Autorski program nauki pływania

AUTORSKI
PROGRAM NAUKI PŁYWANIA PRZEZNACZONY DO REALIZACJI W SPECJALNYM OŚRODKU SZKOLNO – WYCHOWAWCZYM
W SANOKU

AUTORZY:

KARINA DUDEK
RYSZARD GOSZTYŁA

WSTĘP

Wiele jest powodów, dla których umiejętność pływania można uznać za bardzo ważną i potrzebną w życiu każdego człowieka. Niewątpliwie do najważniejszych z nich, oprócz radości i satysfakcji, jaką daje możliwość uprawiania wszelkiego rodzaju sportów wodnych, zaliczyć należy przede wszystkim nieocenione znaczenie tej umiejętności dla ochrony zdrowia i życia ludzkiego. Ruch w środowisku wodnym przynosi szereg korzyści zdrowotnych: dotlenia i uodparnia organizm, zwiększa jego wytrzymałość, usprawnia krążenie, pracę serca i płuc, zapobiega i koryguje wady postawy, przyspiesza kurację odchudzającą, harmonijnie rozwija całe ciało, gdyż aktywizuje więcej grup mięśniowych niż jakakolwiek inna dyscyplina sportowa. Pływanie wpływa korzystnie na ogólny rozwój psychofizyczny i sprawność dzieci, kształtuje podstawowe cechy motoryczne, wyrabia pożądane cechy osobowościowe: odwagę, zdyscyplinowanie, wpływa również na rozwój społeczny: zgodne współdziałanie w zespole, odpowiedzialność za drugą osobę znajdującą się w wodzie, jest doskonałą formą spędzania czasu wolnego. Pływanie jest, zatem formą aktywności ruchowej, która wszechstronnie oddziaływuje na organizm człowieka, odpręża i relaksuje, można je uprawiać dla przyjemności i dla rozrywki przez całe życie bez względu na przejawiany stopień sprawności. Umiejętność pływania pozwala poprawić stan zdrowia oraz zapewnić bezpieczne przebywanie nad wodą, przeciwdziała wypadkom utonięć.
Na nauczenie pływania nigdy nie jest za późno, jednak im wcześniej podjęte, tym łatwiej pozbyć się lęku przed wodą i szybciej opanować sztukę pływania. Z powyższych względów pływanie powinno zajmować szczególne miejsce w wychowaniu fizycznym oraz rekreacji ruchowej.
Kiedy nauczanie pływania obejmuje uczniów szkół specjalnych, czyli takich, u których występują w różnym stopniu zaburzenia rozwoju psychofizycznego nie sposób przecenić roli zajęć w wodzie dla ich wyrównywania.
Powodowani troską o zdrowie i rozwój psychofizyczny oraz sprawność ruchową naszych wychowanków, którzy korzystają i będą korzystać z wody, podjęliśmy się opracowania programu autorskiego do nauki pływania.
Trudno przewidzieć czas potrzebny do jego realizacji – w dużej mierze uzależniony jest od stopnia niepełnosprawności intelektualnej, deficytów występujących w obrębie narządów ruchu, posiadanych umiejętności wyjściowych, szybkości adaptacji do środowiska wodnego czy indywidualnych zdolności. Z tych samych względów nie można zakładać, iż program ten zostanie przez każde dziecko zrealizowany w całości, dla niektórych z nich samo pokonanie lęku przed wodą będzie wielkim osiągnięciem i sukcesem osobistym.


1.ORGANIZACJA PROCESU NAUCZANIA PŁYWANIA

1.1.CELE PROGRAMU

CELE GŁÓWNE:

• zapoznanie i oswojenie ze środowiskiem wodnym,
• popularyzacja pływania i wdrożenie do bezpiecznego korzystania z akwenów wodnych,
• stymulacja i wyrównanie zaburzeń rozwoju psychomotorycznego,
• nauczenie dwóch podstawowych technik pływania (kraula na grzbiecie i piersiach),
• wyrabianie nawyków higienicznych i prozdrowotnych,
• stworzenie optymalnych warunków do opanowania sportowych technik pływania,
• kształtowanie u uczniów postaw społecznie pożądanych,
• rozwijanie predyspozycji indywidualnych
• podnoszenie sprawności kondycyjno - koordynacyjnej
• przygotowanie do egzaminu na kartę pływacką.

CELE SZCZEGÓŁOWE:

Z zakresu umiejętności:
- zadbanie o higienę ciała przed i po zajęciach
- różne formy wejścia do wody i wyjścia z niej
- opanowanie podstawowych czynności ruchowych w środowisku wodnym
- wykonanie ćwiczeń oddechowych i wypornościowych
- opanowanie leżenia na piersiach i grzbiecie
- opanowanie poślizgów na piersiach i grzbiecie
- pływanie elementarne
- opanowanie i doskonalenie poprawnej techniki pływania kraulem na grzbiecie i kraulem na piersiach.
- prawidłowe wykonanie skoków do wody.

Z zakresu wiadomości:
- bhp na pływalni
- podstawowy zasób gier i zbaw w wodzie
- sposoby oswajania ze środowiskiem wodnym
- zagrożenia nierozważnego korzystania z wody
- środki sygnalizacji i komendy startowe

Z zakresu usamodzielnienia:
- właściwe przygotowanie się do zajęć
- czynności samoobsługowe
- dbanie o higienę ciała
- próba samooceny


1.2. ORGANIZACJA I PRZYGOTOWANIE LEKCJI PŁYWANIA

Prawidłowa organizacja lekcji oraz panujące w czasie nauki dyscyplina i porządek zwiększają efektywność nauczania pływania. Lepszej organizacji lekcji sprzyja systematyczne przyswajanie przez uczniów prawidłowego nazewnictwa stosowanego przez nauczyciela i poznanie form organizacyjnych jednostki lekcyjnej.

BUDOWA TOKU LEKCYJNEGO

Podstawową forma pracy nauczyciela z uczniami jest lekcja, w trakcie, której realizowane są wyznaczone cele i zadania określone w programie nauki pływania. O przebiegu lekcji i wynikach nauczania w dużym stopniu decyduje przygotowanie nauczyciela. Pomocą będzie tu tok zajęć, który wskazuje nauczycielowi kolejność realizowanych zadań. Tok lekcyjny zawiera trzy, ściśle ze sobą powiązane części, charakteryzujące się odrębnymi zadaniami i czasem trwania.
Część I – wstępna – powinna trwać 8-10 min. Po czynnościach organizacyjno – porządkowych następuje podanie tematu lekcji oraz wskazówek organizacyjno – metodycznych realizacji zadań. Następnie stosuje się ćwiczenia na lądzie tzw. suchą rozgrzewkę, po której następuje wejście do wody, gdzie nauczyciel realizuje( najczęściej w formie zabawowej) ćwiczenia przygotowawcze.
Część II – główna – powinna trwać 25-30 min. Zawiera ona ćwiczenia niezbędne do realizacji założonego celu lekcji. Część tą rozpoczyna się od przypomnienia i doskonalenia uprzednio poznanych umiejętności, a następnie przechodzi do nauki nowego zadania ruchowego. Realizacja nowego zadania ruchowego może być przedmiotem kilku jednostek lekcyjnych, a dla ułatwienia przyswojenia go można stosować ćwiczenia ze współćwiczącym, z przyborem. Pod koniec części głównej zajęć powinny się znaleźć skoki do wody.
Część III- końcowa- powinna być czynnym wypoczynkiem organizmu i pełnić rolę uspakajającą. Poleca się stosowanie zabaw uspakajających połączonych z ćwiczeniami oddechowymi. Po wyjściu z wody konieczne jest sprawdzenie stanu liczebnego grupy oraz omówienie i podsumowanie zajęć oraz ocena zaangażowania uczniów ( pochwały, wyróżnienia).

FORMY ORGANIZACYJNE PRZEBIEGU ĆWICZEŃ NA LEKCJI

W początkowych lekcjach nauka pływania odbywa się na płytkiej wodzie. W pierwszej fazie nauczania wykonywana jest z chwytem za krawędź basenu lub rąk współćwiczącego, a w następnej kolejności z przyborem. Na tym etapie nauki dominują następujące formy organizacji przebiegu ćwiczeń:
- w parach, trójkach
- w szeregach
- w rzędach
- na obwodzie koła, z ewentualnym chwytem za ręce
- w kolumnach
- w rozsypce.
W momencie, gdy uczniowie podejmują próby samodzielnego pływania nie należy unikać wody głębokiej, ale początkowo może przebywać w niej tylko jeden ćwiczący asekurowany z brzegu za pomocą żerdzi ratowniczej.
W późniejszej fazie nauczania uczniowie powinni ćwiczyć od strony głębokiej basenu w kierunku płytkiej, z asekuracją z brzegu, płynąć pojedynczo, wzdłuż brzegu, na skrajnym torze oddzielonym lina torową.

