Opis i analiza przypadku edukacyjnego - praca z uczniem zdolnym muzycznie

Opis i analiza przypadku edukacyjnego i wychowawczego
- praca z uczniem zdolnym muzycznie /wokalnie/.

1.Identyfikacja problemu

Poznanie intelektualnych możliwości uczniów, ich wyjątkowych zdolności należy do jednego z trudniejszych zadań nauczyciela, pomimo, że dostępna jest dość duża ilość publikacji poświęconych temu problemowi.
W każdej klasie spotyka się uczniów zdolnych, interesujących się określonym przedmiotem, mających zainteresowania wykraczające poza ramy nauczania w szkole.
Obowiązkiem szkoły i nauczyciela jest takie zorganizowanie pracy z tymi uczniami,
by mogli we właściwy sposób rozwijać swoje zdolności.

O Grzesiu słyszałam już, kiedy uczęszczał do klas I-III. Miał opinię dziecka wyjątkowo wrażliwego, charakteryzującego się wysoką kulturą osobistą, ambitnego i obowiązkowego
a także wyróżniającego się oryginalnością i twórczym podejściem do zagadnień a szczególnie lubiącym śpiew.
Opinia wychowawcy była dla mnie bardzo cenna, tym bardziej, że Grześ borykał się z pewnym problemem - była to słaba wydolność fizyczna, co wpływało na jego nieco zaniżoną samoocenę.
Pomimo wielkiej chęci do śpiewania i zachęty z mojej strony - chłopiec wykazywał stosunkowo małe zainteresowanie zajęciami dodatkowymi w zespole wokalnym, które umożliwiłyby mu rozwijanie ulubionej dyscypliny, jaką był śpiew.
Próba nawiązania kontaktu z Grzesiem w klasie III skończyła się zapewnieniem chłopca
o możliwej współpracy na gruncie śpiewu w klasie IV.
Klasa Grzesia okazała się zespołem zdolnym i wymagającym, więc podczas pierwszych lekcji muzyki w klasie IV Grześ nie wyróżniał się w szczególny sposób.
Zajęcia w zespole wokalnym ujawniły dopiero prawdziwe możliwości Grzesia. Wykazywał niezwykłe, jak na 10- latka uzdolnienia muzyczne – nadzwyczajnie czysto i precyzyjne powtarzał wskazane melodie, posiadał wyjątkowo szeroki ambitus głosu, szczycił się znakomitą dykcję, poczuciem rytmu i szczególną łatwością rozumienia i wyrażania muzyki.
Niewielkim problemem okazała się słaba wydolność oddechowa chłopca związana z jego warunkami fizycznymi .

Problem pracy z Grzesiem nie polegał bynajmniej na rozwijaniu tylko jego możliwości wokalnych, ale również na zmianie widzenia samego siebie, podniesieniu stopnia samooceny i doprowadzeniu do tego, by czuł się potrzebny i akceptowany zarówno w klasie, jak i w innych grupach, takich , jak np. zespół wokalny .


2.Geneza i dynamika zjawiska

Właściwe prowadzenie ucznia zdolnego wymaga analizy jego potrzeb obejmujących całokształt sytuacji i warunków, w jakich się rozwija.
Dopiero na tej podstawie nauczyciel może stworzyć pełny wachlarz działań i możliwości wpływających na harmonijny rozwój zdolności ucznia.

Praca z Grzesiem na moim przedmiocie / Muzyka / przebiegała głównie pod kątem indywidualizacji zadań, szczególnie tych, związanych z rozwojem możliwości wokalnych chłopca. Cechy, które wyróżniały Grzesia z zespołu klasowego to duża zdolność obserwacji
i wyciągania wniosków, oryginalność w pracy i jego dobre tempo. Przewyższał też
w znacznej mierze rówieśników uzdolnieniami muzycznymi, reagowaniem na piękno,
nie tylko muzyki.
Z rozmów przeprowadzonych z innymi nauczycielami wywnioskowałam, że moje obserwacje, co do Grzesia potwierdzają się - na pozostałych przedmiotach chłopiec lokował się na poziomie uczniów bardzo dobrych.
Grześ ma dwóch braci – starszego od siebie i znacznie młodszego. W rodzinie panuje silna więź emocjonalna a rodzice interesują się postępami syna w nauce oraz starają się stwarzać jak najlepsze warunki dla jego rozwoju , pomimo czasami nie najlepszej sytuacji materialnej w domu.
Swoistym problemem okazały się jednak dodatkowe zajęcia wokalne dla Grzesia, na które matka chłopca niechętnie wyrażała zgodę, stawiając obowiązki syna w szkole i poza nią
/ Grześ należał do grupy ministrantów/ jako najważniejsze.
Problem, jak zorganizować zajęcia dla Grzesia nie narażając go na niezadowolenie ze strony domu a wręcz przeciwnie, jak zadbać o rozwój tak utalentowanej wokalnie jednostki stał się dla mnie prawdziwym wyzwaniem.

