Komunia z Bogiem przez Sakrament pokuty i pojednania / przedmiot - religia w szkole ponadgimnazjalnej

Roman Mikołajczyk

KOMUNIA Z BOGIEM PRZEZ SAKRAMENT
POKUTY I POJEDNANIA

Mamy przyjrzeć się ważnemu zagadnieniu: sakramentowi pokuty i pojednania ,ale w kontekście przewodnim komunii z Bogiem.
Łacińskie słowo „communio” znaczy uczestnictwo, wspólność, zjednoczenie, i w takim znaczeniu-jako zjednoczenie duchowe człowieka z jego Stwórcą ,jako odtąd życie w Bogu-wyraz ten, komunia, będzie tutaj rozumiany.
Pojednanie to ponowne stworzenie przyjaźni. To akt ponownego zawarcia jedności po okresie zerwania i nieprzyjaźni. W szczególności oznacza zbawczą inicjatywę Boga, wskutek której nastąpiło poprzez Jezusa pojednanie człowieka z Bogiem.
Pojednaniem nazywana jest też współcześnie pokuta, jako sakrament, którego skutkiem jest pojednanie penitenta z Bogiem i Kościołem.
Pojednanie grzesznej ludzkości z Bogiem jest centralnym wydarzeniem historii zbawienia. Jest ono dziełem Boga-Ojca , który pierwszy wychodzi z inicjatywą zbawczą, i który dzieła zbawienia dokonuje przez Syna. Chrystus stał się człowiekiem, aby wyzwolić swych braci
z niewoli grzechu. Nie tylko głosi możliwość pojednania z Ojcem ,ale tego pojednania dokonuje. I dalej-pozostawia swemu Kościołowi nowe źródła łaski pojednania.
Wezwanie do pojednania było jednym z najważniejszych motywów pontyfikatu Jana Pawła II. Papież wciąż apelował o pojednanie między narodami, między Bogiem a każdym człowiekiem:” W imię Chrystusa prosimy, pojednajcie się z Bogiem!”. Warunkiem pojednania człowieka z Bogiem jest pojednanie między ludźmi, i w tej sprawie Jan Paweł II często zabierał głos, zachęcając do aktów przebaczenia sobie wzajemnych win-w wymiarze indywidualnym, ale i społecznym.
Pojednanie w wymiarze społecznym - to ważne! - uznaje niepowtarzalną godność każdej istoty ludzkiej i działa na rzecz poszanowania praw człowieka, gdziekolwiek są one zagrożone.
I tak, pierwszym wymogiem pojednania w Chrystusie, pojednania będącego miłosiernym darem Boga, jest osobiste nawrócenie , jako postawa wyjściowa do zgody pomiędzy ludźmi.
Zdaniem Papieża, nie ma prawdziwego pojednania tam, gdzie nie ma przebaczenia, i że-rodzi się ono w sercu człowieka.
Jezus przez całe swoje życie głosił Boże przebaczenie, ale zarazem wskazywał, że możemy je otrzymać tylko pod warunkiem wzajemnego przebaczenia.
Najpełniej na temat pojednania Jan Paweł II wypowiedział się w adhortacji apostolskiej „Reconciliatio et paenitentia” z grudnia 1984 roku-o pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie Kościoła.
Tam tez przedstawia ów bogaty temat pojednania w ścisłym powiązaniu z tematem pokuty.
Dla Jana Pawła II pokuta jest „nawróceniem, które przechodzi z serca do czynów”, a więc do całego chrześcijańskiego życia. Pokuta jest ściśle połączona z pojednaniem, ponieważ pojednanie się z Bogiem, z sobą samym i z innymi zakłada pokonanie radykalnego rozdarcia , którym jest grzech; dokonuje się to jedynie poprzez wewnętrzną przemianę , czyli nawrócenie , które owocuje w życiu poprzez uczynki pokutne. Inaczej:
Pojednanie z Bogiem zakłada i obejmuje czynienie pokuty: żal, okazanie skruchy, przyjęcie postawy skruszonej, czyli wkroczenie na drogę powrotu do Ojca.
