Indywidualny program dla dziecka upśledzonegu umysłowo w stopniu lekkim - grupa integracyjna

INDYWIDUALNY PROGRAM TERAPEUTYCZNO-EDUKACYJNY
Dziecka 4- letniego z zespołem Arnolda-Chiariego

1.Dane ogólne:
N. to 4- latek, u którego stwierdzono zespół Arnolda-Chiariego. Mieszka na wsi w dużym domu jednorodzinnym. Matka z zawodu jest kosmetyczką, miała prywatną działalność, którą zawiesiła, żeby pracować z synem. Ojciec pracuje w firmie przewozowej. Oboje mają wykształcenie średnie. Ma siostrę bliźniaczkę w normie intelektualnej. Ich sytuacja materialna jest dobra, N. ma własny pokój, dużo zabawek, rodzicom bardzo zależy na tym, żeby chłopiec umiał funkcjonować w życiu, poświęcają mu bardzo dużo uwagi i czasu.
2. Analiza problemu.
Dane dotyczące chłopca uzyskałam za pomocą:
-rozmowa dokumentów matką dziecka
-analiza dokumentów udostępnionych przez matkę- wypis ze szpitala, orzeczenie z PPP.
-Obserwacja chłopca podczas zabaw
- rozmów z nauczycielem ze wczesnego wspomagania rozwoju dziecka działającej przy Szkole Specjalnej.
3. Wskazana PPP-
- Wszechstronna stymulacja rozwoju dziecka
- W czasie zajęć logopedycznych intensywnie stymulować rozwój mowy dziecka we wszystkich jej aspektach, utrwalać materiał
- Kontynuacja opieki specjalistycznej w tym psychologicznej
- pozytywnie wzmacniać wszelkie przejawy pożądanych zachowań,
- ze względu na stan zdrowia oraz nadpobudliwość wskazany jest pobyt chłopca w przedszkolnej grupie integracyjnej

4.Mocne strony dziecka:
- pogodne usposobienie
- zainteresowany otaczającym go środowiskiem
- wsparcie w rodzinie, dobra współpraca
- bawi się, manipuluje przedmiotami
- lubi układać drewniane puzzle, klocki
- lubi słuchać muzyki, śpiewać piosenki