PRZYBORY DYDAKTYCZNE W NAUCZANIU PŁYWANIA

Nieodzowną pomocą dydaktyczną podnoszącą skuteczność i atrakcyjność zajęć z pływania przybory dydaktyczne. Przybory, ze względu na celowość zastosowania dzielimy na trzy grupy:
- pomagające wyczuć opór wody,
- zwiększające wyporność ćwiczącego,
- zwiększające atrakcyjność zajęć.
Wyróżnia się następujące przybory:
• deska pływacka – spełnia rolę podtrzymującą ciało w wodzie i zwiększającą jego wyporność, umożliwia doskonalenie ruchów kończyn górnych i dolnych w fazie nauki pływania,
• skrzydełka pływackie – utrzymują na powierzchni wody niemiejących pływać, zwiększają wyporność ciała,
• płetwy – pomagają wyczuć opór wody, zwiększają powierzchnię wiosłującą stopy, ułatwiają prawidłowe ułożenie ciała w wodzie,
• żerdka pływacka – używania przez nauczyciela jako sprzęt ratowniczy lub jako środek korygowania błędów technicznych, pomocna w nauce skoków do wody,
• krążki hokejowe, talerze tonące, zabawki oraz inne przedmioty zatapialne – służą w nauczaniu orientacji pod wodą( otwierania oczu, nurkowania),
• piłeczki pingpongowe i inne przedmioty lub zabawki pływające – ułatwiają naukę wydechu pod powierzchnia wody,
• klocki, zabawki pneumatyczne, obręcze, koła tyczki, linki, piłki różnej wielkości i o różnym ciężarze uatrakcyjniają zajęcia.
Wskazane jest używanie przyborów podczas nauki pływania, zwłaszcza we wstępnej jej fazie, przez uczniów mniej sprawnych, wykazujących duży lęk prze wodą. Stosowanie przyborów dydaktycznych powinno być celowe i adekwatne do potrzeb nauczania realizowanego zadania.

ŚRODKI NATYCHMIASTOWEJ SYGNALIZACJI

Nauczanie pływania odbywa się w specyficznych warunkach akustycznych, które powodują duże utrudnienia w komunikacji werbalnej z uczniami. W związku z tym nauczyciel stosuje wiele środków natychmiastowej sygnalizacji, które możemy podzielić na dźwiękowe, wzrokowe i dotykowe.
• Środki dźwiękowe to krótkie okrzyki, klaskanie w dłonie, dźwięk gwizdka. W zależności od wcześniejszych ustaleń może oznaczać konieczność wykonania określonego ruchu, rozpoczęcie czy zakończenie ćwiczenia, nadawać tempo, rytm.
• Środki wzrokowe to tzw. język gestów. Ta forma komunikacji pozwala, za pomocą umówionych, prostych gestów na udzielanie wskazówek i eliminowanie błędów bez konieczności przerywania ćwiczenia.
• Środki dotykowe to oddziaływania nauczyciela na receptory ucznia za pomocą wskaźników: żerdzi ratowniczej, deski pływackiej, lina. Za pomocą tych środków nauczyciel komunikuje ucznia o niewłaściwym położeniu części ciała, błędnej pracy jego części podczas pływania itp.


1.3.METODY, FORMY I ZASADY DYDAKTYCZNE STOSOWANE W PROCESIE NAUCZANIA PŁYWANIA

Nauczanie pływania wymaga od nauczyciela znajomości metod, form i zasad dydaktycznych, które powinny być stosowane w celu prawidłowego przeprowadzenia jednostki lekcyjnej. Dobór metod i form powinien być dostosowany do indywidualnych możliwości i potrzeb każdego niepełnosprawnego dziecka.

METODY
Realizacja założonego celu w procesie nauczania czynności pływackich, prowadząca do uzyskania widocznych efektów dydaktycznych, jest możliwa dzięki stosowaniu przez nauczyciela odpowiednich metod nauczania. Metody stosowane podczas nauki pływania możemy podzielić na:
• Słowne – opis, objaśnienie,
- objaśnienie polega na słownym przekazaniu informacji o przyswajanej czynności ruchowej. Powinno być krótkie, zrozumiałe i dokładne.
• Oglądowe – pokaz na lądzie i w wodzie
- pokaz na lądzie to przede wszystkim demonstracja elementów składowych określonego ruchu (pracy rąk, nóg, ułożenia poszczególnych fragmentów ciała) jak i wykorzystanie środków audiowizualnych. Do ostatniej grupy zaliczyć należy filmy szkoleniowe, plansze, fotografie, rysunki,
- pokaz w wodzie to demonstracja ruchu przez pływaka poruszającego się w naturalnym tempie i wodzie. Taka forma powinna być wykonana kilkakrotnie, bezbłędnie i w całości, aby uczeń mógł utrwalić demonstrowaną czynność ruchową. Pokaz powinien być poparty wskazówkami i informacjami o wykonywanym ruchu.
• Praktycznego działania – ćwiczenia. Podczas realizacji celu uczeń przez ćwiczenia
utrwala zaobserwowany i objaśniony materiał. Systematyczne powtarzanie
przez ucznia jest warunkiem zdobycia umiejętności pływackich.
• Częściowo – kompleksowa – syntetyczna, analityczna, kompleksowa.
- metoda syntetyczna, dotyczy realizacji całego zadania, początkowo w uproszczeniu, ze zwróceniem uwagi na element najistotniejszy, pomijając szczegóły. Dopiero w trakcie dalszego nauczania następuje stopniowe uzupełnianie szczegółów i eliminowanie błędów,
- metoda analityczna polega na przyswajaniu przez ucznia kolejnych członów czynności, nauczaniu etapami, ze wszystkimi szczegółami ruchu, a następnie łączeniu ich za pomocą ćwiczeń i wielokrotnego powtarzania,
- metoda kompleksowa stanowi połączenie dwóch powyższych metod – prostych ćwiczeń uczy się w całości, bardziej skomplikowane rozbija się na etapy.

FORMY
Ćwiczenia stosowane podczas lekcji pływania mogą być realizowane w formie zadaniowej, zabawowej lub ścisłej.
• Forma zadaniowa polega na określeniu zadania bez podawania sposobu jego wykonania. Forma ta daje możliwość indywidualizacji, pobudza i mobilizuje, lecz na wskutek dłuższego braku działania bodźców emocjonalnych powoduje spadek aktywności ucznia.
• Forma zabawowa to sposób prowadzenia ćwiczeń fizycznych w postaci różnych zabaw ruchowych, które w przypadku pływania realizowane są w wodzie. Planowany efekt osiąga się tu za pomocą ilustracji lub opowieści ruchowej czy też zabawy naśladowczej. Forma zabawowa mobilizuje i aktywizuje uczniów, ale nadmiernie stosowana utrudnia uzyskiwanie poprawności ruchu i indywidualizację nauczania
• Forma ścisła to sposób prowadzenia ćwiczeń określonych dokładnie instrukcją zawierającą opis wykonywania danego ruchu. Częste realizowanie ćwiczeń w tej formie może powodować dekoncentrację uwagi i monotonię u uczniów.

ZASADY
Zasady nauczania określają jak należy realizować cele kształcenia w procesie dydaktycznym. Do najważniejszych z nich zaliczamy:
• Zasadę świadomości i aktywności – uczeń powinien rozumieć potrzebę posiadania umiejętności pływania oraz znać czynności, których realizowanie doprowadzi go do realizacji celu, jakim jest umiejętność pływania.
• Zasadę poglądowości – to przede wszystkim pokaz, który jest źródłem wrażeń i wyobrażeń kinestetycznych będących podstawowym tworzywem dla przyswajania określonych czynności pływackich.
• Zasada systematyczności i stopniowania trudności wskazuje na potrzebę planowania, organizowania i prowadzenia zajęć bez przerw, w sposób ciągły i rytmiczny. Nauczanie pływania powinno przebiegać zgodnie z regułą: od znanego do nieznanego, od prostego do złożonego, od łatwiejszego do trudniejszego. Realizowanie nowego tematu winno być poprzedzone przypomnieniem i powtórzeniem materiału jeż opanowanego.
• Zasadę trwałości realizuje się wówczas, gdy w czasie kolejnych lekcji systematycznie i rytmicznie powtarza się określona czynność pływacką, aż uczeń zacznie ją bezbłędnie wykonywać.
• Zasada dostępności wskazuje na konieczność przestrzegania w procesie nauczania reguł zgodności zadania z możliwościami uczniów: pokaz, objaśnienie, stopień trudności, tempo ćwiczeń winny być dostosowane do wieku, płci i sprawności uczniów.
• Zasada indywidualizacji jest szczególnie ważna, gdy mamy do czynienia z uczniami wykazującymi dysfunkcje psychiczne bądź fizyczne. Poprzez perswazję, stopniowanie trudności oraz indywidualne podejście należy wygaszać istniejące zahamowania.

