Głoski ustne i nosowe. Konspekt lekcji języka polskiego w klasie V

Cele poznawcze:
-powtórzenie terminów: głoska, litera, głoski dźwięczne i bezdźwięczne
-wprowadzenie terminów głoski ustne i nosowe
-mechanizmy powstawania głosek ustnych i nosowych
Cele kształcące:
-doskonalenie techniki pisania (unikanie błędów ortograficznych)
-staranne wymówienie głosek
-wskazanie w wyrazach głoski ustnej i nosowej
-operowanie podstawową terminologią tematu lekcji
Cele wychowawcze:
-zwracanie uwagi na konieczność dokładnego i wyraźnego wymawiania wyrazów
-poszerzanie wiadomości o języku polskim
Metody pracy:
-podająca
-zajęć praktycznych
Formy pracy:
-indywidualna
-zbiorowa
Środki dydaktyczne:
-plansza „Jak powstają głoski?”
-kartki z ćwiczeniem artykulacyjnym

Przebieg lekcji:

I.Przypomnienie wiadomości z fonetyki
Czym jest głoska? (Głoską nazywamy pojedynczy dźwięk mowy ludzkiej, dający się wyodrębnić słuchem);
Czym jest litera? (Litera jest znakiem graficznym głoski)
Głoski dzielą się na samogłoski i spółgłoski. Jakie mogą być spółgłoski?
Dźwięczne i... bezdźwięczne, twarde i... miękkie. Za pomocą czego oznaczamy miękkość spółgłosek? Proszę nazwać pary głosek: spółgłoska dźwięczna – bezdźwięczna.
Tematem lekcji jest „Głoski ustne i nosowe”. Dzisiaj na zajęciu poznacie głoski ustne i nosowe, nauczycie się je rozróżniać (zapisanie tematu lekcji do zeszytów).

II.Opracowanie nowego tematu:
Nauczyciel zapisuje na tablicy głoski:
M O N K Ą T Ę
Proszę zacisnąć palcami nos i głośno wypowiedzieć podane głoski. Zaznaczcie te, przy wymawianiu których powietrze usiłuje wydostać przez nos (m n ą ę)
Jak powstają głoski ustne i nosowe? (pokazywanie planszy „Jak powstają głoski?”)
Materiałem, który służy do tworzenia głosek, jest powietrze wydychane z płuc (płuca są zbiornikiem powietrza). W czasie mówienia strumień powietrza wydychanego z płuc przepływa przez tchawicę i wydostaje się do krtani, gdzie napotyka wiązadła głosowe. Kiedy wiązadła głosowe nie drgają powstają głoski jakie? ( bezdźwięczne) A kiedy wiązadła głosowe drgają powstają głoski ... dżwięczne.
Dalej powietrze idzie do jamy gardłowej, a później móże pójść przez jamę ustną – wtedy powstają głoski ustne, a może przez jamę nosową – wtedy powstają głoski nosowe.

Głoskami ustnymi nazywamy te głoski, przy wymawianiu których powietrze przechodzi tylko przez usta. Głoskami ustnymi są np, a o u b p k s sz.
Te głoski, przy wymawianiu których powietrze przechodzi nie tylko przez usta, lecz także przez nos nazywami głoskami nosowymi. Nimi są spółgłoski m, n, m’, n’ (niebo, miasto), oraz samogłoski ą, ę.

III. * W podanym zdaniu (zdanie zapisane na tablicy) poproszę nazwać litery oznaczające głoski nosowe:
Naprawdę nie wiem, dlaczego Monika ciągle unika spotkania ze mną.

Ćwiczenie artykulacyjne:
Gęstym lasem, gęstym wszędy
Idą gęsi krętym rzędem
I gęgają „Gę, gę, gęgo
Jakże pięknie iść gęsiego”.
**Zapisz nazwy zawierające głoski nosowe, które nazywają:
Pory roku: jesień, wiosna, zima
dni tygodnia: poniedziałek, piątek, niedziela
nazwy miesięcy: styczeń, marzec, kwiecień, maj, sierpień, wrzesień, październik, grudzień

***Zadanie na kartkach
1.Podkreśl w wyrazach litery oznaczające głoski ustne:
Płynąć wstęga ręka mąka potęga

2.Podkreśl w wyrazach litery oznaczające głoski nosowe:
Męka dąb krzyknąć stanąć koń

*****
Wymień pięć wyrazów zaczynających się od spółgłosek nosowych
Wymień pięć wyrazów zaczynających się od spółgłosek ustnych.

Podsumowanie:
Jaka jest różnica między spółgłoską ustną a nosową? Jak powstają głoski nosowe? Proszę je wymienić.