3.Znaczenie problemu

Tradycyjna lekcja, gdzie proces nauczania przebiega na poziomie przeciętnych wymagań nie zawsze daje okazję do wykorzystania w pełni możliwości ucznia zdolnego.
Lecz i tu warto wprowadzać nowe formy pracy aktywizujące takie jednostki, lecz praca z uczniem zdolnym odbywa się głównie na zajęciach pozalekcyjnych – czynne uczestnictwo w takich zajęciach sprzyja kształtowaniu osobowości i rozwijaniu zainteresowań i zdolności uczniów. Obowiązkiem nauczyciela jest dbanie o wszechstronny rozwój osobowości ucznia. Szczególnie ważne jest, moim zdaniem, rozwijanie wrodzonych zdolności i zainteresowań, bo nawet wysokie uzdolnienia nie wystarczą do osiągnięcia sukcesu, jeżeli nie jest on wsparty rzetelną pracą. Toteż wdrażanie ucznia wyróżniającego się ponad przeciętnymi uzdolnieniami do systematycznej i rzetelnej pracy, stanowi szczególnie ważną część składową działań pedagogicznych.

4.Prognoza

•Prognoza negatywna :
W przypadku zaniechania odpowiednich działań nastąpi zahamowanie, nawet zatrzymanie procesu rozwoju uzdolnień, osiąganie wyników poniżej intelektualnych możliwości, zniechęcenie do aktywnej pracy i podejmowania własnych inicjatyw, niezadowolenie z zajęć, odmowa udziału w występach publicznych i konkursach,
obniżenie samooceny, co w efekcie zmniejszy a nawet zahamuje jego zapał i zainteresowanie ulubiona dziedziną.
Możliwe jest także pojawienie się negatywnych odruchów społecznych, związanych ze stawianiem dziecku zadań znacznie poniżej jego możliwości.
Mogą pojawić się absencje na zajęciach / wagary/ związana ze znudzeniem ucznia, słuchaniem i ćwiczeniem czegoś, czego dawno już się nauczył i zdecydowanie szkoda mu czasu na coś, co już dawno potrafi.

•Prognoza pozytywna :
Wdrożenie odpowiednich oddziaływań pedagogicznych spowoduje rozwój zdolności muzycznych, wokalnych chłopca. Odnosząc sukcesy, biorąc udział w różnego rodzaju konkursach, przeglądach, festiwalach i występach dla społeczności szkolnej i nie tylko, sprawi satysfakcję zarówno sobie, rodzicom, jak i swojemu nauczycielowi.
To z kolei doprowadzi do wzrostu poczucia własnej wartości i wpłynie na podniesienie samooceny .Uczeń zostanie w pełni zaakceptowany a koledzy i koleżanki będą go wspierać,
i co ważniejsze, razem z nim cieszyć się jego sukcesami. Pozytywne mogą też być inne skutki oddziaływania na dzieci, które będą miały swoisty wzór do naśladowania.

5.Propozycje rozwiązania problemu

Najlepszym terenem do kierowania rozwojem zdolności muzycznych a szczególnie tych wokalnych Grzesia okazały się zajęcia zespołu wokalnego.
Grześ regularnie, wykazując dużą obowiązkowość uczestniczył w zajęciach tego koła a ja starałam się utrzymywać wysoki poziom wymagań oraz zapewnić sprzyjające warunki do pracy poprzez wyznaczenie odpowiednich celów i zadań, m.in.:
•Kształcenie myślenia twórczego, oryginalnego
•Pogłębianie i poszerzanie wiedzy z zagadnień wykraczających poza program
•Przyspieszenie rozwoju intelektualnego i dalsze rozwijanie zainteresowań
•Indywidualizacje procesu nauczania z przedmiotu Muzyka
•Zachęcanie do udziału w różnych konkursach
•Uczenie akceptacji i tolerancji jako czynników integrujących zespół
•Nawiązanie współpracy z domem oraz z nauczycielami pracującymi z chłopcem

6.Wdrożenie oddziaływań

Zajęcia zespołu wokalnego stały się okazją do szczególnego rozwoju zdolności Grzesia oraz do zacieśniania szczególnej więzi pomiędzy członkami zespołu i Grzesiem a także prowadzącą - w mojej osobie.
Dla „bezpiecznego” uczestnictwa dzieci śpiewających w zespole został stworzony kontrakt, przyjęty przez wszystkich członków zespołu, ze szczególnym uwzględnieniem wartości, takich jak: szacunek i tolerancja dla innego wykonawcy, życzliwość, wzajemna pomoc i wsparcie, rozumienie i akceptacja odmienności, wyrażanie uznania dla cudzego talentu, a także odpowiedzialność za nas samych i powierzone mienie.
Wdrożenie zasad wynikających z kontraktu stworzyło jeszcze większą możliwość indywidualnego traktowania członków zespołu i wyłonienia kilku solistów, co ostatecznie przyczyniło się do jeszcze bardziej wzmożonej pracy indywidualnej z Grzesiem i każdym z uzdolnionych dzieci.
W ramach zajęć zespołowych starałam się pobudzać aktywność umysłową zdolnych dzieci, ukazując im niezwykła rolę muzyki, a zwłaszcza śpiewu w rozwoju każdego człowieka.
Zajęcia nie były prowadzone przy pomocy tradycyjnych metod, lecz dzięki nowatorskim działaniom udało mi się stworzyć niepowtarzalny klimat zajęć, na których panowała atmosfera życzliwości, samodzielności a przede wszystkim klimat twórczego działania.