Pojednanie zatem jest przede wszystkim miłosiernym darem Boga dla człowieka. Pełne pojednanie wymaga koniecznie uwolnienia od grzechu, który musi być całkowicie wykorzeniony. Dlatego tez ścisła wewnętrzna więź głęboko łączy nawrócenie i pojednanie.
Pojednanie jest więc darem Ojca niebieskiego , i Jego inicjatywą –jak to widać z przypowieści o synu marnotrawnym, tej niezwykłej opowieści także o tęsknocie za pojednaniem na wszystkich poziomach jednania człowieka: z Bogiem, z samym sobą, z braćmi, z całym stworzeniem. Powtórzmy: pojednanie w prawdzie jest ściśle powiązane z nawróceniem serca i jest to konieczna droga do osiągnięcia porozumienia pomiędzy ludźmi.
Pojednanie pochodzi od Boga, Kościół więc ma misję głoszenia tego pojednania i trwania w świecie jako jego sakrament.
Zdaniem Papieża „ najcenniejszym owocem przebaczenia uzyskanego w Sakramencie Pokuty jest pojednanie z Bogiem, dokonujące się w głębi serca syna marnotrawnego i odnalezionego, którym jest każdy penitent. Należy tez dodać, że owo pojednanie z Bogiem rodzi-można powiedzieć-dalsze pojednania, które naprawiają inne rozdarcia spowodowane przez grzech: Penitent, który uzyskał przebaczenie ,jedna się z samym sobą w głębi własnego ja, odzyskując wewnętrzną prawdę; jedna się z braćmi, w jakiś sposób przezeń skrzywdzonymi i znieważonymi; jedna się z Kościołem; jedna się z całym stworzeniem. Z tej świadomości rodzi się w penitencie , po zakończeniu obrzędu pojednania, poczucie wdzięczności-do której zachęca go Kościół-wobec Boga za dar otrzymanego miłosierdzia.”
„Każdy konfesjonał - konstatuje Jan Paweł II - to uprzywilejowane i błogosławione miejsce, w którym, po zniesieniu przedziałów, rodzi się nowy, nieskażony i pojednany człowiek - pojednany świat !”.
I tak - poprzez Sakrament Pokuty „każdy chrześcijanin i cała wspólnota wierzących otrzymują pewność przebaczenia mocą odkupieńczej Krwi Chrystusa”.
Sakrament pokuty i pojednania jest najbardziej osobisty, intymny: w nim sam grzesznik staje przed obliczem Boga ze swą winą, żalem, ale i ufnością . Nikt nie może okazać skruchy za niego, nikt też w jego imieniu nie może prosić o przebaczenie.
Pokuta stanowi zasadniczą kategorię odniesienia człowieka do Boga i ważną cnotę w życiu moralnym. Pokuta jest środkiem do przezwyciężania potęgi grzechu i jego skutków. Pokuta jako postawa chrześcijanina jest darem Boga, a także owocem rzetelnego i wytrwałego wysiłku człowieka oraz jego współpracy z łaską Bożą. W sposób szczególny wiążę się z omawianym tutaj sakramentem pokuty i pojednania.
I wtedy na pokutę składa się: uświadomienie sobie zła, jakim jest grzech, wyznanie ustami grzechów, uznanie osobistej winy, grzeszności i odpowiedzialności oraz płynące stąd usposobienie pokory; skrucha i żal za popełnione winy; gotowość naprawienia skutków grzechu i zadośćuczynienia za nie; bojaźń Boża, ufność w nieskończone miłosierdzie Boże.
Z aktów penitenta: żal za grzechy, wyznanie grzechów, zadośćuczynienie-ten ostatni wydaje się tutaj szczególnie ważny i jego interpretacja musi być jednoznacznie zgodna z wykładnią Kościoła.
