Aktywność fizyczna dziecka przedszkolnego

Dziecko potrzebuje ruchu tak samo jak zdrowych posiłków, czy bajek na dobranoc. Tylko tak może się dobrze rozwijać. Sport nie tylko wpływa na sprawność fizyczną. Sukcesy odnoszone w sporcie poprawiają humor, pozwalają uwierzyć w siebie.
Od chwili urodzenia przejawem życia człowieka jest ruch. Dla młodego ustroju jest on czynnikiem i regulatorem procesów organicznych: wzmacnia organizm, kształtuje i usprawnia wszystkie jego układy (mięśniowo – ruchowy, nerwowy, wegetatywny, dokrewny), wywiera wpływ na ich budowę i czynności. Przy pomocy ruchu możemy nie tylko oddziaływać pobudzająco na ogólny rozwój, lecz również wpływać na prawidłową budowę i postawę ciała, odpowiednio kształtować układ ruchowy oraz likwidować zaistniałe błędy, a przynajmniej zapobiegać ich dalszemu nasilaniu się.
W obecnej chwili większość dzieci przedszkolnych wolny czas spędza przed telewizorem, lub komputerem. Dziecko, któremu brakuje ruchu nie będzie zdrowe. Organizmu nie da się oszukać, bo on potrzebuje ruchu. Jeśli dziecko nie będzie się gimnastykowało, nie zbuduje odpowiedniej ilości mięśni, będzie miało problemy z kondycją, a także częste problemy z kręgosłupem.
Kościec dziecka 3-4 letniego posiada dużo chrząstek, ilość punktów kostnienia jest bardzo mała. Kręgosłup jest giętki i elastyczny. Mięśnie są słabe, rozległe i posiadają dużo wody. Płuca, serce pracują nieekonomicznie. Oddech jest płytki, pojemność płuc niewielka. Układ nerwowy jest słaby – dziecko nie potrafi skupić uwagi przez dłuższy czas, jego ruchy są mało skoordynowane, występuje dużo przyruchów.
W wieku 5 -6 lat układ szkieletowy szybciej kostnieje, ustalają się krzywizny kręgosłupa. Rozwój mięśni nie nadąża za kośćcem. Trzeba wówczas bardzo dbać o wzmacnianie mięśni grzbietu. Sylwetka jest chwiejna i mało stabilna. Mięśnie nabierają siły, powiększa się ich masa oraz wzrasta wytrzymałość. Płuca pracują sprawniej i ekonomiczniej. Mięsień sercowy jest silniejszy, sprawniej działa układ nerwowy. Ruchy są bardziej skoordynowane.
W przedszkolu dzieci uczestniczą w ćwiczeniach porannych, które są prowadzone codziennie oraz w zajęciach ruchowych organizowanych co najmniej dwa razy w tygodniu: w zależności od grupy wiekowej czas trwania wynosi: 3 i 4 latki 10 – 20 minut, 5 i 6 latki 20 – 35 minut. Ćwiczenia poranne mają na celu zorganizowanie i zdyscyplinowanie grupy, a także wytworzenie dobrej atmosfery sprzyjającej aktywnemu działaniu w ciągu dnia. Zajęcia ruchowe doskonalą nie tylko sprawność fizyczną, ale rozwijają również spostrzegawczość, odwagę, doskonalą dokładność i odpowiedzialność przy wykonywaniu zadań.
Z założeń wychowawczych przedszkola wynika też zasada przydatności ćwiczeń ruchowych. Zajęcia prowadzone z dziećmi służą jak najlepszemu przystosowaniu się dziecka do życia, odpornego, radosnego i zdrowego. Poza tym wyposażamy dziecko w nieodzowny zasób umiejętności, sprawności i zaufania w swe siły, co jest warunkiem samodzielności i zaradności w przystosowaniu się do środowiska materialnego i społecznego, pokonywania różnych oczekujących je trudności.
Dzięki umiejętności szybkiego i zwinnego biegania, udoskonaleniu rzutów, chwytania, celowania, sprawności nabytej w skokach, pokonywaniu przeszkód itp. dziecko zdobywa podstawową sprawność, co ułatwia mu nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami, możność uczestnictwa w zabawach i współzawodniczenie w grach.
Należy pamiętać, że ruch ma być przyjemnością, a nie utrapieniem. Najlepiej jeszcze podparty przykładem dorosłych.
Wydawać by się mogło, że nadpobudliwy przedszkolak w każdym sporcie się odnajdzie, bo będzie mógł wyładować cały swój nadmiar energii. Nie chodzi jednak tylko o to, by dziecko mogło tylko poszaleć, ale również, by nauczyło się panować nad emocjami i potrafiło skupiać się na czynnościach. Częste jeżdżenie na rowerze kształtuje nie tylko jego mięśnie nóg i brzucha, ale także układ oddychania i krążenia. Przede wszystkim jednak uczy koncentracji uwagi, dziecko musi przecież koordynować jazdę z obserwacją tego, co dzieje się na drodze. Poza tym częste jeżdżenie na rowerze przyśpiesza u malca zmysł równowagi.
Wstydliwe dzieci powinny jak najczęściej brać udział w czynnościach, w których kontakt z innymi jest naturalny i nieunikniony. Podczas gry w piłkę nożną dziecko rozwija mięśnie nóg, rąk, poprawia zręczność, gibkość i koncentrację uwagi. W zabawę wkłada sporo wysiłku i energii, dlatego pełną parą pracuje jego układ oddechowy i krążenia. Poza tym gry zespołowe doskonalą u przedszkolaka współdziałanie w grupie, a to bardzo ważna umiejętność. Dziecko musi nauczyć się współpracować z innymi – bez tego gra będzie niemożliwa. Po pewnym czasie nawiązywanie kontaktów staje się dla nieśmiałka znacznie łatwiejsze.