5.Na podstawie zebranego materiału stawiamy hipotezę dotyczącą zaburzeń:
Zespół Arnolda-Chiari,
Opóźniony rozwój psychoruchowy- stosunkowo sprawny w zakresie motoryki dużej. Małą precyzję obserwuje się w sferze motoryki małej
Opóźniony rozwój mowy- mówi sylabami, gaworzy
Zaburzenia emocjonalne- reakcje nieadekwatne do sytuacji, reaguje krzykiem, ucieczką
6. Diagnoza dziecka
Jest stosunkowo sprawny w zakresie motoryki dużej; biega, chodzi, wstaje, pokonuje przeszkody. Mała precyzję obserwuje się w sferze motoryki małej. Występuje chwyt pęsetowy, próbuje piętrzyć klocki. Jedna nie układa innych struktur, nie naśladuje zabaw. Ruchy dłoni przy pracy wymagającej dużej staranności są mało pewne, obie ręce w małym stopniu współpracują ze sobą.
N. jest zainteresowany otaczającym go środowiskiem, bierze do ręki interesujące go przedmioty, skupia na nich wzrok, próbuje manipulować. Nie ogląda obrazków w książce, nie podejmuje się zabaw naśladowczych.
N. reaguje na swoje imię, wykonuje proste polecenia, gaworzy, mówi pojedynczymi sylabami, wymawia kilka pojedynczych słów „mama”, „ciacho”, „ nie”. Wiele przedmiotów nazywa własnymi, trudnymi do zrozumienia określeniami. Próbuje naśladować głosy zwierząt. Potrafi napić się kubka, natomiast nie umie trzymać łyżki. Nie umie założyć samodzielnie żadnej części ubrania. Sygnalizuje potrzeby fizjologiczne.
Bardzo krótko skupia uwagę nawet na interesujących go przedmiotach- podchodzi do różnych zabawek, bierze je do ręki i idzie po następne, krótko skupia uwagę, ma duża potrzebę ruchu, nie słucha mamy, wychodzi, kiedy chce.
Największe problemy ma z mową oraz motoryką małą.
Program ten jest skierowany do dziecka z zespołem Arnolda-Chiariego. Chłopiec, oprócz zajęć w przedszkolu uczestniczy także w zajęciach ze wczesnego wspomagania rozwoju, zajęciach z psychologiem, regularnie jeździ na rehabilitację oraz zajęcia na basenie. Rodzice poświęcają mu bardzo dużo czasu, uwagi. Pierwszy rok uczęszcza do grupy integracyjnej.
Cele ogólne działania terapeutyczno-edukacyjnego:
• Rozwijanie umiejętności komunikacji, interakcji z rówieśnikami
• Rozwijanie sprawności manualnej, posługiwania się nożyczkami, prawidłowe trzymanie ołówka.
• Rozwijanie funkcji poznawczych
• Wydłużanie czasu skupienia uwagi, motywowanie do pracy.
• Pomoc w rozładowaniu potrzeby ruchu.
• Uczenie nawyków, przestrzeganie norm i zasad.
• Doskonalenie samodzielności i samoobsługi
• Usprawnianie grafomotoryki.
Metody i formy pracy:
Metody oparte na słowie: rozmowa, opowiadanie, opis,
Metody oparte na obserwacji: pokaz
Metody oparte na działaniu praktycznym
Formy pracy: nauczanie zbiorowe, nauczanie indywidualne, wycieczki
Organizacja terapii indywidualnej
Zadaniem terapii indywidualnej jest wpływanie na wszechstronny rozwój dziecka, ćwiczenia prowadzone są na podstawie znanego materiału językowego, z zachowaniem stopniowania trudności, w formach interesujących dziecko, częste chwalenie za najmniejsze osiągnięcia, jak najczęstsze powtarzanie omówionego materiału. Wydawanie prostych poleceń, krótkich informacji. Zachowanie stałości otoczenia. Wzmacnianie dobrych zachowań.

Treści i problematyka zajęć
Treść i problematyka zajęć wynikają z Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego, dotyczą dziecka, jego rodziny, środowiska bliższego i dalszego. Zajęcia odbywają się codziennie 2 godziny, przez cały rok szkolny 2010/2011.
Sposoby oceniania osiągnięć dziecka: wynik obserwacji pedagogicznej końcowej

PROGRAM TERAPEUTYCZNO-EDUKACYJNY

Stymulacja sfery motorycznej – rozwijanie sprawności ruchowej i manualnej

Cel ogólny
Cele operacyjne
Sposoby, formy, zadania
Ewaluacja
Ćwiczenia w zakresie motoryki dużej

Dziecko potrafi przyjąć prawidłową postawę ciała podczas ćwiczeń

Adekwatnie reaguje na polecenia nauczyciela

Ćwiczenia równowagi i koordynacji wzrokowo-ruchowej: chodzenie po narysowanej linii, chodzenie po ławeczce gimnastycznej, chodzenie po krawężniku.
2. Ćwiczenia orientacji kierunkowej: skłony i skręty w kierunku określanym słownie, chody i marsze ze zmianą kierunku ruchu, zabawy w „chowanego”, zabawy typu „ciepło-zimno”, określanie skąd dochodzi głos.
3. Zagadki ruchowe – naśladowanie i odgadywanie czynności dnia codziennego.
4. Ćwiczenia zwinnościowe i zręcznościowe: ćwiczenia rozmachowe obu ramion, rytmiczne ruchy zmienne, toczenie, rzucanie, chwytanie różnych przedmiotów, gry stolikowe.
5. Wybrane ćwiczenia z techniki Dennisona
Ćwiczenia w zakresie motoryki małej- Ćwiczenia sprawności manualnej
Dziecko sprawnie posługuje się klockami, elementami układanek,