W Katechizmie czytamy:” Wiele grzechów przynosi szkodę bliźniemu. Należy uczynić wszystko, co możliwe, aby ja naprawić ( na przykład oddać rzeczy ukradzione, przywrócić dobrą sławę temu, kto został oczerniony, wynagrodzić
krzywdy). Wymaga tego zwyczajna sprawiedliwość. Ponadto grzech rani i osłabia samego grzesznika, a także jego relacje z Bogiem i z drugim człowiekiem. Rozgrzeszenie usuwa grzech, ale nie usuwa wszelkiego nieporządku, jaki wprowadził grzech. Grzesznik podźwignięty z grzechu musi jeszcze odzyskać pełne zdrowie duchowe. Powinien zatem zrobić coś więcej , by naprawić swoje winy: Powinien „zadośćuczynić” w odpowiedni sposób lub „odpokutować” za swoje grzechy. To zadośćuczynienie jest nazywane także „pokutą”.
Pamiętaj o tym! I o tym: do przyjęcia sakramentu pokuty należy przygotować się przez rachunek sumienia.
Spowiedź indywidualna jest jedyną formą sprawowania sakramentu pokuty i pojednania. Spowiedź osobista jest najbardziej wymowną formą pojednania z Bogiem i Kościołem. Wtedy tez otrzymujemy od miłosierdzia Bożego przebaczenie i odpuszczenie grzechów.
Sakrament pokuty i pojednania a także sakrament namaszczenia chorych należą do sakramentów uzdrowienia; są wśród siedmiu sakramentów Kościoła, a więc sakramentów Nowego Prawa, których moc i skuteczność zbawcza pochodzi od samego Zbawiciela.
Sakrament pokuty i pojednania-czytamy w katechizmie Kościoła Katolickiego-nazywa się sakramentem nawrócenia, sakramentem pokuty, sakramentem spowiedzi, sakramentem przebaczenia i sakramentem pojednania. To sakrament po chrzcie – tego pierwszego sakramentu wtajemniczenia chrześcijańskiego, kiedy to człowiek otrzymuje nowe życie w Chrystusie. To nowe życie ulega osłabieniu – przez grzech. „Skruszony” wówczas człowiek podejmuje wysiłek nawrócenia , pobudzony do odpowiedzi na miłosierną miłość Boga , który pierwszy nas umiłował. Lekarzem naszych dusz i ciał jest Pan Jezus. Kościół mocą Ducha Świętego kontynuuje Jego dzieło uzdrowienia i zbawienia. Jezus nieustannie wzywa nas do nawrócenia (serca) i pokuty (najpierw wewnętrznej) – w Kościele.
Święty Ambroży mówi o dwóch rodzajach nawrócenia w Kościele: „Kościół ma wodę i łzy: wodę chrztu i łzy pokuty”.
Wspomniana pokuta wewnętrzna, której towarzyszy smutek duszy i skrucha serca, jest przemianą całego życia, powrotem, nawróceniem się do Boga cały sercem, zerwaniem z grzechem, odwróceniem się od zła. Taka pokuta będzie także postanowieniem zmiany życia; będzie nadzieją na miłosierdzie Boże i ufnością w pomoc Jego łaski. Miłosierny Pan daje człowiekowi (ten odtąd w komunii z Bogiem) „serce nowe” i daje mu siłę zaczynania od nowa. To nawrócenie – dodajmy – jest najpierw dziełem łaski Boga, który sprawia, że nasze serca wracają do Niego: „Nawróć nas, Panie, do Ciebie wrócimy”.
Wewnętrzna pokuta chrześcijanina wyraża się w uczynkach pokutnych: w poście, który wyraża nawrócenie w odniesieniu do samego siebie; w modlitwie, która wyraża nawrócenie w odniesieniu do Boga, i w jałmużnie, która wyraża nawrócenie w odniesieniu do innych ludzi. Pokuta obejmuje również wszelkie praktyki ascezy i formy umartwiania oraz wyrzeczenia się siebie; obejmuje okresy i dni pokuty (okres Wielkiego Postu, każdy piątek).
Nawrócenie-czytamy w Katechizmie- dokonuje się w życiu codziennym przez czyny pojednania, troskę o ubogich, wyznanie win braciom, upomnienie braterskie, rewizję życia, rachunek sumienia, przyjmowanie cierpień, znoszenie prześladowania dla sprawiedliwości.
Jednak, najpewniejszą drogą pokuty jest wzięcie każdego dnia swojego krzyża i pójście za Jezusem.