W procesie nauczania pływania powyższe zasady dydaktyczne występują na ogół kompleksowo, przenikają się i uzupełniają oraz są w swej treści pokrewne z zasadami pracy z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie, dzięki czemu wspierają również proces rewalidacji.


1.4.PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Opanowanie umiejętności pływania wymaga czasu, wysiłku i zależy od złożonych, powiązanych ze sobą elementów. Aby proces nauczania pływania przebiegał prawidłowo i skutecznie, należy zwrócić szczególną uwagę na kilka czynników:
1. W realizacji programu nauki pływania należy na każdych zajęciach tak dobierać treści, aby kształtować postawy, umiejętności i przekazywać wiadomości.
2. Metody i formy organizacyjne dostosować do możliwości i potrzeb rozwojowych uczniów.
3. Dobór środków dydaktycznych uzależnić od potrzeb i zainteresowań uczniów.
4. Stosować indywidualizację ćwiczeń w zależności od stopnia opanowania danego elementu.
5. Uwzględnić potrzeby dzieci z wadami postawy, z nadwagą i o niskim poziomie sprawności fizycznej.
6. Eksponować indywidualne zdolności uczniów, uwzględniać ich upodobania.
7. Zajęcia na pływalni prowadzić tak, aby zapewnić wszystkim ćwiczącym całkowite bezpieczeństwo, odpowiednie warunki higieniczne oraz atrakcyjność i efektywność ćwiczeń.
8. Stawiać przed uczniem różnorodne zadania, motywować do intensywnej pracy.
9. Przygotować uczniów do samokontroli i samooceny umiejętności pływackich.
10. Mobilizować do udziału w szkolnych i międzyszkolnych zawodach pływackich.
11. W realizacji zamierzonych celów i zadań stwarzać atmosferę: życzliwości, zrozumienia i cierpliwości.
12. Nagradzać i stosować pochwały nawet za drobne postępy.
13. Zaspokajać potrzebę akceptacji i sukcesu.


2. PIERWSZY ETAP NAUCZANIA PŁYWANIA
- UCZENIE SIĘ I NAUCZANIE PODSTAWOWYCH UMIEJETNOŚCI PŁYWACKICH

Celem nauczania się i uczenia czynności pływackich jest opanowanie technik pływania sportowego. Możemy to osiągnąć dzięki systematycznemu zdobywaniu podstawowych umiejętności pływackich, rozpoczynając od środowiska wodnego, poprzez opanowanie umiejętności przebywania i swobodnego poruszania się w wodzie, aż po elementarne czynności pływackie.


2.1. WSTĘPNA ADAPTACJA ORGANIZMU DO ŚRODOWISKA WODNEGO

Fizyczne właściwości wody, utrudniające poruszanie się w niej, wywołujące uczucie chłodu, są często przyczyną niechęci czy też obaw przed przebywaniem w tym środowisku. Pierwsze samodzielne próby poruszania się w wodzie, a szczególnie leżenia na wodzie powodują często zaburzenia błędnikowe i rytmu oddychania. U uczniów, którzy nie mieli kontaktu z nauką pływania lub mają przykre wspomnienia z nią związane, występują widoczne stany lękowe powodujące zahamowania, które uniemożliwiają rozpoczęcie zasadniczego procesu pływania. Z powyższych przyczyn w nauce pływania nie można pominąć wstępnej adaptacji do środowiska wodnego. Najbardziej skutecznymi formami są tu:
• zabawy i gry – brodzenie w płytkiej wodzie, wzajemne ochlapywanie się, wyścigi,
• elementarne skoki do wody – początkowo proste wejścia do wody, zeskoki z brzegu pływalni w siadzie, z pomocą tyczki,
• pierwsze próby leżenia na wodzie w podporze na rękach, raczkowanie, próby leżenia na plecach z podporem,
• próby kontaktów twarzy z wodą, próby dmuchania w powierzchnię wody, obmywanie twarzy,
• przyzwyczajanie do występujących w wodzie stanów nieważkości.
Wstępna adaptacja do środowiska wodnego nie jest celem samym w sobie, lecz stanowi wszechstronną podstawę do opanowania kolejnych umiejętności w nauczaniu pływania.


2.2. ĆWICZENIA PIERWSZEGO ETAPU UCZENIA SIĘ I NAUCZANIA PŁYWANIA

Umiejętności pływackie zdobyte w pierwszym etapie nauki pływania to podstawa opanowania dalszych umiejętności jakimi są techniki pływania sportowego realizowane w drugim etapie. W pierwszym etapie – dzięki określonym czynnością - uczeń stopniowo przystosowuje organizm do pracy i wysiłku w środowisku wodnym.

CZYNNOŚCI RUCHOWE W ŚRODOWISKU WODNYM
Na pierwszej lekcji pływania należy określić sposób wchodzenia do wody – pojedyncze wejścia po drabince z równoczesnym trzymaniem się poręczy. Pierwsze ćwiczenia w wodzie polegają na nauce poruszania się dookoła, jak i w różnych kierunkach wydzielonego akwenu, z równoczesnym oglądaniem dna pływalni. Czynności ruchowe w wodzie wprowadzamy w następującej kolejności:
- marsz z trzymaniem się brzegu pływalni,
- w parach, trójkach, czwórkach, rzędem, w szeregu, w kole,
- samodzielne marsze w różnych kierunkach,
- podskoki parami, samodzielne, z obrotami, z odbicia obunóż i jednonóż,
- biegi w wodzie w różnych kierunkach.
Najskuteczniej ćwiczenia te realizuje się w formie zabawowej, gdyż przybierają atrakcyjna formę i wprowadzają wesoły nastrój oraz redukują stany lękowe.

ZANURZANIE TWARZY, OTWIERANIE OCZU I ORIENTACJA POD POWIERZCHNIĄ WODY
W czasie ćwiczeń adaptacyjnych w wodzie stopniowo zanurzamy ciało do wysokości szyi stosując ćwiczenia z półprzysiadem, przysiadem a następnie siadem. Ćwiczenia w zanurzaniu prowadzimy w różnych wariantach: w miejscu, marszu, obrocie, parach. Następnie realizujemy ćwiczenia z zanurzaniem ramion w głąb i dotknięciem dna raz prawą, raz lewą ręką. Po opanowaniu powyższego przechodzimy do ćwiczeń przygotowawczych do opanowania umiejętności zanurzania głowy – ochlapywania, mycia twarzy, podrzucania wody. W dalszej kolejności realizujemy ćwiczenia z zanurzaniem twarzy: początkowo przy chwycie brzegu pływalni, liny torowej czy za dłonie partnera, przechodząc do ćwiczeń samodzielnych.
W celu nauki właściwej orientacji pod wodą zaleca się, równocześnie z realizacją ćwiczeń zanurzania twarzy, prowadzić ćwiczenia otwierania oczu pod wodą. Jest to jedna z ważniejszych umiejętności zdobywanych na tym etapie, gdyż pozwala na zmniejszenie poczucia lęku oraz korektę ruchów pod powierzchnią, utrzymanie właściwego kierunku pływania.
Powyższe ćwiczenia można łączyć z zabawami i elementarnymi skokami do wody.

OPANOWANIE ODDYCHANIA W ŚRODOWISKU WODNYM
Ćwiczenia z oddychaniem rozpoczynamy w okresie wstępnej adaptacji, kiedy uczniowie posiadają umiejętność zanurzania głowy w wodzie. Nauczając specyficznego „pływackiego oddychania” należy dążyć do opanowania przez uczniów następujących czynności:
- nasilonego wydechu na powierzchni i pod powierzchnią wody
- bezdechu po głębokim wdechu
- rytmicznego wdechu i wydechu
- bezdechu po pełnym wydechu.
W czasie nauki powyższych technik, często towarzyszy uczniom lęk. Aby go zminimalizować należy stosować formy zabawowe, ze współćwiczącym i realizować je na płytkiej wodzie.

