"Ratunku! mam problem z niemieckim!" program autorski

„Bez znajomości języków obcych
człowiek czuje się gorzej niż bez paszportu”.
Antoni Czechow

„RATUNKU! MAM PROBLEM Z NIEMIECKIM!”



SZKOLNY PROGRAM AUTORSKI
WSPIERAJĄCY NAUKĘ JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA UCZNIÓW SŁABYCH GIMNAZJUM NR 17 W ŁODZI
W ROKU SZKOLNYM 2009/2010

Opracowała mgr Anna Kępka
Nauczyciel języka niemieckiego
W gimnazjum nr 17 w Łodzi
SPIS TREŚCI:

1. Wstęp........................................ 3
2. Charakterystyka programu........................................ .3
3. Cele nauczania........................................ .............4
3.1. Cele ogólne........................................5
3.2. Cele szczegółowe........................................5
4. Treści nauczania........................................5
5. Sposoby realizacji celów nauczania........................................7
5.1. Metody pracy........................................7
5.2. Formy pracy........................................7
5.3. Techniki pracy........................................8
5.4. Pomoce naukowe........................................8
6. Przewidywane osiągnięcia uczniów........................................9
7. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów........................................9
8. Ewaluacja programu........................................10
8.1. Arkusz ewaluacyjny........................................11
9. Uwagi końcowe........................................12
10. Bibliografia........................................13
11. Plan pracy........................................14

1.WSTĘP

Znajomość języków obcych w dzisiejszym świecie jest nieodzownym elementem dobrego wykształcenia. W dobie jednoczących się krajów Europy, otwierania granic i rynków pracy oraz rozwijającej się turystyki, nauka języków obcych stanowi niezbędny warunek do osiągnięcia sukcesu. Znajomość języka rozszerza horyzonty i ułatwia funkcjonowanie w obecnej epoce. Pozwala na nawiązywanie międzynarodowych kontaktów, poznawanie świata poprzez czytanie obcojęzycznych książek, czasopism czy oglądanie filmów i przede wszystkim poprzez podróże.
Język niemiecki jest jednym z najczęściej nauczanych języków w naszym kraju. Jako język sąsiadów stanowi istotną część edukacji. Niestety, dość duża grupa uczących się nie dostrzega tego, że język niemiecki jest ważny i jego znajomość wielokrotnie może okazać się konieczna.
Pracuję jako nauczyciel języka niemieckiego od 2001 roku i mogę stwierdzić, że nauczanie języka niemieckiego nie jest rzeczą łatwą, gdyż większość uczniów nie przepada za tym językiem. Wynika to zapewne z faktu, iż jest to mowa twarda i „surowo” brzmiąca. Do tego sprawę utrudnia to, że język niemiecki nie jest tak wszechobecny, jak język angielski i uczniowie nie mają szansy na „przypadkowy” choćby kontakt z niemieckim w życiu codziennym.
W swojej pracy zawodowej spotykam wielu różnych uczniów: tych bardzo zdolnych, pracowitych, leniwych i tych, którym generalnie nauka nie przychodzi z łatwością. Oczywiście, że najłatwiej i najprzyjemniej pracuje się z uczniami zdolnymi i pracowitymi. Jednakże po kilku latach pracy w szkole i zebraniu wielu doświadczeń, zauważyłam, że największą satysfakcję odczuwam wtedy, gdy uczeń słaby z biegiem czasu zaczyna zdobywać coraz lepsze oceny. Cieszy mnie fakt, iż uczeń, który początkowo nie radzi sobie na zajęciach, po okazaniu mu zainteresowania i poświęceniu mu czasu na zajęciach dodatkowych, zaczyna rozumieć coraz więcej i nauka języka niemieckiego przestaje być dla niego problemem. Jest to dla mnie ogromna radość, gdy słyszę ucznia, który osiąga czasem tylko przeciętne oceny, mówiącego: „Lubię niemiecki”.
Chcę pokazać moim słabszym uczniom, że nie są oni skazani na niepowodzenie w uczeniu się języka niemieckiego; chcę udowodnić im, że oni też potrafią.
Dlatego też postanowiłam napisać niniejszy program, aby udoskonalić pracę z uczniem słabym i zachęcić jak największą liczbę uczniów do nauki.