Umiejętność pływania rozwija układ oddechowy, mięśniowy i krążenia. Basen jest szczególnie wskazany dla maluchów ze skrzywieniami kręgosłupa i doskonale uzupełnia ćwiczenia korekcyjne. A to dlatego, że woda odciąża kręgosłup, od ucisku, wyciąga go i prostuje, a także wzmacnia mięśnie. Dzięki temu poprawie ulega cała postawa ciała. Poza tym pływanie to trochę zmaganie z żywiołem. Pokonując, go przedszkolak staje się odważniejszy, jest dumny. Po prostu zaczyna wierzyć w siebie.
Okrąglutkie dzieci, aby przestały tyć, powinny uprawiać taki sport, który porządnie męczy. Bo tylko w ten sposób spalą nadmiar kalorii. Tenis wymaga sporego wysiłku – korty są duże, a za piłką trzeba się nabiegać. Jest jednak wciągający, malec zdobywa nowe umiejętności, ma poczucie rywalizacji i celowości ruchu. Szybko nabiera dobrej kondycji i rozwija wszelkie partie mięśni.
Agresywnego przedszkolaka rozpiera energia, ale nie potrafi jej dobrze ukierunkować (bije innych, popycha, złości się). Potrzebuje zajęć, które pozwolą mu na rozładowanie napięć, ale w mądry i respektowany przez innych sposób. np. judo, karate. To sporty poparte filozofią. Nie chodzi w nich o wyładowanie agresji, a o zmaganie się z własnym ciałem i jego możliwościami. Ćwiczenia wymagają od przeciwników skupienia i uwagi. Dobre efekty można osiągnąć jedynie przy dużej dyscyplinie i silnej woli. Dlatego sporty walki to nie tylko ćwiczenia ciała, ale też umysłu. Dzięki takiemu treningowi maluch uczy się kontroli nad emocjami i przestaje zachowywać się agresywnie.
Dziecko zwinne, sprawne, zręczne i samodzielne może liczyć na popularność, wpływać i pobudzać inicjatywy grupy, ukierunkowywać tok zabawy. I odwrotnie, braki w usprawnieniu są często przyczyną niepowodzeń, wyobcowania z grupy, odczuwania swej mniejszej wartości. Sprawność i zaradność są więc ważnym elementem zdrowia psychicznego, bardzo istotnym w zmieniających się sytuacjach życia dziecka. Wejście dziecka w nowe środowisko, łatwość współżycia ze swym otoczeniem, a zwłaszcza dostosowanie się do wymagań stawianych przez szkołę, mogą być w dużym stopniu ułatwione.
Zabawy i ćwiczenia ruchowe w przedszkolu rozwijają również zręczność rąk (dłoni i palców), umiejętności manipulacyjne – tzw. ruchy manualne i praksyjne, związane z posługiwaniem się różnorodnymi przedmiotami i wykonywaniem czynności w zakresie samoobsługi. Bardzo ważne jest używanie podczas ćwiczeń różnych przedmiotów: woreczków, szarf, pałeczek, obręczy, skakanek, piłek itp. Ćwiczenia te wpływają na rozwój prawidłowej koordynacji wzrokowo – ruchowej, elastyczności i płynności ruchów.
Mając na uwadze wszechstronny rozwój fizyczny i psychiczny dziecka nauczyciel powinien zadbać o odpowiedni dobór form aktywności ruchowej dostosowanych do możliwości dziecka. Dzieci w przedszkolu uczestniczą w różnorodnych zabawach ruchowych: orientacyjno – porządkowych, zabawach z elementami równowagi, czworakowania, biegu, celowania, rzutu, toczenia, wspinania się, podskoku i skoku.
Szczególną rolę dla wszechstronnego rozwoju psychofizycznego dzieci odgrywają ćwiczenia gimnastyczno – taneczne przy muzyce. Głównym celem tych ćwiczeń jest podniesienie sprawności fizycznej, rozwijanie wrażliwości na piękno i estetykę ruchu, umuzykalnienie oraz zaspokojenie potrzeb ruchowych dzieci. Prowadzenie zajęć z muzyką ułatwia ćwiczącym zapamiętywanie kolejności ruchów, rozwija koordynacje ruchową, a także wpływa na opanowanie emocji. Posługiwanie się pomysłowością i wyobraźnią twórczą wyrażoną w swobodnym ruchu poprzez wykorzystanie metody gimnastycznych i gimnastyczno – muzycznych zadań twórczych Rudolfa Labana, A. M. Kniessów, C. Orffa pozwalają na wyrażenie własnej indywidualności dziecka. W pracy przedszkola wykorzystywana jest również metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Serborne, podczas której przedszkolaki uczą się współdziałania, ponieważ większość ćwiczeń wykonuje się z partnerem.
Zabawy i gry na powietrzu są ważnym elementem pracy przedszkola. W ogrodzie przedszkolnym dzieci organizują gonitwy, wyścigi. Na urządzeniach terenowych przedszkolaki wspinają się, przechodzą przez tunele, huśtają się na huśtawkach. Można również wyjść z dziećmi do parku, albo zorganizować zabawy w lesie wykorzystując naturalne warunki i materiał przyrodniczy np. szyszki, kasztany do celowania, pnie drzew do chowania się itp.
Zaspokojenie potrzeby ruchu znaleźć musi wyraz w zapewnieniu dzieciom zgodnego z zasadami higieny trybu życia, rozkładu dnia oraz wszystkich czynności i zajęć. Chodzi przede wszystkim o zachowanie właściwych proporcji pomiędzy wysiłkiem i odpoczynkiem, między obowiązkami, pracą i zabawą.