Rozwijanie zainteresowań czytelniczych u dzieci w młodszym wieku szkolnym

Jednym z podstawowych czynników procesu osiągnięcia przez dziecko dojrzałości czytelniczej jest zorganizowanie dziecku jak najwcześniejszego kontaktu z książką. Mówiąc o czytelnictwie dzieci należy zwrócić uwagę przede wszystkim na rolę książki w rozwoju psychicznym dziecka. Odpowiedni stosunek do książki, kształtowanie się nawyków czytania w atmosferze przyjaźni z książką w domu rodzinnym, dobre opanowanie techniki czytania ze zrozumieniem oraz potrzeba czytania dla siebie – to nieodzowne warunki do powstania zamiłowań czytelniczych. Ogromną rolę odgrywają w tym procesie rodzice, szczególnie jeśli chodzi o okres wczesnego dzieciństwa. Zachęcając dziecko do kontaktu z książką, kupując lub wypożyczając książki, opowiadając oraz czytając dzieciom bajki, rodzice oddziaływują na złożony, wielostopniowy proces osiągania przez dziecko dojrzałości czytelniczej oraz rozwijania się potrzeby czytania. Potrzeba czytania nie powstaje u dzieci samorzutnie, lecz dopiero wówczas, gdy umożliwimy dziecku pierwszy kontakt z książką oraz gdy będzie ono miało sprzyjające warunki do częstego korzystania z tego kontaktu. Dorośli muszą sami obudzić tę potrzebę u dziecka procesie jego wychowania.
Motywacja do czytania oraz postawy czytelnicze dzieci uwarunkowane są wieloma czynnikami. Oprócz wspomnianej wyżej roli rodziców, do czynników, które mają szczególne znaczenie zaliczyć można zamiłowania rozwijane w przedszkolu, poziom inteligencji, stan zdrowia jak również poziom materialny i kulturalny rodziny.
Książka pobudza wyobraźnię, uczy koncentracji, wzbogaca słownictwo i wiedzę, kształtuje gust i poczucie piękna, poszerza horyzonty myślowe, pokazuje jak postępować, rozwija inteligencję i wrażliwość. Dzieci rozczytane wyróżniają się lepszą pamięcią, szybszym kojarzeniem faktów, większym zasobie wiadomości rzeczowych oraz językowo-słownikowych.
Uczniowie klas młodszych w większości posiadają już potrzebę czytania i kontaktu z książką. Ich aktywność czytelnicza przejawia się przede wszystkim w sięganiu po książkę dla przyjemności. Książka stanowi dla dzieci w tym okresie życia źródło przeżyć, co wzmacnia ich potrzebę kontaktu z literaturą. Rozwijanie zamiłowań i zainteresowań czytelniczych dzieci w młodszym wieku szkolnym polega na nauczeniu ich samodzielnego czytania oraz rozumienia sensu czytanego tekstu oraz skłonienia do refleksji i pobudzenia psychiki dziecka. Nauczyciel w całym tym procesie musi przyjmować rolę pośrednika między książką a czytelnikiem, doradcy w trafnym doborze literatury oraz przyjacielem, który znajdzie czas na rozmowę o książce oraz skłoni młodego czytelnika do własnej refleksji.
W młodszym wieku szkolnym kształtuje się nie tylko mowa, ale także charakter dziecka, dlatego ważnym zadaniem jest właściwy dobór treści wychowawczych. Nauczyciel ma w ręku potężne narzędzie, jakim są utwory literackie. Spełniają one funkcje zarówno poznawcze, kształcące jak i wychowawcze. Świat stworzony przez autorów opowiadań, bajek, wierszy dla dzieci wzbogaca i rozszerza życie dziecka. Przenika do jego zabaw, ukazuje nowe rzeczy, budzi uczucia i podsuwa pomysły do działania. Dzieci w młodszym wieku szkolnym chętnie czytają baśnie, legendy, opowiadania pisane prozą lub wierszem. Uwielbiają bajki, których bohaterami są zwierzęta posiadające ludzkie cechy zawierające morał oraz wskazówki, jak postępować. Dzieci w tym okresie poszukują w literaturze wzorców zachowań, elementów dobrej zabawy, humoru i rozrywki.
Zainteresowania czytelnicze dzieci w młodszym wieku szkolnym są silnie zróżnicowane w zależności od wpływów środowiska rodzinnego, prasy, instytucji wychowawczych, takich jak szkoła czy biblioteka oraz własnych dyspozycji psychicznych.
Dzieci chętnie czytają baśnie, legendy, opowiadania pisane prozą lub wierszem. Uwielbiają bajki, których bohaterami są zwierzęta posiadające ludzkie cechy zawierające morał oraz wskazówki, jak postępować. Dzieci w tym okresie poszukują w literaturze wzorców zachowań, elementów dobrej zabawy, humoru i rozrywki.
Mali czytelnicy poszukują książek bogato ilustrowanych, z upodobaniem przeglądają albumy krajoznawcze i techniczne, mimo iż treść tych książek przerasta ich wiadomości rzeczowe.
Dużym zainteresowaniem młodych czytelników cieszą się książki poświęcone życiu dziecka w rodzinie, w szkole i w nowym, nieznanym im dotychczas środowisku. Eksponowane są w tych utworach zagadnienia dotyczące stosunków międzyludzkich, spraw koleżeństwa, uczynności, odwagi cywilnej, miłości rodzinnej, życzliwości. W losach przedstawionych postaci odnajdują przeżycia i sytuacje analogiczne do własnych doświadczeń, co zachęca je do zastanowienia się nad swoim postępowaniem.
Uczniowie chętnie czytają również opowiadania realistyczne i łatwe powieści przyrodnicze, przede wszystkim o zwierzętach. Dzięki tym książkom dzieci poznają życie i zwyczaje zwierząt, a co najważniejsze budzą się ich uczucia opiekuńcze. Inną formą przekazu zrozumiałą dla dzieci młodszych jest komiks. Charakterystyczna dla tego gatunku niewielka ilość tekstu uzupełniana rysunkiem, motywuje uczniów do czytania i daje im satysfakcję oraz poczucie sukcesu z samodzielnego przeczytania książki i zrozumienia jej treści.

Literatura: Lenartowska K. : Praca z tekstem w klasach I – III. Warszawa 1982
Papuzińska J. : Inicjacje literackie : problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką. Warszawa 1988