Dzięki temu, że uczniowie często uczyli się tego, co lubią pewne fakty zapamiętywali samoistnie, co sprawiło, że przeżycia poznawcze i emocjonalne zazębiały się ze sobą.
Indywidualizacja pracy z Grzesiem pozwoliła na osiągnięcie w stosunkowo krótkim czasie oczekiwanych rezultatów.
Wyznaczanie dodatkowych zadań, zwiększenie wymagań, a także system zachęt i pochwał sprawił, że dzieci były w stanie poświęcić bardzo wiele dla osiągnięcia określonego celu, a zaangażowanie, szukanie nowych dróg i burzenie wszelkich barier są przecież motorem postępu.
Ja, osobiście widzę w tych dzieciach przyszłych mistrzów, których twórcza myśl być może wytyczy nowe drogi, a to dzięki możliwości wskazywania im dzisiaj dróg do takiego rozwoju.

7.Efekty oddziaływań

Podjęte przeze mnie działania pozwoliły na systematyczne rozwijanie zdolności ucznia. Pogłębił on swoja wiedzę oraz rozwinął zainteresowania, wdrożył się do systematycznej pracy nad rozwijaniem swoich możliwości wokalnych poprzez szereg ćwiczeń z zakresu prawidłowej emisji głosu. Wziął udział w wielu konkursach. Z zespołem wokalnym,
jako jego niezastąpiony „głos” uzyskał m.in.
•I msc. na Festiwalu Piosenki Harcerskiej i Religijnej
/ zauważony przez jury konkursowe po zaśpiewaniu partii solowej/
•I msc. na Festiwalu Kolęd i Pastorałek „Adeste fideles”
•Grand Prix Festiwalu „Adeste fideles "
•I msc. w ramach wspólnego występu zespołu wokalnego i szkolnego teatru w Regionalnym Przeglądzie Zespołów Jasełkowych
•Udział w licznych koncertach jako solista, m.in.; teatrze, w corocznych festynach środowiskowych na terenie dzielnicy i parafii, w corocznych koncertach świątecznych, gdzie zachwycił publiczność swoimi wykonaniami kolęd i pastorałek,w licznych uroczystościach szkolnych.
Nadmienić należy, że Grześ swoją systematyczna pracą, nieprzeciętnymi zdolnościami i niezwykłą osobowością zjednał sobie wielu przyjaciół. Zacieśniły się jego kontakty z rówieśnikami i członkami zespołu wokalnego, którego stał się liderem i wzorem do naśladowania. Wielokrotnie członkowie zespołu, jak i większość społeczności uczniowskiej odczuwali dumę, że mają w swoim gronie takiego kolegę. Z pewnością pozwoliło to również Grzesiowi na uwierzenie w pełni w swoje możliwości sceniczne.
Pomimo, że Grześ od dwóch lat uczęszcza już do gimnazjum, nasza współpraca trwa nadal. Za moją namową rodzice Grzesia skierowali go do SM, gdzie pod okiem fachowców mógł nadal kształcić swój głos. Grześ jest również członkiem chóru parafialnego, w którym często śpiewa partie solowe. Należy podkreślić jeszcze jeden sukces wokalny tego skromnego ucznia – w Ogólnopolskim Festiwalu Kolęd i Pastorałek w kategorii soliści Grześ znalazł się w tym roku w gronie finalistów z całej Polski. Mam nadzieję na piękna karierę wokalną tego ucznia.
Praca z uczniem zdolnym nie jest zadaniem łatwym.Wymaga doświadczenia, zaangażowania, pochłania wiele czasu. Jest to praca przynosząca mi najwięcej satysfakcji, motywuje mnie ciągle do wytężonej pracy i samokształcenia, lecz wiem też, że radość z osiągniętych celów staje sie udziałem wielu ludzi. 4

Literatura :
•Małgorzata Taraszkiewicz , Agnieszka Karpy: Jak wspierać zdolnego ucznia , Vademecum nauczyciela WSiP
•Tadeusz Lewowicki : Kształcenie uczniów zdolnych, Wyd.I Warszawa 1980 WSiP

Opis i analiza :
Teresa Stanisz