2.CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

„Ratunku! Mam problem z niemieckim!” to program zajęć dodatkowych z języka niemieckiego przewidziany na jedną godzinę tygodniowo. Przeznaczony jest dla uczniów po pierwszym roku nauki, którzy mają problemy w przyswajaniu wiedzy, szczególnie z języka obcego. Zauważyłam, że część uczniów ma problem z zastosowaniem poznanej gramatyki, a także z szykiem wyrazów w zdaniu. Jest to ich słaba strona i chciałabym uczynić z niej mocną.
Niniejszy program ma też na celu wzbudzić zainteresowanie uczniów nauką języka niemieckiego, pokazać, że tego języka można się również nauczyć.
Chciałabym, aby moi uczniowie umieli porozumieć się choćby w prostych sytuacjach komunikacyjnych w nauczanym przeze mnie języku. Stąd też program, którego jestem autorką będzie się koncentrował głównie na rozwijaniu sprawności mówienia ze szczególnym naciskiem na poprawność językową.
Program realizowany na zajęciach dodatkowych będzie opierał się na treściach realizowanych w poprzednim roku nauki. Da on uczniom możliwość przećwiczenia nabytych umiejętności, ugruntowanie wiedzy i przede wszystkim zniweluje ewentualne braki.
Założeniem priorytetowym tego programu jest zachęcenie uczniów do nauki, zredukowanie zaległości, pomoc w zrozumieniu zdobywanych wiadomości na bieżąco i przede wszystkim wdrożenie do poprawnej komunikacji w języku niemieckim.
Różnorodność ćwiczeń wykorzystywanych na zajęciach, karty pracy, wykorzystanie nieskomplikowanych autentycznych tekstów pisanych i słuchanych sprawi, że uczniowie nie będą się nudzić i łatwiej przyswoją wiadomości.

3. CELE NAUCZANIA

Program „Ratunku! Mam problem z niemieckim!” zakłada realizację ogólnowychowawczych celów nauczania zgodnych z założeniami podstawy programowej w ciągu jednego roku szkolnego.

3.1. CELE OGÓLNE

· Wzmocnienie motywacji w nauce języka niemieckiego
· Rozwijanie sprawności komunikacji
· Ugruntowanie znajomości zagadnień gramatycznych
· Wzmocnienie pozytywnej samooceny

3. 2. CELE SZCZEGÓŁOWE

Rozumienie ze słuchu:
· Uczeń rozumie proste wypowiedzi wypowiadane językiem standardowym przez rodzimych użytkowników języka, dotyczące przede wszystkim sytuacji życia codziennego
· Uczeń globalnie rozumie dłuższe wypowiedzi w języku niemieckim

Mówienie:
· Uczeń potrafi zadawać proste pytania
· Uczeń potrafi odpowiedzieć na zadawane mu pytania
· Uczeń potrafi sformułować krótką wypowiedź np. na swój temat i swojej rodziny
· Uczeń potrafi przeprowadzić krótki dialog na określony temat
· Uczeń zna zasady gramatyczne i potrafi zastosować je w zdaniu

4. TREŚCI NAUCZANIA

Realizacja programu będzie przebiegać w oparciu o wybrane treści nauczania przewidziane dla gimnazjum. Obejmuje dwie sprawności językowe, ze szczególnym naciskiem na sprawność mówienia i kształcenie poprawności językowej.

Zagadnienia gramatyczne:

· Odmiana czasowników regularnych
· Odmiana czasowników nieregularnych: sein, haben, fahren, essen, lesen, laufen, schlafen, helfen
· Rodzajnik określony i nieokreślony
· Odmiana rzeczownika w IV przypadku
· Zaimki osobowe i dzierżawcze
· Szyk prosty i przestawny w zdaniu ( tworzenie pytań, zdanie oznajmujące)
· Przeczenie nicht i kein

Zagadnienia tematyczne:

· Ja i moja rodzina
- Pytanie o imię i nazwisko, wiek, miejsce zamieszkania i kraj pochodzenia
- Udzielanie podstawowych informacji o sobie i najbliższej rodzinie
- Określanie i nazywanie pokrewieństwa
· Opis wyglądu i charakteru
- Określanie cech osobowych swoich i osób trzecich
- Pytanie o cechy innych
· Hobby moje i moich przyjaciół
- Określanie swojego hobby i zainteresowań
- Pytanie innych osób o ich zainteresowania i hobby
· Formy spędzania czasu wolnego
- Nazywanie sposobów spędzania czasu wolnego
- Wyrażanie opinii na temat spędzania wolnego czasu
· Moja szkoła
- Nazywanie przedmiotów i przyborów szkolnych
- Przedstawianie informacji o planie lekcji
- Wyrażanie preferencji i upodobań szkolnych
· Nazwy zwierząt i opis zwierzątka
· Nazwy produktów spożywczych i potraw
· Pytanie o cenę
· Nazwy ubrań, kolory
· Liczebniki do 100