ZAPOZNANIE Z WYPOREM WODY
Grupa ćwiczeń wypornościowych ma na celu uświadomienie uczniom zasad pływalności ciała. Ćwiczenia te są w nauczaniu pływania etapem przejściowym między pozycją pionową ciała a pozioma bez stałego punktu odniesienia, jakim jest dno pływalni. Towarzyszy im często lęk spowodowany dodatkowo potrzebom oderwania nóg od podłoża. Najprostsze ćwiczenia z tej grupy to:
- „korek” – uczeń wykonuje głęboki wdech, następnie przechodzi do pozycji kucznej na dnie pływalni, wstrzymuje oddech. Po chwili woda wypiera ku górze jego ciało tak, że na powierzchni pojawiają się plecy,
- „ meduza” – leżenie na wodzie w pozycji na piersiach, z zanurzeniem głowy oraz rozstawieniem w bok kończyn górnych i dolnych
- leżenie na piersiach – pozycja wyjściowa tak jak przy ćwiczeniu meduza, następnie
przejście do leżenia właściwego przez złączenie wyprostowanych rąk i nóg.
Na początku ćwiczenia te wykonywane są z partnerem lub nauczycielem, który asekuruje ćwiczącego oraz pomaga w prawidłowym ułożeniu ciała.

OPANOWANIE LEŻENIA NA PIERSIACH I GRZBIECIE
Od właściwej pozycji ciała zależeć będzie poprawność pływania określoną techniką, dlatego kształceniu tej umiejętności należy poświęcić szczególną uwagę. Naukę leżenia na wodzie przeprowadzamy poprzez:
• leżenie na piersiach - głowa zanurzona do linii brwi, biodra wraz z nogami tuż pod powierzchnią wody, palce stóp złączone, stopy zgięte podeszwowo,
• leżenie na grzbiecie – głowa odchylona do tyłu tak, aby uszy znajdowały się pod powierzchnią wody, broda dociągnięta do klatki piersiowej, biodra wypchnięte ku górze tuż pod powierzchną wody, nogi złączone, stopy zgięte podeszwowo.
Ćwiczenia w leżeniu wykonywane są w kolejności:
- z chwytem za przelew pływalni czy żerdzi ratowniczej,
- ze współpartnerem asekurującym ćwiczącego,
- samodzielne, na płytkiej wodzie, z oparciem rąk o dno pływalni i wyprostowaniem nóg,
- z użyciem desek pływackich bądź innych przyborów wypornościowych.

ELEMENTARNE SKOKI DO WODY
Już od pierwszych lekcji pływania należy oswajać uczniów z gwałtownym zanurzaniem ciała w wodzie. Nauczając elementarnych skoków do wody stopniowo zwiększamy odległość ćwiczącego od lustra wody polecając wykonanie skoków w następującej kolejności:
- podskoki i przysiady w wodzie jako ćwiczenia przygotowawcze,
- skoki z siadu na brzegu pływalni,
- skoki z przysiadu,
- skoki z półprzysiadu,
- skoki z pozycji stojącej na brzegu pływalni..
Aby w pełni zapewnić bezpieczeństwo ćwiczącym należy zapewnić asekurację, wyznaczyć kolejność skaczących, określić technikę skoku, kontrolować ich zachowanie.

OPANOWANIE POŚLIZGÓW NA PIERSIACH I GRZBIECIE
Kolejnym etapem w nauczaniu czynności pływackich jest nauka poślizgów na piersiach i grzbiecie – przejście z pływania statycznego do dynamicznego. Od tego momentu rozpoczyna się stopniowa nauka lokomocji w wodzie.
Kolejne etapy nauki poślizgu przebiegają następująco:
• ćwiczenia w formie zabawowej realizowane zarówno w zespołach jak i ze współćwiczącym,
• ćwiczenia z użyciem deski pływackiej,
w pozycji na piersiach:
- z chwytem niskim (trzymanie deski samymi dłońmi przy wyprostowanych rękach) ,
- z chwytem wysokim ( chwyt deski z oparciem na niej przedramion),
- z chwytem jednorącz przy drugiej ręce ułożonej wzdłuż tułowia,
w pozycjach na grzbiecie:
- z ułożeniem deski na klatce piersiowej,
- z deska na wysokości kolan przy wyprostowanych rękach,
- z tyłu za głową,
• samodzielne poślizgi na
- piersiach, tzw. strzałki – głowa w wodzie , ramiona wyciągnięte przed sobą
grzbiecie – z ułożeniem ramion przy biodrach lub w przedłużeniu linii tułowia za głową
• ćwiczenia z doskonaleniem poślizgów na piersiach i grzbiecie.

OPANOWANIE RUCHÓW KOŃCZYN DOLNYCH PODCZAS PŁYWANIA NA PIERSIACH I GRZBIECIE
Po przyswojeniu umiejętności wykonywania poślizgów w dalszej kolejności realizujemy naukę naprzemianstronnych ruchów kończyn dolnych, z zachowaniem metodycznej kolejności:
- ćwiczenia na lądzie
- ćwiczenia przy brzegu
- ćwiczenia ze współćwiczącym
- ćwiczenia z przyborem
- ćwiczenia samodzielne.
Szczegółowe ćwiczenia metodyczne znajdują się w kolejnej, trzeciej części opracowania.

PŁYWANIE ELEMENTARNE
Kolejnym etapem nauczania pływackich czynności ruchowych jest pływanie elementarne na piersiach i grzbiecie, gdzie wyróżnia się:
• pływanie elementarne na piersiach i grzbiecie, tzw. pływanie prymitywne
• żabka szkolna
• pływanie elementarne na piersiach, tzw. pływanie pieskiem.
Cecha wspólną wymienionych sposobów pływania jest utrzymanie głowy nad powierzchnią wody oraz proste, lokomocyjne ruchy kończyn górnych i dolnych.
W pływaniu elementarnym na grzbiecie wykonuje się swobodne, powolne, naprzemienne ruchy kończyn dolnych, natomiast kończyny górne przesuwane są równocześnie pod wodą, wzdłuż tułowia, w górę i w dół. Elementy ruchu kończyn ćwiczymy:
- na sucho, na brzegu, np. w ramach rozgrzewki
- w wodzie z udziałem partnera – początkowo z ruchem ramion do wysokości barków i uderzeniem dłońmi w uda, stopniowo zwiększając zakres ruchu aż do obszernego ruchu za głowę,
- samodzielne pływanie elementarne na grzbiecie.
Inną formą pływania elementarnego na grzbiecie jest tzw. żabka szkolna. Ruchy ramion są jak przy pływaniu elementarnym na grzbiecie, natomiast ruchy nóg polegają na symetrycznym podciąganiu i prostowaniu. Aby prawidłowo opanować ruchy kończyn dolnych należy:
- pierwsze ćwiczenia wykonywać na lądzie, najlepiej na ławeczce,
- ćwiczenia w wodzie początkowo przy brzegu, ewentualnie ze współćwiczącym lub z deską,
- uczyć samodzielnych ruchów w połączeniu z pracą ramion.
Jeszcze innym sposobem pływania elementarnego jest poruszanie się poruszanie się na piersiach, tzw. „pływanie pieskiem”. Ten sposób polega na ułożeniu ciała na piersiach, swobodnych, naprzemiennych ruchach kończyn dolnych oraz naprzemiennych, wiosłujących ruchów ramion tuż pod klatka piersiową, z utrzymaniem głowy nad wodą. Pływania elementarnego na piersiach uczymy w kolejności:
- poślizgi na płytkiej wodzie z „kraulowymi” ruchami nóg
- następnie nauka ruchów ramion – od podporu przodem rękami na dnie, poprzez przejście na rękach, prze
- suwając się od wody płytkiej do głębszej.
Opanowanie przez ćwiczących pływania elementarnego pozwala na rozpoczęcie nauki pływania sportowego. Po wkroczeniu w drugi etap nauki pływania nie należy utrwalać czy doskonalić poruszania się sposobem elementarnym, gdyż nie należy go traktować jako celu samego w sobie.

