Każdy czasem wpada w złość - jak rozpoznawać w sobie gniew i jak sobie z nim radzić

Scenariusz zajęć dla klas 2- 4 szkoły podstawowej

Czas: 90 min

Materiały: duże arkusze papieru, kredki, pisaki, kartki ze schematem ludzkiego ciała,

Cele:
• Uświadomienie dzieciom, że złość nie jest złym uczuciem i mają prawo ją wyrażać,
• Nabycie przez dzieci umiejętności rozpoznawania w sobie agresywnych uczuć,
• Uświadomienie dzieciom, że energię gniewu można spożytkować na wprowadzanie twórczych zmian i osiąganie pozytywnych efektów,
• Pokazanie bezpiecznych (nie raniących siebie i innych) sposobów radzenia sobie ze złością.

Oczekiwane efekty:

• Dzieci wiedzą, że gniew nie jest niczym złym; dobre lub złe może być to, co z nim zrobimy.
• Potrafią rozpoznawać w sobie złe uczucia, wiedzą, co je złości.
• Potrafią w bezpieczny sposób spożytkować swój gniew.

Przebieg zajęć:

Prowadzący dzieli dzieci na grupy wg klucza np. losują one karteczki z obrazkami. Uczniowie, którzy wylosowali taki sam obrazek tworzą grupę. Liczba osób w grupie – nie więcej niż pięć.

1. Przypomnienie zasad kontraktu ( siedzimy na swoich miejscach; jedna osoba mówi, reszta słucha; zwracamy się do siebie po imieniu itp.)
Zasady kontraktu powinny być spisane na dużym arkuszu papieru i powieszone na widocznym miejscu.

2. Ćwiczenie aktywizujące – start rakiety.

Dzieci tupią nogami i jednocześnie cicho naśladują brzęczenie owadów. Hałas i szybkość wykonywanych ruchów stopniowo wzrastają. Dzieci wstają gwałtownie ze swoich miejsc i wyrzucają z głośnym krzykiem ramiona w górę – rakieta wystartowała. Dzieci powoli siadają na swoich miejscach i uspokajają się. Hałas przebrzmiewa, słychać już tylko cichutkie brzęczenie owadów i lekkie tupanie, które stopniowo zanikają, aż wszystko ucichnie – rakieta znikła za chmurami.

3. Jakie znacie uczucia?

Dzieci wymieniają znane im uczucia. Jeśli mają kłopoty z przytoczeniem nazw uczuć nauczyciel pomaga im. Np. może zapytać – „Co czujecie, kiedy dostaniecie prezent?” itp.

Komentarz prowadzącego:

Jak widzicie uczucia szczęścia, strachu, smutku, radości, złości są częścią waszego życia i częścią was samych. Możecie śmiało czuć to, co czujecie.
Dziś porozmawiamy o złości. Może uważacie, że odczuwanie złości jest czymś złym, ale to nieprawda. Jest przecież rzeczą normalną, że czujecie gniew, kiedy potraktowano was niesprawiedliwie, kiedy widzicie, że ktoś znęca się nad zwierzętami lub robi krzywdę innym. Złość nie jest złym uczuciem, należy jednak zwrócić uwagę na to, w jaki sposób okazujesz swoją złość, bo to może być czasem problemem dla ciebie i innych.

4. Czy złość może być czymś dobrym?

Dzieci wyrażają swoje opinie - dyskusja.