5. SPOSOBY REALIZACJI CELÓW NAUCZANIA

Aby osiągnąć zamierzone cele, należy odpowiednio dobrać metody i formy pracy do możliwości uczniów. Metody aktywizujące są bardzo ważnym elementem w nauczaniu języków obcych. Kształtują one wiele umiejętności poznawczych i społecznych, niezbędnych w nauczaniu modułowym. Wielokrotne powtarzanie i powracanie do wcześniej poruszanych zagadnień sprzyja rozwojowi umiejętności zapamiętywania i przechowywania zdobytych wiadomości.
Zróżnicowane formy pracy urozmaicą zajęcia i wesprą uczniów w przyswajaniu wiedzy.
Stosowanie pomocy naukowych jest także niezbędne. Rozbudzają one zainteresowanie uczniów przedmiotem, pobudzając ich aktywność, inicjatywę i samodzielność myślenia, wpływają pozytywnie na podniesienie wyników nauczania. Wykorzystanie różnorodnych pomocy oraz ćwiczeń ułatwi i przyspieszy proces uczenia się.
Należy także odpowiednio dawkować ilość ćwiczeń na zajęciach, aby była ona optymalna i nie przeciążała uczących się.

5.1. METODY PRACY

Na zajęciach dodatkowych, które objęte zostaną w/w programem, uczniowie korzystać będą z następujących metod:

· Metoda ćwiczeniowa
· Burza mózgów
· Wykład
· Symulacja sytuacji codziennych
· Prezentacja dydaktyczna

5.2. FORMY PRACY

Podczas zajęć proponowane będą następujące formy pracy:

· praca zbiorowa
· praca w grupach
· praca w parach
· praca indywidualna

5.3. TECHNIKI PRACY

Podczas zajęć proponowane będą następujące techniki nauczania:
· rozsypanki wyrazowe
· uzupełnianie zdań wyrazami w odpowiedniej formie gramatycznej
· podanie synonimu czy antonimu danego wyrazu
· układanie ilustracji według kolejności
· wypełnianie kart pracy
· ćwiczenia typu prawda / fałsz
· wykonywanie czynności zgodnie z usłyszanym poleceniem
· kształcenie poprawnej wymowy poprzez powtarzanie
· układanie i odgrywanie dialogów
· udzielanie krótkich odpowiedzi jak i dłuższych kilkuzdaniowych
· uzupełnianie luk w tekstach
· uporządkowanie fragmentów tekstów

5.4. POMOCE NAUKOWE

W realizacji programu będę korzystać z materiałów dodatkowych proponowanych przez różne wydawnictwa np. „Gramatyka dla gimnazjum”. Zaproponowane w tej pozycji ćwiczenia gramatyczne pozwolą na utrwalenie poznanych struktur. Umiejętność mówienia i reagowania językowego moich uczniów doskonalić będę m.in. przy pomocy książki pt. „Wechselspiel Junior”. Książka zawiera arkusze do pracy w parach. Uczniowie ćwiczą sprawność mówienia w autentycznych, żywych dialogach (w większości sterowanych obrazkami), które zarazem stanowią okazję do powtórzenia i utrwalenia zagadnień językowych.
Pozycja zatytułowana „Das ist was” ułatwi mi pracę nad rozwijaniem umiejętności rozumienia ze słuchu. Teksty, tematycznie dobrane do omawianych treści, czytane przez rodzimych użytkowników mowy, a także ćwiczenia typu prawda-fałsz czy uzupełnianie luk będą ważnym elementem kształcenia tej sprawności językowej. Ponadto będę korzystać z pomocy naukowych samodzielnie przygotowanych przez siebie w postaci kart pracy, adekwatnych do realizowanych treści.
Podręczniki do nauki języka niemieckiego w gimnazjum, jak na przykład: „Aha!”, „Magnet” będą także stanowić materiał uzupełniający.
Bardzo pomocne będą tu również materiały internetowe, a niezbędne magnetofon i płyty z nagraniami.

6. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

Przewiduje się, iż po wdrożeniu programu uczniowie będą znali reguły gramatyczne
i potrafili poprawnie je stosować. Uczniowie utrwalą także słownictwo z zakresu omówionych tematów. Będą potrafili przeprowadzić krótką, nieskomplikowaną rozmowę. Będą umieli budować zdania pytające, twierdzące oraz przeczące, a także konstruować krótkie wypowiedzi na swój temat, jak i dotyczący innych osób.
W zakresie rozumienia ze słuchu uczniowie będą rozumieć pytania, kierowane bezpośrednio do nich, jak i pojedyncze zdania wypowiadane pod adresem innych. Będą też globalnie rozumieć kontekst dłuższych tekstów.
Zakładam również, iż wdrożenie w/w programu pobudzi zainteresowanie uczniów nauką języka niemieckiego. Spowoduje, że uczniowie z większą ochotą będą przyswajać wiedzę i udowodni im, że wiele można się nauczyć.


