Historia powstawania papieru, czerpanie papieru. Historia druku i książki, piśmiennictwo (kaligrafia). Konspekt zajęć

Konspekt zajęć warsztatowych dla nauczania zintegrowanego w klasie drugiej.
Temat: Historia powstawania papieru, czerpanie papieru. Historia druku
i książki, piśmiennictwo (kaligrafia).

Cele ogólne:
• Zapoznanie uczniów z historią i technologią powstawania papieru.
• Przedstawienie uczniom historii druku i książki.
• Uświadomienie dzieciom konieczności oszczędzania papieru.
• Kształtowanie u uczniów postawy nakazującej szacunek do książek.

Cele szczegółowe: Uczeń potrafi:
• - wyjaśnić proces powstawania papieru
• - przedstawić historię powstawania papieru
• - dostrzegać konieczność oszczędzania papieru ze względu na ochronę środowiska
• - zrozumieć proces powstawania książki
• - nazwać niektóre pojęcia oraz urządzenia introligatorskie i wykorzystywane do produkcji papieru, np. włókna celulozy, stępa papiernicza, sita, gilotyna.
• - wyjaśnić pojęcie kaligrafii
• - posługiwać się kawałkiem bambusa pisząc litery
• - zachować się kulturalnie w obiektach muzealnych

Metody:
• słowna (rozmowa)
• poglądowa (pokaz, obserwacja)
• praktyczna (ćwiczenia)
• aktywizująca

Formy:
• zbiorowa
• indywidualna

Środki dydaktyczne:
• eksponaty muzealne: zabytkowe urządzenia i maszyny, stare księgi, fotografie itp.
• sita do czerpania papieru
• mikroskop
• ukośnie przycięte kawałki bambusa (służące do kaligrafii)
• kawałki wysuszonego papieru wyprodukowane przez dzieci

Miejsce zajęć warsztatowych:
Muzeum Papieru i Druku (Instytut Papiernictwa i Poligrafii Politechniki Łódzkiej, ul. Wólczańska 223)
Czas trwania zajęć: 2 godz.

Przebieg zajęć:
1. Przybycie do muzeum i powitanie pracownika prowadzącego zajęcia.

2. Wysłuchanie historii ręcznych procesów powstawania papieru. Uczniowie aktywnie uczestniczą w rozmowie wykazując się własną wiedzą oraz zadając pytania. Dowiadują się między innymi:
• jak powstaje papier ze szmat
• co to jest włókno celulozy
• jak łączą się ze sobą włókna celulozy
• co to jest stępa papiernicza
• jak wygląda czerpanie włókien celulozy sitem
• jak współcześnie wygląda produkcja papieru
Przy okazji rozmowy prowadzący warsztaty porusza problem ochrony środowiska. Dzieci aktywnie uczestniczą w rozmowie i podają przykłady racjonalnego wykorzystania papier

3 Czerpanie papieru.
• Każdy uczeń własnoręcznie, przy pomocy sita czerpie papier, który zostaje odłożony do wyschnięcia.
• Następnie uczniowie indywidualnie podchodzą do mikroskopu, aby obejrzeć włókna celulozy.
We wszystkich samodzielnych czynnościach uczniów pomagają pracownicy muzeum oraz nauczyciel.

4 Oglądanie zabytkowych urządzeń i maszyn introligatorskich, starych ksiąg , fotografii i innych eksponatów zgromadzonych w muzeum.
Uczniowie z zaciekawieniem słuchają pracownika muzeum, który opisuje wszystkie eksponaty. Ponadto poznają :
• historię książki i druku
• historię piśmiennictwa, kaligrafii
• niektóre techniki zdobienia książek

5 Indywidualne próby kaligrafii.
Każdy uczeń otrzymuje arkusz papieru z nadrukowaną liniaturą i pierwszymi literami alfabetu. Ponadto dzieci otrzymują ukośnie przycięte kawałki bambusa, czarny tusz i podejmują próbę samodzielnego kaligrafowania pisma. Pracownik prowadzący zajęcia pokazuje dzieciom i wyjaśnia, w jaki sposób należy trzymać patyk aby literki miały różną grubość.
W samodzielnym pisaniu liter uczniom pomaga nauczyciel.
Po zakończeniu ćwiczenia arkusze zostają odłożone do wyschnięcia.

6 Podsumowanie zajęć.
Nauczyciel i pracownik muzeum zadają uczniom pytania mające na celu sprawdzenie zdobytej wiedzy i umiejętności . Uczniowie dokonują ewaluacji pracy na zajęciach.
Odpowiadają na pytania:
- Czego się dzisiaj dowiedziałeś?
- Czego się dzisiaj nauczyłeś?
- Co było dla ciebie zupełnie nowe?
- Czy zajęcia były ciekawe?
- Co ci się najbardziej podobało?
- Gdzie odbywały się dzisiejsze zajęcia? Itp.

7 Podziękowanie pracownikom muzeum za ciekawe zajęcia i pożegnanie ich.
Każdy uczeń na pamiątkę otrzymuje wysuszony papier czerpany przez dzieci oraz arkusze papieru z własnoręcznie kaligrafowanym pismem.

Opracowała: Maria Kowalczyk (Szkoła Podstawowa nr 48 w Łodzi)