Pierwszy okres nauczania pływania zarówno w sensie adaptacji wstępnej organizmu do środowiska wodnego, jak i elementarnych, lokomocyjnych ruchów kończyn górnych i dolnych uważa się na tym etapie za zakończony. Dalsze efekty zdobywania przez uczniów nowych umiejętności zależeć będą od stopnia oswojenia z wodą i opanowania powyższych umiejętności.


3. DRUGI ETAP NAUKI PŁYWANIA
- UCZENIE SIĘ I NAUCZANIE WYBRANYCH TECHNIK PŁYWANIA

Zadaniem dydaktycznym drugiego etapu pływania jest opanowanie i doskonalenie poprawnej techniki pływania czterema stylami oraz startów i nawrotów stosowanych w pływaniu technikami sportowymi.
Ponieważ jako cel programu założyliśmy naukę dwóch podstawowych technik pływania: kraula na piersiach i kraula na grzbiecie, właśnie na nich skupimy się w tej części.

3.1. KRAUL NA GRZBIECIE

W kraulu na grzbiecie pływak leży na plecach, pod kątem ok. 10-12 w stosunku do lustra wody, z głową ułożoną tak, aby uszy były zanurzone w wodzie a twarz znajdowała się nad jej powierzchnią. Kończyny dolne wykonują tu naprzemianstronne, rytmiczne ruchy w płaszczyźnie strzałowej, z dołu do góry i z góry w dół. Kończyny górne pracują cyklicznie, naprzemianstronnie, tzn. gdy jedno ramie wykonuje ruch właściwy – wiosłujący pod powierzchnią wody, drugie ramie znajduje się w fazie przygotowawczej, tj. w fazie przeniesienia za głowę nad powierzchnią wody.
Oddychanie powinno być tu swobodne i rytmiczne, zsynchronizowane z pracą kończyn górnych – wdech i wydech wykonuje się na jeden cykl ruchowy rąk: wdech w fazie przeniesienia kończyn nad głową, wydech podczas ruchu wiosłującego tej samej kończyny.
W kraulu na grzbiecie występuje koordynacja sześciouoderzeniowa - na jeden cykl pracy rąk przypada sześć uderzeń kończyn dolnych.

Nauczanie kraula na grzbiecie winno być poprzedzone wzorowym, kilkakrotnym pokazem w wodzie i objaśnieniem słownym dostosowanym do możliwości percepcyjnych uczniów, następnie uczymy umiejętności w podanej poniżej kolejności.

POŚLIZG NA GRZBIECIE
W tej pozycji ciało ułożone jest na plecach, wyprostowane, nogi wzdłuż linii tułowia, biodra wypchnięte ku górze, tuż pod wodą, głowa na wodzie, wzrok skierowany w stronę stóp, nogi nieco obniżone w stosunku do powierzchni wody. Poślizg ciała wykonuje się przez:
- odbicie za pomocą stóp od dna basenu
- odbicie obunóż od ściany pływalni
- z pomocą współćwiczącego, który trzyma za stopy ćwiczącego i przesuwa jego ciało do przodu
- z różnym ułożeniem kończyn górnych: przy biodrach, wzdłuż linii tułowia, z jedną kończyną za głową, drugą przy udzie.

NAUKA RUCHÓW KOŃCZYN DOLNYCH
Nauczanie pracy kończyn dolnych prowadzimy przez zastosowanie odpowiednich ćwiczeń. Poniżej ich wybór:
- w siadzie na ławeczce, z ugiętymi nogami, z płetwami na stopach i naprzemienne ruch nóg ciągnąc płetwą po ścianie tzw. „malowanie ściany”,
- w siadzie na krawędzi pływalni, nogi opuszczone do wody, ugięte w stawach kolanowych, stopy zgięte podeszwowo a palce skierowane dośrodkowo – naprzemienne wychlapywanie wody w górę częścią grzbietową stóp,
- w wodzie, leżenie na grzbiecie, chwyt rękami za brzeg basenu, ciało wyprostowane, tuż pod powierzchnią wody (z wyjątkiem głowy) – naprzemienne ruchy nóg ze zwróceniem uwagi, aby kolana nie wystawały z wody,
- w dwójkach, ćwiczący w leżeniu na plecach, partner podtrzymuje jego głowę – naprzemianstronna praca nóg,
- naprzemianstronne ruchy kończyn dolnych z deską pływacką trzymaną na wysokości klatki piersiowej, na wysokości bioder, nad kolanami, z tyłu pod głową, z tyłu na wyprostowanych ramionach,
- pływanie za pomocą ruchów nóg, deska trzymana pod kolanami, a następnie przeniesienie deski za głowę na proste ramiona,
- pływanie za pomocą ruchów nóg z deska trzymaną prostym ramieniem w górze za głową, drugie ramię przywiedzione do tułowia, lub z deską trzymaną jedną ręką nad kolanami, drugie ramię ułożone w górze za głową,
- poślizg na grzbiecie z odbicia od ściany basenu, naprzemianstronne ruchy nóg, ręce ułożone przy biodrach,
- naprzemianstronne ruchy kończyn dolnych, ramiona przy biodrach, następnie przeniesienie obu prostych kończyn górnych do tyłu za głowę,
- pływanie za pomocą ruchów kończyn dolnych, jedna kończyna górna przeniesiona za głowę ( druga na udzie), następnie dołączenie drugiej’
- przemieszczanie się za pomocą ruchów kończyn dolnych w zmiennym tempie oraz ze zmianą amplitudy.

NAUKA RUCHÓW KOŃCZYN GÓRNYCH I ODDYCHANIA – ćwiczenia:
- w staniu na brzegu, jedna kończyna w górze, druga przy biodrach, naprzemianstronne krążenia ramion w tył, tzw. wiatrak,
- w staniu w wodzie naprzemianstronne krążenia kończyn górnych w tył z wyrzucaniem przed siebie wody, następnie to samo w marszu tyłem,
- w leżeniu na plecach, ćwiczący podtrzymuje stopy, naprzemianstronne ruchy kończyn górnych ( w staniu i w ruchu współćwiczącego),
- w leżeniu na plecach, stopy oparte na linie, rytmiczne, naprzemianstronne ruchy rąk,
- swobodne, , naprzemianstronne ruchy kończyn dolnych z deską trzymaną prostymi rękami nad kolanami – wykonywanie cyklu ruchowego raz jednym, raz drugim ramieniem, tzw. przekładanka,
- swobodne, , naprzemianstronne ruchy kończyn dolnych z deską trzymaną prostymi rękami z tyłu za głową - wykonywanie cyklu ruchowego raz jednym, raz drugim ramieniem, tzw. przekładanka,
- ruchy kończyn górnych do kraula na grzbiecie, kończyny dolne z deską pływacka między kolanami,
- poślizg ciała na grzbiecie z odbicia od ściany, nogi wyprostowane i złączone, stopy zgięte podeszwowo- swobodne, naprzemienne ruchy kończyn górnych.
W trakcie ćwiczeń zwracamy uwagę na oddychanie – wdech podczas wynurzenia jednego ramienia, a drugiego – wydech oraz na ugięcie ręki w stawie łokciowym w czasie ruchu wiosłującego.

KOORDYNACJA PRACY OBYDWU KOŃCZYN
W koordynacji pracy rąk i nóg stosuje się rytm sześciu ruchów kończyn dolnych przypadający na jeden cykl pracy kończyn górnych. W kształceniu tej umiejętności stosuje się następujące ćwiczenia:
- w chodzie tyłem w wodzie – naprzemianstronne ruchy rąk ze zwróceniem uwagi na zachowanie sześciouderzeniowej koordynacji,
- pływanie na grzbiecie za pomocą pracy nóg z rozdzielnymi ruchami ramion, tzn. jedna ręka za głową, druga przy biodrze – po 3 m zmiana położenia kończyn
- pływanie na grzbiecie w rytmie walczyka- ruch jedną ręką, trzy ruchy nóg; ruch drugą ręka, trzy ruchy nóg z równoczesnym śledzeniem wzrokiem pracy rąk,
- pływanie na grzbiecie z akcentowaniem przyspieszenia ruchu rąk w fazie pociągnięcia i odepchnięcia, ze zwróceniem uwagi na rytmiczne oddychanie,
- pływanie na grzbiecie z akcentowaniem, co trzeciego ruchu kończynami dolnymi wówczas, gdy jedna z rąk zanurza się w wodzie,
- pływanie na grzbiecie krótkich odcinków z narastającym przyspieszeniem ruchów,
- pokonywanie kraulem na grzbiecie różnych dystansów w zmiennym tempie.