Dziecko poprawnie posługuje się nożyczkami

Dziecko wydziera wg wzoru, nakleja elementy

Dziecko doskonali ruchy symetryczne i naprzemienne rąk
1. Montowanie konstrukcji z gotowych elementów.
2. Układanki płaskie – obrazkowe, geometryczne, magnetyczne, wtyczkowe, itp.
3. Modelowanie w plastelinie, masie solnej, papierowej, itp.
4. Nawlekanie – klocki, guziki, koraliki, itp.
5. Wycinanie po śladach – po linii, kształty geometryczne, rysunki konturowe.
6. Wydzieranie wg narysowanych wzorów, a następnie bez rysowania wzoru.
7. Naklejanie wyciętych lub wydartych z papieru elementów.
8. Naklejanie wyciętych elementów z materiału lub wełny.
9. Łamanki papierowe – papieroplastyka (łódeczki, czapeczki, samolociki, itp.).
10. Zabawy „paluszkowe”
11. Ćwiczenia końców palców – naśladowanie gry na pianinie, padającego deszczu, kroków zwierząt, itp.
12. Malowanie farbami – zapełnianie powierzchni papieru, malowanie form kolistych, falistych, malowanie dużych rysunków konturowych, itp.
13. Stemplowanie i wypełnianie konturów kredkami.
Ćwiczenia grafomotoryczne
Działa wg poleceń nauczyciela

Obrysowuje szablony, kopiuje kontury

Chętnie rysuje na dowolny temat

Rysując szlaczki

1.Zamalowywanie kredkami rysunków konturowych – zachowanie kierunku ruchów ręki.
2. Kreskowanie – wypełnianie konturów równoległymi poziomymi lub pionowymi, a następnie ukośnymi kreskami.
3. Rysowanie: na dowolnie wybrany temat, na zadany temat, ilustrowanie bajek i opowiadań.

1. Pokazywanie różnych linii łączących przedmioty leżące na stole.
2. Prowadzenie samochodzika po narysowanej drodze.
3. Jednoczesne prowadzenie dwóch samochodzików po dwóch narysowanych drogach.
4. Wodzenie palcem po wzorze.
5. Rysowanie „w powietrzu” (palcem lub ręką) określonego kształtu.

Stymulacja sfery poznawczej

Cel ogólny
Cele operacyjne
Sposoby, formy, zadania
Ewaluacja

Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych

Zajęcia logopedyczne

Dziecko rozwija mowę bierną i czynną

Powtarza wyrazy 1.Naśladowanie prostych dźwięków
(zwierząt, środków lokomocji)

2.Rozpoznawanie dźwięków

3. Wzbogacanie słownictwa, utrwalenia poznanych słów

4. Pokazywanie przedmiotów i nazywanie ich
5. Ćwiczenia usprawniające narząd mowy ( gimnastyka buzi i języka)
Doskonalenie znajomości schematu własnego ciała
Dziecko powtarza i samo nazwa części ciała 1.Powtarzanie i utrwalanie nazw części ciała i ich prawidłowa lokalizacja u dziecka i nauczyciela
2.Nazywanie i powtarzanie części ciała lali i misia – „pokaż oko, pokaż ucho”
Doskonalenie orientacji przestrzennej Dziecko powtarza i samo nazwa pojęcia 1.Powtarzanie i utrwalanie pojęć wielkości: mały – duży

2.Wprowadzenie pojęć ilości: dużo – mało

3.Wprowadzenie pojęć: daleko – blisko

4.Wprowadzenie pojęć czasowych: wczoraj, dzisiaj, jutro

Ćwiczenia koncentracji uwagi i pamięci
Dziecko wydłuża czas koncentracji uwagi podczas zajęć

