Reklama - informacja czy manipulacja. Scenariusz lekcji bibliotecznej

Gimnazjum

Cele ogólne:
- rozwijanie umiejętności krytycznej analizy komunikatów reklamowych
- zachowanie postawy dystansu i krytycyzmu wobec reklam

Cele szczegółowe:
- wymienianie mediów, w których są zamieszczane reklamy
- uświadomienie roli i miejsca reklamy społecznej w świecie informacji
- znajomość pojęć: reklama, slogan reklamowy
- badanie języka reklamy
- dostrzeganie zalet i wad reklamy jako komunikatu perswazyjnego
- odnalezienie przekazu zawartego w reklamie
- budowanie świadomości odbioru komunikatu reklamowego
- wypowiadanie swojego sądu o reklamie we współczesnym świecie

Cele operacyjne – uczeń po lekcji:
Zapamięta:
• źródłosłów słowa reklama;
rozumie:
• znaczenie pojęć: reklama, slogan reklamowy;
umie:
• wskazać przyczyny braku obiektywizmu w przekazach reklamowych;
• zdefiniować swoje wymagania wobec tego typu komunikatów;
• wskazać wyrażenie będące sloganem reklamowym;
• zareklamować swoją szkołę , ulubiony przedmiot itp.

Metody: pogadanka, dyskusja, praca w grupach

Środki dydaktyczne:
• przykładowe reklamy wycięte z kolorowych czasopism,
• reklamy telewizyjne
• prezentacja
• karta pracy dla grupy uczniów

Przebieg lekcji:
1. Historia reklamy w fotograficznym skrócie.( Załącznik nr 1 Karta pracy ucznia)
(Załącznik nr 2 karta dla nauczyciela)
2. Gdzie spotykamy się z reklamą?
3. Czy są jeszcze produkty nie podlegające reklamie?
Z reklamą spotykamy się wszędzie. Nie można jej nie zauważyć. Reklama dotyczy tak wielu produktów i usług, że trudno wskazać jakiś rodzaj towaru, który nie podlegałby reklamowaniu.
4. Wyjaśnienie hasła reklama i slogan reklamowy na podstawie słownika języka polskiego.

Reklama - 1. Rozpowszechnianie informacji o towarach, ich zaletach, miejscach
i możliwościach nabycia; chwalenie czegoś. 2. środki służące temu celowi np. plakaty, napisy, ogłoszenia, film.
Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa "reclamo-reclamare" – krzyczeć, wołać.

Slogan reklamowy - to łatwe do zapamiętania, często rymowane hasło nakłaniające do działania - zakupu, np. "Pasta Kiwi but ożywi", "Brud nie wybiera, wybierz Pickera".

5. Z czym kojarzy się Wam wyraz reklama?

Reklama – promocja, perswazja, manipulacja, namowa, kłamstwo, informacja, prezentacja

6. Jakie znacie rodzaje reklamy?

Rodzaje reklamy:

- billboard (reklama)
- reklama internetowa
- reklama prasowa
- reklama radiowa
- reklama telewizyjna

7. Głównym celem reklamy jest jej skuteczność oddziaływania na odbiorcę. Większość
reklam charakteryzuje się celami komercyjnymi.

8. Dlaczego ulegamy reklamie, często kupujemy towar, którego tak naprawdę nie potrzebujemy?
Reklamy:
- zachwalają cechy produktu, kuszą, szantażują, uświadamiają konieczność posiadania, manipulują potencjalnymi klientami, często kształtują nasz gust, rozszerzają krąg potrzeb, dają złudne poczucie luksusu

9. Jak oddziałują reklamy?

Reklama odwołuje się do różnych sfer życia duchowego człowieka.

1. sfery intelektualnej (do naszej wiedzy, rozumu, wyobraźni)
2. sfery emocjonalnej (do naszych uczuć)
3. norm – pokazuje związek między nabywaniem danego produktu a
utrwalonymi zwyczajami

„Reklamy nie są przeznaczone do świadomego odbioru. Są to pigułki, które działają na podświadomość i rzucają na ludzi (...) hipnotyczny czar.”
Marshall McLuhan

10. Obejrzenie filmów reklamowych. Należy zwrócić uwagę na sposoby nakłaniania i przekonywania widza. ( Zadanie 2. Załącznik nr 1 )

11. Praca w grupach.
Każda grupa otrzymuje dwie reklamy prasowe.

Zadania dla grup: Załącznik nr 3

12. Liderzy grup prezentują pracę swojego zespołu. Próbują określić funkcje reklamy.

Wnioski:
W reklamie najczęściej używane są przymiotniki i przysłówki w stopniu wyższym i najwyższym o charakterze wartościującym, głębokim zabarwieniu emocjonalnym: najlepszy, najbielszy, jedyny.
Używa się trybu rozkazującego w 2 osobie liczby pojedynczej: weź, kup, przyjdź
Dominuje słownictwo nakłaniające: musisz, powinieneś.
Reklama pokazuje ludzi używających dany produkt w jasnym świetle, są oni piękni , dobrze ubrani, nieskazitelni. Często w reklamach biorą udział znani aktorzy, sportowcy lub artyści. Bardzo dobre skutki odnosi chwyt reklamowy polegający na popieraniu doskonałości swoich wyrobów opiniami lekarzy.

Co powinniśmy wiedzieć o reklamie?