7. KONTROLA I OCENA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW

Kontrola bieżąca dokonywana na każdych zajęciach w formie ustnej, będzie miała na celu powtórzenie i utrwalenie zdobytych wcześniej wiadomości. Uczący się będą oceniani w formie punktowej: na każdych zajęciach będą mogli zdobyć maksymalnie 10 punktów. Przy ocenie każdorazowo będzie brana pod uwagę aktywność uczniów na zajęciach, a także poprawność merytoryczna ich odpowiedzi. Przewiduje się 15 godzin zajęć w semestrze, co daje razem 150 punktów. Dodatkowo uczniowie raz w każdym semestrze przygotują ćwiczenia i przeprowadzą część lub całą lekcję języka niemieckiego dla kolegów ze swojej klasy. Otrzymają za to do 50 dodatkowych punktów. Łącznie w semestrze uczniowie będą mieli możliwość zdobycia 200 punktów. Pod koniec każdego półrocza ocena punktowa zostanie przeliczona na ocenę liczbową, traktowaną jako kolejna ocena cząstkowa z języka niemieckiego (proponowane kryteria oceniania poniżej).
Jak wcześniej wspomniałam, uczestnicy zajęć wyrównawczych będą mogli przygotować lekcję dla pozostałych uczniów w klasie. Uważam, iż taka forma da szansę na zdobycie dobrej oceny i jednocześnie podniesie motywację uczniów, którzy z pewnością będą dumni, że mogą przygotować lekcję dla swoich kolegów.
Natomiast pozostali uczniowie, którzy nie uczęszczają na zajęcia dodatkowe, będą mieli do wykonania pracę długoterminową . Pozwoli to uniknąć różnicy w ilości ocen cząstkowych uczniów uczestniczących w zajęciach dodatkowych i tych, którzy na nie nie chodzą.
W pierwszym półroczu uczestnicy zajęć wyrównawczych po ugruntowaniu wiedzy z zakresu gramatyki będą mieli za zadanie przygotować ćwiczenia dla pozostałych z klasy. Zaproponowane przez uczniów ćwiczenia będą miały dotyczyć odmiany czasownika, formy rzeczownika w bierniku, zaimków oraz szyku wyrazów w zdaniu.
W drugim półroczu uczniowie zobowiązani będą do opracowania materiałów na lekcję o charakterze doskonalącym sprawność mówienia. Mam tu na myśli przygotowanie reakcji językowych, pytań czy krótkich scenek do odegrania z zakresu: Ja i moja rodzina, Hobby, Opis wyglądu, Moja szkoła.

Proponowane kryteria oceny:

142-167 pkt.- dobry
168-191 pkt.- bardzo dobry
192-200 pkt.- celujący

Nie przewiduję niższej oceny niż ocena dobra, gdyż celem zajęć jest m. in. zachęcenie uczniów do nauki, a świadomość możliwości zdobycia niskiej oceny mogłaby być demotywująca. Uczniowie, którym nie uda się zdobyć 120 punktów w półroczu, nie dostaną żadnej oceny.

8. EWALUACJA PROGRAMU

Przeprowadzenie ewaluacji ma na celu określenie wartości i przydatności programu nauczania przez jego odbiorców: uczniów, nauczycieli, rodziców w celu podejmowania decyzji o modyfikacji, kontynuacji lub zmian w programie.
Źródłem informacji o programie będą uczestnicy zajęć. Cenne będą opinie formułowane przez nich, a dotyczące skuteczności, użyteczności i atrakcyjności ze względu na zawartość tematyczną. Pod uwagę będą również brane fakty przejawiające się w osiągnięciach uczniów, czynionych przez nich postępach oraz jakości wykonywanych prac.
W tym celu posłużę się badaniem ankietowym i jako narzędzie wykorzystam przygotowaną przeze mnie ankietę dla uczniów uczestniczących w zajęciach pozalekcyjnych. Sugestie i wnioski płynące z analizy wyników ankiet wykorzystam
w toku dalszej pracy dydaktycznej.

8.1. ARKUSZ EWALUACYJNY

Arkusz ewaluacyjny zajęć dodatkowych z języka niemieckiego

Drogi Uczniu!
Przeczytaj uważnie pytania niniejszej ankiety i szczerze na nie odpowiedz. Ma ona na celu sprawdzenie, czy zajęcia dodatkowe spełniają swoją funkcję i zostanie wykorzystana do ewentualnego udoskonalenia zajęć. Ankieta jest anonimowa.