Znajduje różnice na obrazkach

Zapamiętuje układy

Wydłuża czas koncentracji uwagi podczas słuchania
1. 1. Kopiowanie sekwencji przedmiotów: dobieranie wg wzoru, odgadywanie, jaki przedmiot został ukryty
2.
3. 2. Opis (słowny) obrazka: wskazywanie jak największej ilości szczegółów na obrazku, odszukiwanie różnic w obrazkach
4.
5. 3.Odpoznawanie przedmiotów na obrazku (umieszczone jedne na drugich konturowe rysunki przedmiotów).
6.
7. 3. Zabawy typu:”co zmieniło się w układzie klocków”
8.
9. 4. Zabawy przed lustrem
5.Słuchanie bajek
6. Zabawy dźwiękonaśladowcze

Stymulacja sfery percepcyjnej

Cel ogólny
Cele operacyjne
Sposoby, formy, zadania
Ewaluacja

Ćwiczenia w zakresie naśladowania

Dziecko naśladuje ruchy, głosy, pozycję 1. Zabawy dźwiękonaśladowcze naśladowanie ruchów i głosów zwierząt
2.Zabawy przed lustrem-zabawa w miny
3.Naśladowanie ruchów narządów artykulacyjnych (warg, języka, policzków)
4.Zabawy w naśladowanie pozycji

5.Naśladowanie ruchów rąk i nóg

6.Powtarzanie czynności wykonywanych przez nauczyciela i kolegów

7.Naśladowanie zmian w szybkości i głośności dźwięków

Ćwiczenia koordynacji wzrokowo – ruchowej


Kształtowanie skojarzeń internmodalnych

Ćwiczenia percepcji wzrokowej

Poprawnie wskazuje właściwości przedmiotów

Potrafi posortować elementy wg koloru i wielkości

Potrafi ułożyć obrazek, puzzle

Potrafi znaleźć i schować zabawkę
1. Dobieranie wzrokowo – wzrokowe.
2. Dobieranie wzrokowo – dotykowe (worek Segena).
3. Dobieranie wzrokowo - słuchowe (np. wyszukiwanie określonego przedmiotu na polecenie słowne).
4. Dobieranie dotykowo – dotykowe (bez kontroli wzroku).

1. Dobieranie jednakowych obrazków (domina obrazkowe, loteryjki, itp.).
2. Dobieranie jednakowych figur geometrycznych.
3. Wyszukiwanie różnic i podobieństw między obrazkami.
4. Dobieranie części do całości.
5. Układanie obrazków z części (z różnicowaniem stopniowania trudności).
6.Układanie z gotowych elementów wg wzoru – układanki wtyczkowe, magnetyczne, itp.
7. Uzupełnianie układanek z lukami
8.Chwanie i szukanie zabawki
Ćwiczenia percepcji słuchowej

Dziecko: rozpoznaje dźwięki

Słucha dźwięków

Odtwarza układy rytmiczne

Rozpoznaje układy rytmiczne,
porusza się w rytm muzyki (szybko lub wolno)

1. Ćwiczenie wrażliwości słuchowej – różnicowanie dźwięków otaczającego świata (zza okna, przesypywanie produktów spożywczych, słuchanie z płyt lub taśm odpowiednio dobranych dźwięków przyrody lub odgłosów wydawanych przez znane przedmioty).
2. Ćwiczenia rytmiczne – różnicowanie, rozpoznawanie, odtwarzanie układów rytmicznych: odtwarzanie dźwiękowe układów przestrzennych,
Ćwiczenia w zakresie percepcji węchowej, smakowej i dotykowej

Dziecko odróżnia zapachy, smaki i przedmioty po dotyku, potrafi powtórzyć ich nazwy 1.Różnicowanie zapachów otoczenia
(powtarzanie nazw)

