Teatr narodził się w Grecji... Konspekt lekcji języka polskiego dla klasy II / III gimnazjum

Temat lekcji: Teatr narodził się w Grecji...

Typ lekcji: wprowadzająca.

Czas trwania: 45 minut.
Cel ogólny:
Uczeń:
- zna pojęcie: tragedia antyczna.
Cele szczegółowe:
Uczeń potrafi:
- przedstawić treść dramatu,
- wyrazić swoją opinię na temat lektury,
- zaklasyfikować tragedię antyczną do odpowiedniego rodzaju i gatunku literackiego,
- wyjaśnić genezę teatru i tragedii antycznej,
- opisać budowę teatru antycznego,
- ułożyć w formie równoważników zdań plan wydarzeń,
- określić czas i miejsce akcji dramatu,
- odnaleźć w utworze cytaty, charakteryzujące postawę głównych bohaterów,
- wyjaśnić pojęcia: tragedia antyczna, Dionizje, katharsis.
Metody:
- m. asymilacji wiedzy: mini – wykład, praca z książką,
- m. praktyczne: test.
Środki dydaktyczne:
- test ze znajomości lektury Antygona.
Formy pracy:
- zbiorowa,
- jednostkowa.

Przebieg lekcji.

I Ogniwo wstępne (ok. 10 minut).

1. Czynności porządkowe: przywitanie klasy, sprawdzenie obecności.
2. Test wyboru sprawdzający znajomość lektury: Antygona Sofoklesa.

II Ogniwo centralne (ok. 30 minut).

3. Nauczyciel pyta uczniów o wrażenia z lektury – wypowiedzi uczniów na temat odbioru dramatu. Jeden z uczniów (ochotnik) opowiada treść utworu. Uczniowie próbują ustalić główny wątek dramatu – konflikt między Antygoną i Kreonem.
4. Nauczyciel rysuje na tablicy schemat, który uzupełnia razem z uczniami.

RODZAJE LITERACKIE

EPIKA
LIRYKA
DRAMAT

dramat właściwy komedia tragedia

tragedia antyczna(Antygona)

5. Termin: tragedia antyczna jest dla uczniów pojęciem nowym; nauczyciel wprowadzając go do schematu, odwołuje się do wiedzy uczniów, zadając pytania: W jakiej epoce powstał dramat Antygona? Jak inaczej nazywamy epokę starożytną?
6. Nauczyciel zapisuje na tablicy temat lekcji: Teatr narodził się w Grecji...
7. Uczniowie przepisują do zeszytów temat oraz powyższy schemat.
8. Nauczyciel w formie mini – wykładu przedstawia uczniom historię powstania teatru. Treść mini – wykładu:
Początki teatru wiążą się z uroczystościami ku czci boga Dionizosa, patrona wina i latorośli. Na jego cześć odbywały się dwa razy do roku uroczystości: Wielkie Dionizje i Małe Dionizje. Wieśniacy, chcąc upodobnić się do satyrów - stałych towarzyszy Dionizosa przywdziewali koźle skóry i śpiewali pieśni, które dały później nazwę tragedii (stąd nazwa: grec. tragos = kozioł, oda = pieśń, tragedia = pieśń kozła).
9. Uczniowie na prośbę nauczyciela otwierają podręczniki (Świat w słowach i obrazach) na schemacie teatru greckiego. Nauczyciel przy pomocy podręcznika objaśnia budowę teatru i funkcję jego elementów (np. Theatron, czyli widownia, którą stanowiły wykute w skale i wznoszące się ku górze miejsca dla widzów, itp.)
10. Kontynuacja mini – wykładu:
Aktorzy występowali w maskach, jaskrawych szatach i na koturnach, aby być lepiej widzianymi przez widzów. Widzowie uczestniczący w spektaklach identyfikowali się z bohaterami, przeżywali litość, trwogę – dostępowali katharsis, czyli oczyszczenia (pełniejsze znaczenie pojęcia katharsis uczniowie poznają na lekcji Cechy tragedii antycznej na podstawie Antygony Sofoklesa).
11. Uczniowie zapisują definicję tragedii antycznej podaną przez nauczyciela. Treść definicji:
Tragedia antyczna to gatunek, który narodził się w teatrze starogreckim i był związany z obrzędami religijnymi. (Cechy tragedii antycznej zostaną omówione na kolejnych lekcjach, poświęconych lekturze).
12. Uczniowie wspólnie układają plan wydarzeń w formie równoważników zdań; nauczyciel wprowadza ewentualne poprawki i sugestie do propozycji uczniów. Przykładowy plan wydarzeń:
1) Spotkanie Antygony z Ismeną.
2) Decyzja Antygony o pogrzebaniu brata.
3) Poinformowanie Kreona o złamaniu zakazu.
4) Pojmanie przestępczyni.
5) Rozmowa bohaterki z Kreonem.
6) Skazanie Antygony na śmierć.
7) Prośba Hajmona o uwolnienie narzeczonej.
8) Samobójcza śmierć Antygony.
9) Śmierć Hajmona i Eurydyki.
10) Złowieszcza przepowiednia Tejrezjasza.
11) Zrozumienie przez Kreona popełnionych błędów.
13. Nauczyciel zapisuje na tablicy punkt: Czas i miejsce akcji. Uczniowie, przy pomocy egzemplarza dramatu, próbują ustalić czas i miejsce akcji utworu. Po określeniu tej informacji sporządzają w zeszytach samodzielną notatkę. Przykładowa notatka: Akcja utworu rozgrywa się w ciągu jednego dnia, na placu przed pałacem królewskim w Tebach.
14. Kolejny punkt notatki brzmi: Bohaterowie dramatu. Uczniowie, analogicznie do poprzedniego zadania wyszukują i zapisują imiona osób występujących w dramacie wraz z ich rodowodem czy pełnioną funkcją, (np. Kreon –władca Teb, ojciec Hajmona). Celem notatki jest również przypomnienie uczniom podziału ról na: pierwszoplanowe, drugoplanowe oraz epizodyczne.

III Ogniwo końcowe (ok. 5 minut).

15. Nauczyciel zadaje uczniom pytania kontrolne:
- Jaka jest geneza tragedii antycznej?
- Gdzie i w jakim czasie rozgrywa się akcja dramatu?
- Co oznacza termin katharsis?
16. Zadanie pracy domowej: Odszukaj cytaty, które charakteryzują postawę Kreona i Antygony. (Materiał zgromadzony przez uczniów zostanie wykorzystany na kolejnej lekcji: Konflikt dwóch racji w Antygonie Sofoklesa. Antygona, Kreona – charakterystyka postaci).
17. Czynności porządkowe.


BIBLIOGRAFIA

Bibliografia podmiotowa:
1. Sofokles, Antygona, przeł. K. Morawski, Warszawa 2006.

Bibliografia przedmiotowa:
1. M. Adamczyk, B. Chrząstowska, J. T. Pokrzywniak, Starożytność – oświecenie, Warszawa 1996.
2. W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy trzeciej gimnazjum, Warszawa 2005.

Bibliografia pomocnicza:
1. W. Bobiński, K. Orłowa, H. Synowiec, Jak uczyć języka polskiego w klasie trzeciej gimnazjum. Przewodnik dla nauczyciela, Warszawa 2001.
2. S. Sierotwiński, Słownik terminów literackich, Kraków 1994.

Załącznik:
Test ze znajomości lektury.
(por. http://radzilow.scholaris.pl/egzaminator.php?id=lektura)