3.2. KRAUL NA PIERSIACH

W kraulu właściwym ciało pływaka ułożone jest na piersiach w taki sposób, że głowa, barki oraz cześć tułowia znajdują się nad powierzchnią wody. Kończyny dolne wykonują naprzemianstronne i rytmiczne ruchy w płaszczyźnie pionowej, poruszając się pod wodą z góry w dół i z dołu do góry. Ruch odbywa się przez ugięcie w kolejnych stawach, rozpoczynając od stawu biodrowego, przez kolanowy aż po staw skokowy. Kończyny górne pracują cyklicznie, również naprzemianstronnie.
Twarz pływaka jest zanurzona w wodzie a technika oddychania wymaga skrętu tułowia i głowy w prawo i w lewo.
W powyższej technice pływania występują trzy rodzaje koordynacji: sześcio -, cztero-, dwurzędowa. Kraul jest najszybszą techniką pływacką

NAUKA RUCHÓW KOŃCZYN DOLNYCH
Ruchy kończyn dolnych do kraula charakteryzują się naprzemianstronną pracą w płaszczyźnie pionowej. Do nabycia tej umiejętności stosujemy następujące ćwiczenia:
- na brzegu, w leżeniu przodem na ławeczce, w płetwach, naprzemianstronne „malowanie” ściany płetwami,
- w wodzie, w leżeniu przodem, z chwytem dłońmi za brzeg, aktywny ruch skrętny bioder w prawo i w lewo przez naprzemianstronne naciskanie wody udem, tzw. kolebanie,
- przy ścianie basenu, z chwytem za brzeg, ręce wyprostowane, głowa w wodzie między ramionami, naprzemianstronna praca nóg z nasilonym wydechem do wody
- ćwiczenie jak wyżej, z zastosowaniem rytmicznego oddychania
- przy ścianie basenu, leżenie przodem, ręce na przelewie, głowa zanurzona w wodzie, odepchnięcie od ściany za pomocą rąk, naprzemianstronne ruchy nóg umożliwiające powrót do ściany,
- w leżeniu przodem na wodzie, współćwiczący holuje za ręce - naprzemianstronne ruchy kończyn dolnych, początkowo wolne, potem rytmiczne i szybkie, głowa w wodzie, wydechy do wody,
- pływanie pod wodą na bezdechu ruchy lokomocyjne nogami wyposażonymi w płetwy,
- pływanie za pomocą kończyn dolnych, deska w chwycie niskim, głowa w wodzie – rytmiczne oddychanie,
- pływanie za pomocą kończyn dolnych, deska w chwycie niskim, głowa w wodzie – ruchy nóg w zmiennym tempie,
- pływanie za pomocą kończyn dolnych z wysokim chwytem deski, głowa nad wodą,
- pływanie za pomocą kończyn dolnych samodzielne, ręce w przodzie, głowa miedzy ramionami, wdech nad wodą, wydech do wody,
- ułożenie ciała na piersiach, jedna ręka przy udzie, druga w przedłużeniu linii tułowia- rytmiczne naprzemianstronne ruchy nogami, wdech wykonywany przez skręt głowy i pasa barkowego w stronę ramienia ułożonego przy udzie, wydech do wody,

NAUKA RUCHÓW KOŃCZYN GÓRNYCH
Kończyny górne wykonują cykliczną, naprzemianstronną pracę. W nauce powyższej umiejętności stosujemy następujące ćwiczenia:
- na brzegu w pozycji rozkrocznej, w opadzie, przodem do ściany, naprzemianstronne, kraulowe ruchy kończyn górnych, głowa uniesiona, tułów ustalony
- w wodzie, w opadzie, głowa uniesiona, kraulowe ruchy kończyn górnych; to samo w marszu
- w wodzie, opad tułowia w przód, głowa zanurzona, kraulowe ruchy ramion z rytmicznym wdechem nad wodą i wydechem do wody,
- opad tułowia w przód, ruchy kraulowe rąk w marszu, z rytmicznym wdechem i wydechem,
- opad tułowia w przód, głowa zanurzona, chwyt lewą ręką za brzeg pływalni, ruchy kraulowe prawą ręką, wynurzenie głowy przez skręt- wdech, zanurzenie głowy – wydech,
- jak wyżej, lecz ze zmianą kończyny wykonującą ruch kraulowy oraz strony skrętu głowy,
- leżenie przodem na wodzie, stopy ułożone na linie lub podtrzymywane przez współćwiczącego – kraulowe ruchy rąk z rytmicznym wdechem i wydechem do wody,
- ułożenie ciała w wodzie na prawym boku, płetwy na stopach, prawa ręka w przodzie, lewa przy udzie – pływanie za pomocą kończyn dolnych,
- ułożenie ciała w wodzie na lewym boku, płetwy na stopach, lewa ręka w przodzie, prawa przy udzie – pływanie za pomocą kończyn dolnych,
- pływanie za pomocą kończyn dolnych, ułożenie ciała na piersiach, prawa ręka w przodzie, wydech do wody, przy wdechu obrót głowy i pasa barkowego w kierunku lewej kończyny znajdującej się przy udzie,
- pływanie za pomocą kończyn dolnych, ułożenie ciała na piersiach, lewa ręka w przodzie, wydech do wody, przy wdechu obrót głowy i pasa barkowego w kierunku prawej kończyny znajdującej się przy udzie,
- poślizg na piersiach, deska trzymana w wyprostowanych rękach przed sobą, ruchy kraulowe nóg – pełny ruch wiosłujący lewej ręki, tzw. wdechowej, skręt głowy i wdech, wydech do wody,
- poślizg na piersiach, deska trzymana w wyprostowanych rękach przed sobą, ruchy kraulowe nóg – pełny ruch wiosłujący prawej ręki, tzw. wdechowej, skręt głowy i wdech, wydech do wody,
- kraulowe ruch nóg, deska w przodzie – ruch wiosłujący jednej kończyny ze skrętem głowy i wdechem, następnie ruch wiosłujący kończyny drugiej, podczas którego głowa jest zanurzona i następuje wydech do wody, tzw. „dokładanka”
- kraulowe ruch nóg, „dokładanka”, z przechwytem przyboru (deski) i ruchami wiosłującymi na przemian raz lewą, raz prawą ręką z wyraźnym przetrzymywaniem na desce raz jednej raz drugiej ręki, wdech raz z lewej raz z prawej strony,
- jak wyżej, lecz wdech dobywa się na jedną stronę (wdech, co drugi ruch ramion),
- jak wyżej, lecz wdech na dwie strony, co trzeci ruch ramion,
- jak wyżej, lecz z wdechem na jedną stronę, co czwarty ruch ramion,
- jak wyżej, lecz z wdechem na dwie strony, co piąty ruch ramion,
- kraulowe ruchy nóg, „dokładanka” bez przyboru, ręce przetrzymywane w wodzie, wdech na dwie strony, co trzeci ruch ramion,
- pływanie „dokładanką” w szybkim tempie,
- pływanie za pomocą kraulowych ruchów rąk, z deska trzymaną miedzy nogami, rytmiczne wdechy, co drugi lub trzeci ruch ramion i wydechy do wody.

KOORDYNACJA RUCHÓW KOŃCZYN GÓRNYCH I KOŃCZYN DOLNYCH
W czasie pływania kraulem na piersiach musi być zachowana ścisła zgodność pracy kończyn górnych i dolnych z rytmem oddechowym. Dążymy tu do opanowania przez uczniów takiej umiejętności, aby wdech był wykonywany na dwie strony, skoordynowany, z co trzecim ruchem wiosłującym ramion.
Zalecane są tu ćwiczenia:
- w szybkim tempie, z rytmicznym wdechem na dwie strony (co trzeci ruch rak) i wydechem,
- pokonywanie kraulem krótkich odcinków, wydłużony wydech,
- pokonywanie kraulem, w zmiennym tempie, odcinków o różnej długości,
- pływanie kraulem zez zmiennym rytmem oddechowym (co drugi, trzeci, czwarty, piąty ruch
rąk),
- wyścigi na krótkich odcinkach,
- pływanie kraulem parami, blisko siebie.

Prezentowane powyżej ćwiczenia służą uczeniu się i nauczaniu poszczególnych elementów techniki pływania stylem grzbietowym i kraulem. Mogą być dowolnie modyfikowane w zależności od możliwości i potrzeb uczniów. Należy jednak zachować kolejność metodyczną we wprowadzaniu kolejnych elementów.