2.Różnicowanie zapachów artykułów żywnościowych
(powtarzanie nazw)

3.Uwrażliwianie na różnice smaków podstawowych (słodki, kwaśny, słony, gorzki) i pośrednich (mdły, słodko – kwaśny)
(powtarzanie nazw)

4.Różnicowanie przedmiotów twardych, miękkich, gładkich, szorstkich (powtarzanie nazw)


5.Różnicowanie pojęć: gorący – lodowaty, ciepły – zimny (powtarzanie nazw)

Stymulacja społeczno – emocjonalna

Cel ogólny Cele operacyjne Sposoby, formy, zadania Ewaluacja
Kształtowanie odporności emocjonalnej i wdrażanie do racjonalnego zachowania się w sytuacjach pełnych napięć

Dziecko racjonalnie zachowuje się w sytuacjach pełnych napięć

1.Wdrażanie do rozumienia komunikatów werbalnych i niewerbalnych: trening koncentrowania się na wypowiedziach (umiejętność słuchania) i czynnościach drugiej osoby, kształtowanie nawyku przekazywania komunikatu drugiej osobie z troską, aby ona rozumiała.
2.Uczenie sposobów radzenia sobie z przeszkodami utrudniającymi wykonanie zadania do końca: rozwijanie zdolności skupiania uwagi na zadaniu,
3. Rozwijanie zdolności do znoszenia nadmiernych napięć i mobilizowania swych sił, aby osiągnąć obrane cele: kształtowanie nawyku korzystnego reagowania na pojawiające się trudności, sposoby mobilizowania się do wysiłku i wytrwania rozwijanie tendencji do radosnego reagowania nawet na małe sygnały sukcesu i czerpania radości z samodzielnego pokonywania trudności
Eliminacje lęków

Dziecko rozładowuje potrzebę ruchu w akceptowanej formie
1.Ćwiczenia relaksacyjno-koncentrujace z muzyką terapeutyczną, kołysanie w kocu, hamaku
2. Rozdawanie i zbieranie pomocy, przynoszenie potrzebnych przedmiotów, pomoc w zawieszaniu prac dzieci, pomoc w nakrywaniu do stołu, nakładanie pasty do zębów, itp.

Kształtowanie zachowań społecznych Rozpoznawanie osób

Nauka współdziałania w grupie Wypowiadanie imienia osoby ze wskazaniem na dana osobę i zachęcanie do powtórzenia
Zabawy integracyjne: „podaj piłkę, powiedz imię”

Przebywanie z rówieśnikami w grupie w celu zaakceptowania środowiska kolegów

Kształtowanie współdziałania w czasie zabawy

Podawanie ręki koledze podczas zabaw, spacerów

Wspólne sprzątanie zabawek

Doskonalenie umiejętności samoobsługowych Dziecko potrafi umyć ręce, wytrzeć je, jeść łyżką, ubrać poszczególne części garderoby 1.Kształtowanie nawyku mycia rąk oraz wycierania ręcznikiem

2.Ćwiczenia w dobieraniu poszczególnych elementów garderoby do części ciała ( np. buty na nogę)

3. Nabywanie umiejętności samodzielnego zaspokajania potrzeb- nauka jedzenia łyżką, rozbierania się i ubierania.


Bibliografia:
1. „Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno – wyrównawcze” – E. Gruszczyk – Kolczyńska
2. „Program rozwijający percepcję wzrokową. Wzory i obrazki” – M. Frostig
3.„Zestaw ćwiczeń do zajęć korekcyjno – kompensacyjnych” – E. Waszkiewicz
4.„Ćwiczenia grafo – motoryczne” – M. Bogdanowicz
5.Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnysza M,. Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, Warszawa, 2003
Akceptacja rodziców/ opiekunów:

........................................
Podpis rodzica / opiekuna



Indywidualny program terapeutyczny opracowała: Monika Miśko