Reklama nie jest obiektywnym przekazem informacji. Podaje dane o towarach, ale mało kiedy robi to obiektywnie i rzeczowo, jest agresywna, narzucająca się i bardzo krzykliwa, manipuluje nami. Dzieje się tak dlatego, że producenci walczą o klienta, chcą sprzedać jak najwięcej towarów, mieć coraz większe zyski. Aby to osiągnąć, jej twórcy korzystają z wiedzy m.in. psychologów, prawników, grafików i informatyków. Stosują różne techniki manipulacji, oddziałujące na intelekt, wyobraźnię i uczucia adresata. Dlatego patrz bardzo krytycznie na tę formę komunikatu.
Nie ufaj reklamie. Zanim kupisz – pomyśl

Praca domowa

Wiecie już jaka powinna być dobra reklama, jakie musi zawierać środki wyrazu, aby pozyskać klienta i w związku z tym spróbujcie ułożyć jedno hasło reklamowe ( lub tekst), które zareklamuje:
a) naszą szkołę
b) sklepik szkolny
c) dyskotekę szkolną (np. andrzejkową)
d) wybraną lekcję
e) gazetkę szkolną
f) ulubioną lekturę

Załącznik nr 1

Karta pracy ucznia

Zadanie1.

Historia reklamy sięga czasów starożytnych. Pierwsze reklamy to nawoływania starożytnych zapowiadaczy na ulicach, jarmarkach czy targowiskach. Stosowano także reklamę w postaci szyldów. Szyldy przedstawiały profesje jaką zajmował się dany wytwórca – but oznaczał szewca, beczka czy kielich karczmarza. W Rzymie, napisy umieszczane na ścianach domów, informowały o walkach gladiatorów i targach niewolników. Natomiast w starożytnej Grecji po raz pierwszy użyta została reklama w formie pisemnej. Rozwieszano informacje na budynkach dotyczące wydarzeń sportowych oraz kulturalnych.
Średniowieczni handlowcy wykrzykiwali ceny oraz zachwalali cechy swoich towarów, dóbr. W ten sposób powstała pierwsza w historii forma reklamy - reklama ustna.
Rewolucją w historii rozwoju reklamy było wynalezienie druku przez J. Gutenberga ok. 1450 roku. Wówczas zaczęły pojawiać się gazety, a w nich coraz liczniej prasowe reklamy. Reklamę prasową po raz pierwszy wydrukowano w Anglii około 1480 roku. Były to wskazówki dla duchownych dotyczące święta Wielkanocy. Natomiast pierwsza udokumentowana reklama w Ameryce pojawiła się w 1704 roku. Lata osiemdziesiąte XIX wieku zrewolucjonizowały reklamę i jej formę. W Stanach Zjednoczonych w roku 1893 wydano około 50 tysięcy dolarów na rozwój reklamy. Istny boom reklamowy przypada na lata dwudzieste XX wieku. W tym czasie zapoczątkowano także reklamę w radiu. Pierwsza telewizyjna reklama pojawiła się w 1941 roku w Stanach Zjednoczonych. Natomiast w Polsce rok 1989 zapoczątkował rozwój reklamy komercyjnej.

Zadanie 2

Proszę obejrzeć uważnie reklamy telewizyjne.
Jak twórcy reklam starają się zwiększyć ich atrakcyjność ?
- do jakiego odbiorcy skierowana jest reklama?
- czy rozpoznaliście głosy znanych aktorów?
- czy w reklamach występują znane osoby?
- jakie znane motywy baśniowe zostały wykorzystane?
- do jakiej sfery duchowej człowieka odwołuje się reklama?

Załącznik nr 2

Karta dla nauczyciela
Zadanie 1
Historia reklamy. Pytania do tekstu.
1. Historia reklamy sięga czasów antycznych. Prawda czy fałsz?
2. Wynalezienie druku to XIV wiek. Prawda czy fałsz?
3. Rewolucja reklamy nastąpiła pod koniec XIX wieku. Prawda czy fałsz?
4. Rozwój reklamy komercyjnej w Polsce nastąpił po zmianie ustroju. Prawda czy fałsz?
Zadanie 2
1. Jak twórcy reklamy starają się zwiększyć atrakcyjność reklam?
2. Do jakiego odbiorcy skierowana jest reklama?
3. Czy rozpoznaliście głosy znanych aktorów?
4. Czy w reklamach występują znane osoby?
5. Jakie znane motywy baśniowe zostały wykorzystane?

Reklamy np.:
- podkładają głosy znanych aktorów
- angażują znanych aktorów, dzieci
- wykorzystują znane motywy baśniowe, odwołując się do sfery emocjonalnej

Załącznik nr 3

Instrukcja dla grupy I
Na podstawie obejrzanych reklam telewizyjnych i otrzymanych reklam prasowych ustalcie:
- które tryby czasowników są najczęściej stosowane?
- w której osobie występują najczęściej czasowniki?
- w jakim stopniu występują przymiotniki?
Przygotujcie się do prezentacji efektów swojej pracy.

Instrukcja dla grupy II
Na podstawie obejrzanych reklam telewizyjnych i otrzymanych reklam prasowych ustalcie:
- wiek, płeć, grupę społeczną ludzi występujących w reklamach
Przygotujcie się do prezentacji efektów swojej pracy.

Instrukcja dla grupy III
Na podstawie obejrzanych reklam telewizyjnych i otrzymanych reklam prasowych ustalcie:
- co można powiedzieć o ubiorze, mimice i sylwetce ludzi występujących w reklamach
Przygotujcie się do prezentacji efektów swojej pracy.

Instrukcja dla grupy IV
Na podstawie obejrzanych reklam telewizyjnych i otrzymanych reklam prasowych ustalcie:
- techniczną konstrukcję reklamy – grafika, kolory, wnętrza pomieszczeń, krajobrazy
Przygotujcie się do prezentacji efektów swojej pracy.