Komentarz prowadzącego:

• Nauczyciel porównuje złość do ognia i pyta dzieci, w jaki sposób rozumieją to porównanie (Ogień jest dobry, gdy daje nam ciepło i pomaga ugotować jedzenie, oświetla nam drogę, bardzo przyjemnie spędzamy czas przy ognisku. Bywa jednak, że go nie upilnujemy, a wtedy potrafi wymknąć się spod kontroli, być niebezpieczny i spowodować wiele zniszczeń – tak samo jak złość, kiedy stracimy nad nią kontrolę).
• Złość jako czynnik mobilizujący do działania – złość może być dobra, kiedy wywołuje w tobie pragnienie, aby zrobić coś ze złą sytuacją. Może dać wiele energii np. by więcej pracować nad rozwiązaniem problemu, który Cię denerwuje albo nad wykonaniem jakiegoś trudnego dla ciebie zadania. W sporcie, kiedy Twoja drużyna przegrywa, gniew może dać dużo siły twoim kopnięciom i rzutom. Może też pomóc ci powiedzieć komuś o czymś, co ci przeszkadza, byście spróbowali razem rozwiązać ten problem.

5. Co cię złości?

Każde grupa otrzymuje kartkę, na której jedna osoba z grupy (sekretarz) zapisuje po dwa przykłady od każdego dziecka na to, co je złości. Kiedy już wszystkie przykłady zostały zapisane, jedno dziecko z każdej grupy przedstawia je na forum klasy. Prowadzący zbiera prace uczniów i wiesza je na dużym arkuszu papieru. Następnie, odwołując się do przykładów podanych przez uczniów, wskazuje na różnorodność czynników wywołujących złość np. zależne od nas, niezależne, przedmioty, wydarzenia, zachowania, zwierzęta, ludzie. Prowadzący podkreśla, że skoro tak wiele rzeczy dookoła wywołuje w nas złość, bardzo ważne jest, byśmy potrafili sobie z nią radzić.

6. Co czujesz w złości?

Każda grupa otrzymuje kartkę ze schematem ludzkiego ciała (zał.) Dzieci mają za zadanie, w dowolny sposób zaznaczyć na schemacie, co czują w złości, jak reagują na to uczucie ich ciała (np. szybkie bicie serca, szybki oddech, chęć uderzania, wrażenie „gotowania się” itp.). Następnie prezentują swoje prace na forum klasy.

Prowadzący prosi dzieci z jednej grupy, by wyszły na środek klasy
i spontanicznie, bez zastanawiania pokazały, jak wyglądają i zachowują się, kiedy są bardzo złe. Po wykonaniu tego ćwiczenia nauczyciel prosi resztę klasy o komentarz – jakie wrażenie robią takie „wściekłe” dzieci? (Pozostałe grupy również mogą zademonstrować swoją „wściekłość”)

Komentarz prowadzącego:

Jak widzicie, kiedy jesteście zagniewani wasze ręce chcą chwytać, uderzać, rzucać, wasze nogi chcą kopać lub biegać, wasz głos chce krzyczeć lub płakać – gniew daje wam ogromną energię.

7. Jak bezpiecznie rozładować złość?

Każda grupa otrzymuje duży arkusz papieru, kredki, pisaki. Nauczyciel podaje instrukcję – spróbujcie pomyśleć, jakie mogą być bezpieczne sposoby zużytkowania tej energii bez ranienia siebie i innych, bez niszczenia cudzych i swoich rzeczy, wypowiadania przykrych słów, bicia, kopania itp. Stwórzcie plakat na ten temat.
Po zakończonej pracy każda grupa prezentuje swój plakat. Dyskusja na temat prac – omówienie bezpiecznych sposobów radzenia sobie ze złością. Zachęcenie dzieci do dalszego poszukiwania bezpiecznych sposobów radzenia sobie ze złością, np. do rozmowy z rodzicami, dziadkami, rodzeństwem na temat- jak oni radzą sobie z gniewem.

Zakończenie.

Nauczyciel wraz z dziećmi wykonują kilka głębokich oddechów. Nauczyciel demonstruje technikę oddychania przeponowego i proponuje ją jako jeden ze sposobów radzenia sobie ze złością.
Nauczyciel pyta dzieci, czego nauczyły się podczas zajęć i co zaciekawiło je najbardziej.


Bibliografia

Michaelene Mundy, Każdy czasem wpada w gniew,