3.3. NAUCZANIE STARTÓW

Do opanowania pełnej techniki pływania sportowego nieodzowne jest wykazanie się umiejętnością wykonania prawidłowego startu.
Wyróżniamy dwa rodzaje startu:
- ze słupka startowego, stosowany między innymi w kraulu na piersiach,
- z wody, stosowany w kraulu na plecach (stylu grzbietowym).
Warunkiem wykonania prawidłowego startu jest przyswojenie przez ćwiczących następujących jego faz:
- przyjęcia pozycji startowej,
- odbicia,
- lotu ciała nad powierzchnią wody,
- wejścia do wody,
- poślizgu pod wodą,
- rozpoczęcia pierwszych ruchów lokomocyjnych.
Start w wyścigu pływackim ma dość rozbudowaną formę, przeprowadzany jest przez sędziego głównego i sędziego startera.
Start ze słupka przebiega następująco: z chwilą, gdy zawodnicy znajdują się na platformie startowej, sędzi główny daje kilkakrotny sygnał gwizdkiem nakazujący pływakom przygotowanie się do startu, po czym następuje jeden dłuższy gwizd sygnalizujący, iż mają oni zająć miejsca na słupkach. Gdy zawodnicy i komisja sędziowska są przygotowani do startu, sędzia główny p0rzez podniesienie ręki daje znak sędziemu starterowi, aby on przejął dalsze obowiązki. Sędzia starter wydaje komendę „na miejsca” i gdy wszyscy zawodnicy przyjmą pozycję nieruchomą, sygnalizuje start(krótki dźwięk gwizdka, brzeczka lub strzał z pistoletu).
Przy starcie z wody po pojedynczym, długim sygnale sędziego głównego zawodnicy wchodzą do wody, następnie sędzia główny powtarza jeszcze raz ten sam sygnał, po którym zawodnicy zajmują miejsca startowe przy ścianie pływalni (dłonie zaczepione za uchwyty startowe, stopy oparte o ścianę tak, aby palce znajdowały się pod powierzchnią wody. Ciąg dalszy przebiega tak, jak w czasie startu ze słupka.

SKOK STARTOWY ZE SŁUPKA STARTOWEGO
Pozycja startowa – ciało swobodnie pochylone w przód, kończyny dolne nieznacznie ugięte w kolanach, stopy rozstawione na wysokość bioder, palce stóp skierowane do siebie, zaczepione o przednią krawędź słupka, głowa lekko uniesiona.
Skok startowy ze słupka może być wykonywany z różnym ułożeniem ramion, stąd wyróżnia się:
- start z zamachem – ręce ułożone w tyle nieco w bok, grzbietową częścią ułożone w dół- zamach następuje dołem w przód,
- start z przedmachem – ręce opuszczone, ułożone lekko na zewnątrz w skos, dłonie skierowane w tył – zamach z dołu w górę, potem w tył, a następnie przeniesione dołem w przód,
- start z chwytem – ręce przetrzymują przednią ściankę słupka, odepchniecie rekami od słupka, zamach dołem w przód,
- start z położeniem kończyn górnych w przodzie – ręce w przedłużeniu linii barków, zamach z przodu w górę.

WYBÓR ĆWICZEŃ DO NAUCZANIA STARTU ZE SŁUPKA
Próby skoków na głowę powinny być podejmowane w wodzie głębokiej, min.3m, ze szczególnym uwzględnieniem zasady stopniowania trudności, która będzie tu polegać na zwiększaniu odległości miedzy kończynami górnymi ucznia wyciągniętymi w przód, a lustrem wody.
Wstępną formą nauczania startu ze słupka są skoki do wody na nogi czyli skoki elementarne. Po przypomnieniu tej formy wejścia do wody rozpoczyna się przygotowanie do skoków na głowę.
Ćwiczenia przygotowawcze :
- siad na brzegu basenu, palce stóp zaczepione o przelew, ręce w przedłużeniu linii tułowia na szerokość barków, głowa miedzy ramionami – pochylenie ciała w przód z lekkim unosem bioder, odepchniecie nogami i wślizg do wody na głowę,
- ćwiczenie jak wyżej, z klęku jednonóż, palce jednej stopy zaczepione o krawędź brzegu,
- ćwiczenie jak wyżej, z przysiadu na brzegu,
- ćwiczenie jak wyżej, z półprzysiadu , wydłużenie fazy lotu, ciało usztywnione w locie,
- półprzysiad, palce stóp zaczepione o brzeg basenu, ramiona z tyłu – zamach rękami w przód połączony z silnym odbiciem stóp, następnie lot, zanurzenie w wodzie i poślizg oraz stopniowe wynurzanie przez uniesienie głowy.
Ćwiczenia właściwe:
- pozycja startowa: ćwiczący na słupku, opad tułowia w przód, ramiona w przodzie, głowa miedzy ramionami – skok do wody przez wytracanie równowagi,
- jak wyżej, skok z odbiciem od słupka i zaakcentowaniem faz lotu, wejścia do wody i poślizgu,
- jak wyżej, skok z odbiciem i zamachem ramion w tył oraz dołem do przodu,
- jak wyżej skok startowy ze słupka z wydaniem komendy startowej.
START Z WODY
Pozycja startowa – zawodnik ustawiony tyłem do kierunku pływania, przytrzymując się specjalnych uchwytów, stopy oparte o ścianę basenu na szerokość bioder tak, aby palce znajdowały się pod powierzchnią wody. Po sygnale startowym energicznie odpycha się od uchwytów startowych, przenosi ręce w tył za głowę, wspomagając wyrzut ramion odbiciem kończyn dolnych.
W czasie lotu nad wodą ciało pływaka jest wyprostowane i nieco przechylone do tyłu, po czym następuje stopniowe zanurzanie ciała w kolejności- ręce, głowa, barki, tułów, nogi – zakończone fazą poślizgu pod wodą, wspomaganą pracą nóg.
Ćwiczenia:
- przodem do ściany, energiczne odbicie stopami od dna z równoczesnym odchyleniem głowy w tył i przeniesieniem rak za głowę, wykonanie fazy lotu nad wodą, poślizgu oraz wynurzenia,
- ćwiczenie jak wyżej z oddychaniem- wdech przed odbiciem, wydech ustami i nosem w czasie poślizgu,
- przodem do ściany pływalni, chwyt rękami za uchwyty startowe, nogi ugięte, stopy oparte o ścianę pod lustrem wody, głowa pochylona do przodu – zamach rękami w tył z równoczesnym rzutem głowy w tył i uniesieniem bioder oraz odbiciem stóp od ściany basenu,
- ćwiczenie jak wyżej, paraboliczny lot ciała nad wodą ( biodra w najwyższym ułożeniu), wejście do wody przez stopniowe zanurzanie ciała w kolejności: ręce, głowa, barki, tułów, biodra i nogi, poślizg pod powierzchnią wody,
- ćwiczenie jak wyżej, poślizg pod wodą przedłużony naprzemienną pracą nóg,
- skok startowy z wody z podaniem komendy startowej – w czasie lotu ciała wdech, w czasie poślizgu – wydech,
- doskonalenie startu do stylu grzbietowego poprzez powtarzanie kolejnych faz i łączenie ich.

NAUCZANIE NAWROTÓW
Przy pokonywaniu dystansu na pływalniach o różnej długości pływak musi wykonać nawrót. Ogólnie nawroty dzielimy na:
- odkryte - z wdechem podczas ewolucji nawrotu ciała
- kryte – z wdechem wykonywanym przed ewolucją obrotu ciała.
Obydwa rodzaje nawrotów mają zastosowanie w pływaniu kraulem na grzbiecie i kraulem na piersiach, jednak ze względu na trudność w opanowaniu nawrotu koziołkowego (krytego) stosuje się nawrót zwykły (odkryty) i tylko jego nauczanie ujęte jest w niniejszym programie.

