych doświadczeń zawodowych mogę stwierdzić, że:
• Niewątpliwie na stałe technologia informacyjna znalazła już odbicie w procesie wychowania i nauczania. Zadaniem współczesnej szkoły, wspieranej przez rozporządzenia i ustawy jest między innymi: przygotowanie dzieci i młodzieży do życia w społeczeństwie techniki i informacji, tworzenie warunków do zdobywania umiejętności technicznych i wykorzystania ich w różnych sytuacjach życiowych, umożliwienie korzystania z urządzeń technicznych ułatwiających funkcjonowanie w życiu. Nauczyciel przy pomocy nowoczesnych środków dydaktycznych jest przekazicielem informacji, przewodnikiem i pomocnikiem ucznia. Pomaga w procesie zamiany informacji na wiedzę uczniom zdolnym i słabym jak również ochrania ich przed zagrożeniami ze strony technologii informacyjnej.
• Wszelkie środki multimedialne wspierają i wzbogacają proces kształcenia dlatego że, dzięki nim uczenie przybiera charakter wielozmysłowy i wielostronnie aktywizujący uczniów, środki te zapewniają indywidualizację pracy, mają możliwość zastosowania na wszystkich przedmiotach, zwiększają efektywność działań terapeutycznych i korekcyjnych niezależnie od wiedzy, stanu zdrowia i fizycznych i psychicznych możliwości ucznió

LITERATURA

1. I. Kość: Funkcja opiekuńcza szkoły wobec potrzeb dziecka. (w:) Opieka i wychowanie. Cz. Kępski (red.), Wydawnictwo UMCS, Lublin
2. Gajda J. Media w edukacji. Kraków 2003.
3. W. Okoń: Wszystko o wychowaniu. Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa 1999r.
4. Żmijska H.: Nauczyciel jako wychowawca {w:] Poradnik wychowawcy, Wydawnictwo Dr Josef Raabe, Warszawa 2000r.
5. Kazubowska U.: Rodzina i szkoła jako istotne środowisko wychowawcze w kontekście różnorodnych oddziaływań nośników informacji. [W:] Edukacja informacyjna. Pod red. K. Wenty, E. Perzyckiej. Agencja Wydaw. „Kwadra”, Szczecin 2003r.
6. S. Kwiatkowski: „Komputery w procesie kształcenia i zarządzania szkołą” Warszawa, 1994r.
7. L. Lewoc, L. Otręba: „Informatyka w szkole” VULCAN sp. z o.o, Wrocław, 1993r.
8. Skrzydlewski W. Technologia kształcenia. Przetwarzanie informacji. Komunikowanie. Poznań 1990
9. Hassa A. Komputer jako środek dydaktyczny Komputer w szkole 1998r. A. Hassa – Komputer w edukacji wczesnoszkolnej. Możliwości i ograniczenia. Życie szkoły nr 9/2000r.
10. D. Szałaj „Wykorzystanie technologii informacyjnej w kształceniu dzieci ze specyficznymi wymaganiami edukacyjnymi” W-wa 2003r.

Strony Internetowe
1. http://www.agiateneum.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=101&Itemid=131
2. http://www.studia.korba.pl/bibliografie/pedagogika/1,62625,942,art.html
3. http://www.dzieci.org.pl/internet/pomoce/mitewk.html
4. http://www.novumgrom.pl/
5. http://www.nowaszkola.com.pl/
6. http://szkolnictwo.pl/index.php?id=PU0994)
7. http ://www.oeiizk.edu.pl/wychowawca/switala/wybory/pdf