Źródłem i pokarmem codziennego nawrócenia i pokuty jest Eucharystia-karmi ona i umacnia tych, którzy żyją życiem Chrystusa.
Jak przebiega droga nawrócenia i pokuty? Ta droga powrotu do Boga i Kościoła ukazana została przez Jezusa chociażby w nadal aktualnej przypowieści o miłosiernym ojcu i synu marnotrawnym, jakże zafascynowanym złudną wolnością. Zafascynowany, a potem upokorzony, po refleksji, pełen skruchy i pełen winy, powraca do miłosiernego, przebaczającego ojca. Piękna suknia, pierścień i uczta będą symbolami nowego życia, odtąd pełnego radości.
Grzech, który zrywa jedność z Bogiem narusza równocześnie komunię z Kościołem. Nawrócenie przynosi przebaczenie ze strony Boga, ale także pojednanie z Kościołem. Tylko Bóg przebacza. Ale-udzielając Apostołom swojej mocy przebaczenia grzechów, Jezus daje im również władzę jednania grzeszników z Kościołem: wyznanie grzechów wobec kapłana stanowi istotną część sakramentu pokuty. I tak, pojednanie z Kościołem łączy się nierozerwalnie z pojednaniem z Bogiem.
Mając władzę odpuszczania wszystkich grzechów, udzielając sakramentu pokuty, kapłan-sługa Bożego przebaczenia, wypełnia posługę Dobrego Pasterza, posługę dobrego Samarytanina, posługę dobrego Ojca oraz posługę sprawiedliwego i miłosiernego Sędziego-stając się znakiem i narzędziem miłosiernej miłości Boga względem grzesznika.
Kościół, który poprzez prezbitera udziela w imię Jezusa Chrystusa przebaczenie grzechów i ustala sposób zadośćuczynienia, modli się także za grzesznika i pokutuje razem z nim. W ten sposób grzesznik jest uzdrowiony i ponownie przyjęty do komunii kościelnej.
Tak więc, sakrament pokuty daje każdemu z nas nową możliwość nawrócenia się i odzyskania łaski usprawiedliwienia. Ojcowie Kościoła przedstawiają ten sakrament jako „ drugą deskę (ratunku) po rozbiciu, jakim jest utrata łaski”, jako przywrócenie komunii z Bogiem (grzech ciężki pozbawił nas tej komunii).
Jakie są skutki duchowe sakramentu pokuty i pojednania? Są to: wzrost sił duchowych do walki, jaką musi prowadzić chrześcijanin; pokój i pogoda sumienia oraz pociecha duchowa; darowanie, przynajmniej częściowe, kar doczesnych, będących skutkiem grzechu; darowanie kary wiecznej spowodowanej przez grzechy śmiertelne; i –przede wszystkim-pojednanie z Kościołem oraz pojednanie z Bogiem, przez które penitent odzyskuje łaskę.
Kończymy nasze rozważania...
Sakrament pokuty i pojednania, ten niezwykły sakrament uzdrowienia, to widzialny znak, poprzez który dociera do nas Boży dar zbawienia, łaska; to działanie zbawcze Chrystusa w Kościele; to osobowe spotkanie z Chrystusem zbawiającym. To, że ten sakrament jest znakiem a zarazem udziela łaski dokonuje się mocą Ducha Świętego, przez którego Chrystus jest wciąż obecny i nieustannie działa w Kościele.
Droga powrotu do Boga, nazywana nawróceniem i żalem, zakłada ból i odwrócenie się od popełnionych grzechów oraz mocne postanowienie niegrzeszenia w przyszłości. Nawrócenie dotyczy więc przeszłości i przyszłości. Źródłem nawrócenia jest nadzieja na miłosierdzie Boże.
Powrót do komunii z Bogiem, która została utracona przez grzech, rodzi się z łaski Boga pełnego miłosierdzia i troszczącego się o zbawienie ludzi. Trzeba prosić o ten cenny dar dla siebie i dla innych.

( Brat Roman)

Lektura
*”Katechizm Kościoła Katolickiego”
*Reconciliatio et paenitentia”
*” Wielka encyklopedia Jana Pawła II”
*” Katolicyzm a-z.”