NAWRÓT ODKRYTY (ZWYKŁY) W KRAULU NA GRZBIECIE
Nauczanie nawrotu rozpoczynamy od pokazu w wodzie całości oraz poszczególnych faz ruchu, z objaśnieniem na lądzie, przy obserwacji ćwiczących z brzegu.
Ćwiczenia na lądzie:
- w odległości 3-4 m dojście tyłem do ściany i dotknięcie jej dłonią (raz prawą, raz lewą) z lekkim odchyleniem głowy,
- jak wyżej, lecz po dojściu do ściany i dotknięciu dłonią obrót o 180 st. ( raz w prawą, raz w lewą stronę).
Ćwiczenia w wodzie:
- w odległości 5 m od ściany basenu, dopłyniecie kraulem na grzbiecie, dotknięcie ściany jedną ręką (raz prawą, raz lewą),
- jak wyżej, lecz z obrotem ciała w stronę ręki dotykającej ściany oraz podciągnięciem nóg pod klatkę piersiową i oparciem stóp na ścianie,
- pozycja kuczna, przodem do ściany, głowa nad wodą, ręce trzymają za przelew, stopy oparte na ścianie pod lustrem wody – poślizg na grzbiecie z wydechem do wody ustami i nosem,
- ćwiczenie jak wyżej, lecz z poślizgiem wydłużonym kilkoma naprzemianstronnymi ruchami nóg, wydech do wody ustami i nosem,
- w odległości ok. 5 m, dopłyniecie stylem grzbietowym do ściany, obrót ciała, ułożenie nóg na ścianie, wykonanie wdechu, zanurzenie z przeniesieniem rąk za głowę i odbiciem, poślizg z wydechem do wody, przedłużony naprzemianstronną pracą nóg
- dopłyniecie do ściany nawrotnej stylem grzbietowym, wykonanie nawrotu zwykłego, a po jego zakończeniu zaznaczenie fazy poślizgu przedłużonego pracą nóg,
- dopłyniecie do ściany z dużą szybkością i wykonanie nawrotu,
- ćwiczenie nawrotów z obrotem ciała raz w stronę lewej, raz prawej reki.

NAWRÓT ODKRYTY (ZWYKŁY) W KRAULU NA PIERSIACH
Nauczanie nawrotu rozpoczynamy od pokazu w wodzie całości oraz poszczególnych faz ruchu, z objaśnieniem na lądzie, przy obserwacji ćwiczących z brzegu.
Ćwiczenia na płytkiej wodzie:
- z odległości ok.5 m od ściany, dopłyniecie kraulem i dotkniecie jedną ręką ściany (raz prawą, raz lewą),
- tyłem do ściany pływalni, oparcie ugiętych nóg stopami na ścianie, zanurzenie głowy pod powierzchnię wody, odbicie i poślizg na piersiach z rekami w przodzie i wykonaniem wdechu do wody,
- bokiem do ściany basenu, jedna ręka trzyma za przelew, druga przygotowana w kierunku płynięcia, oparcie ugiętych nóg na ścianie – obrót ciała o 90 st., nabranie wdechu z przeniesieniem reki do przodu, zanurzenie i poślizg z wydechem do wody,
- z odległości ok.5 m, dopłynięcie do ściany kraulem, dotkniecie ściany dowolną ręką, obrót ciała o 180  w kierunku przeciwnego ramienia, wykonanie wdechu, zanurzenie ciała z oparciem stóp na ścianie,
- z odległości ok.5 m, dopłynięcie do ściany kraulem, dotkniecie ściany dowolną ręką, obrót , ułożenie stóp na ścianie, wykonanie wdechu, zanurzenie ciała, odbicie, poślizg z wydechem do wody przedłużonym naprzemianstronną pracą nóg,
- doskonalenie nawrotów przez dopływanie do ściany kraulem ze zmiennym tempem oraz dopływanie z dużą prędkością,
- ćwiczenie nawrotów z obrotem ciała raz w kierunku prawej, raz lewej ręki.


4.OPIS ZAŁOŻONYCH OSIĄGNIĘĆ UCZNIA I METODY ICH POMIARU.

4.1. ZADANIA OGÓLNE I PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

Autorski program nauki pływania dla uczniów szkoły specjalnej podzielony jest na dwa etapy. Pierwszy z nich zakłada nauczanie podstawowych technik pływackich, a przez ich opanowanie pokonanie przez uczniów odczuć negatywnych związanych z wodą i adaptację do tak specyficznego środowiska.
Realizujemy tu następujące zadania:
- opanowanie podstawowych czynności lokomocyjnych w wodzie,
- zanurzanie głowy do wody,
- otwieranie oczu i orientacja pod wodą,
- opanowanie oddychania w środowisku wodnym,
- wykonywanie leżenia na piersiach i grzbiecie,
- opanowanie poślizgów na piersiach i grzbiecie,
- wykonywanie elementarnych skoków do wody,
- opanowanie pracy kończyn górnych i dolnych do pływania na grzbiecie,
- pływania elementarnego.
Etap drugi to nauka dwóch podstawowych technik pływackich: kraula na grzbiecie i kraula klasycznego (na piersiach) oraz podstawowych startów i nawrotów. Nauczamy tu:
- ruchów kończyn górnych i dolnych,
- koordynacji pracy obydwu kończyn,
- synchronizacji pracy kończyn z poszczególnymi fazami oddychania,
- techniki wykonania startu z wody i ze słupka startowego,
- nawrotu zwykłego (odkrytego).
Zakładamy, iż uczniowie, którzy zdołają zrealizować program w całości przyswoją w stopniu zadawalającym wyżej wymienione zadania obejmujące obydwa etapy nauczania. Uczniowie, którzy ze względu na stopień niepełnosprawności intelektualnej i ruchowej, wydłużony czas adaptacji do środowiska wodnego lub inne czynniki nie będą w stanie zrealizować programu w całości, zakończą naukę pływania na etapie odpowiadającym indywidualnym możliwościom.
Ponadto uczniowie winni:
- zrozumieć powody i sens starań o ciało, zdrowie, sprawność, jako uniwersalnych wartości,
- mieć rozbudzone zainteresowanie różnymi formami aktywności ruchowej – rekreacyjnej, sportowej, zdrowotnej,
- być wyposażeni w wiedzę i umiejętności umożliwiające im aktywne formy wypoczynku,
- wypracować takie postawy osobowościowe jak zdyscyplinowanie, samodzielność, pracowitość, oraz cechy charakteru: wytrwałość, stanowczość, zdecydowanie, odwagę, poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych
- posiadać nawyki higieniczne, przestrzegać zasad, norm społecznych i regulaminów.

4.2 SPRAWDZIANY OSIĄGNIĘĆ

Przedstawione w programie treści, zadania oraz zamierzone cele zakładają sprawdzanie osiągnięć uczniów- mimo dwóch etapów nauczania - na pięciu poziomach zaawansowania. Jest to tym bardziej uzasadnione, iż podmiotem oddziaływania są tutaj uczniowie szkół specjalnych w tym również dzieci uczęszczające do tak zwanych zespołów edukacyjno - terapeutycznych, dla których wzmocnienia pozytywne są niezwykle motywujące.

Uczniowie po oswojeniu ze środowiskiem wodnym zaliczają I poziom - uzyskanie odznaki oraz dyplomu “Już nie boję się wody”.
Wymagania:
1. zanurzenie głowy do wody,
2. leżenie na piersiach i grzbiecie z podtrzymaniem
3. wydechy do wody
4. otwieranie oczu pod wodą

odznaka dla dziewczynki

odznaka dla chłopca


Poziom II – uzyskanie dyplomu “Już pływam z deską 12,5 metra”
Wymagania:
1. samodzielne leżenie na piersiach i grzbiecie
2. poślizg na piersiach i grzbiecie,
3. skok do wody z asekuracją
2. przepłynięcie 10 metrów z deską na piersiach.

odznaka dla dziewczynki

odznaka dla chłopca


Poziom III – uzyskanie dyplomu “Już pływam 12,5 metra”
Wymagania:
1. prawidłowa praca kończyn górnych do pływania elementarnego na piersiach
2. prawidłowa praca kończyn dolnych do pływania elementarnego na piersiach
3. przepłynięcie 12,5 metra na piersiach (pływanie elementarne).

odznaka dla dziewczynki

odznaka dla chłopca


Poziom IV – uzyskanie odznaki oraz dyplomu “Już pływam stylem grzbietowym”
Wymagania:
1. przepłyniecie wyznaczonego dystansu poprawnym kraulem na grzbiecie (dystans ustalany
indywidualnie dla każdego ucznia)
2. wykonanie startu z wody
3. prawidłowe wykonanie nawrotu

odznaka dla dziewczynki

odznaka dla chłopca


Poziom V – uzyskanie odznaki oraz dyplomu “Już pływam kraulem”
Wymagania:
1. przepłyniecie wyznaczonego dystansu poprawnym kraulem (dystans ustalany
indywidualnie dla każdego ucznia)
2. wykonanie startu ze słupka startowego
3. prawidłowe wykonanie nawrotu

odznaka dla dziewczynki

odznaka dla chłopca