Zaznacz wybraną odpowiedź, podkreślając ją lub zaznaczając kółkiem.

1. Zajęcia dodatkowe z języka niemieckiego są ciekawe:
a) tak
b) nie

2. Na zajęciach nauczyłem/am się zadawać proste pytania:
a) tak
b) nie

3. Potrafię odpowiedzieć na zadane mi pytania:
a) tak
b) nie

4. Umiem sformułować krótką wypowiedź na swój temat albo innych osób:
a) tak
b) nie

5. Potrafię przeprowadzić krótką rozmowę na określony temat:
a) tak
b) nie
6. Znam zasady gramatyczne i potrafię stosować je w zdaniu:
a) tak
b) nie

7. Polubiłem/am naukę języka niemieckiego:
a) tak
b) nie

Dziękuję za wypełnienie ankiety.

9. UWAGI KOŃCOWE

Powyższy program powstał z myślą o uczniach, którym nauka języka niemieckiego sprawia trudność. Realizacja treści zawartych w programie, jak i ciekawe, urozmaicone formy prowadzenia zajęć mają na celu nauczyć młodzież posługiwania się językiem niemieckim w nieskomplikowanych kontekstach sytuacyjnych.
Zapewne wzrośnie też samoocena uczniów, gdy będą mogli pozostałej części klasy przedstawić samodzielnie przygotowane ćwiczenia.
I wreszcie, mam nadzieję, że zwiększy się motywacja uczniów do nauki języka sąsiadów zza zachodniej granicy.


10. BIBLIOGRAFIA

1. M. Szczepańska, Program autorski – warto spróbować. Słupsk 2000/2001,
2. Dylak S., Wprowadzenie do konstruowania szkolnych programów nauczania, Warszawa 2000,
3. M. Szczepańska, Program autorski – jak go napisać?, Słupsk 1999,
4. U. Boszulak, E. Ciemnicka, Porgram nauczania języka niemieckiego do gimnazjum. Zakres podstawowy,
5. Rozporządzenie MEN w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730).
6. H. Komorowska, O programach prawie wszystko. Biblioteka nauczyciela: Warszawa, WSiP, 1999
7. Allan C. Ornstein., Frankins P. Hunkins– Program szkolny. Założenia, zasady, problematyka: Warszawa, WSiP, 1998

11. PLAN PRACY

Na realizację założeń programu przewiduję 30 godzin w roku szkolnym 2009/2010.

LP TEMATYKA ĆWICZONE UMIEJĘTNOŚCI LICZBA GODZIN
1. Ja i moja rodzina · Przedstawianie siebie ( imię, nazwisko, wiek, miejsce zamieszkania i kraj pochodzenia)· Pytanie innych osób o w/w treści· Nazywanie członków najbliższej rodziny· Odmiana czasowników regularnych· Odmiana czasownika „sein” i :haben” 5
2. Opis wyglądu i charakteru · Nazywanie przymiotników określających wygląd i cechy charakteru· Opisywanie osób 2
3. Hobby · Określanie zainteresowań swoich i innych osób· Zaimki dzierżawcze w liczbie pojedynczej· Czasowniki nieregularne „schlafen”, „lesen”, „laufen”, „fahren”· Przeczenie „nicht“ 5
4. Moja szkoła · Nazywanie przyborów i przedmiotów szkolnych· Opisywanie planu lekcji· Określanie preferencji szkolnych· Rodzajnik nieokreślony· Rzeczownik w IV przypadku· Przeczenie „kein”· Zaimki dzierżawcze w l.mn. 6
5. Opis zwierzątka · Nazywanie zwierząt· Opisywanie ulubionego zwierzęcia 3
6. Potrawy, jedzenie · Nazywanie potraw i produktów spożywczych· Odmiana czasownika „essen” 2
7. Pytanie o cenę · Pytanie „Ile to kosztuje?” i udzielanie odpowiedzi 1
8. Ubrania · Nazywanie części garderoby· Opisywanie ubrań 3
9. Liczebniki do 100 · Liczebniki główne 1
10. Lekcje podsumowujące · Konsultowanie lekcji przygotowywanych przez uczniów 2
EWAULACJA PROGRAMU

Po odbyciu 30 godzin zajęć dodatkowych z języka niemieckiego, uczniowie uczęszczający na nie odpowiedzieli na 7 pytań ankietowych. Ankietę pisało 4 uczniów. Na wszystkie pytania odpowiedzieli twierdząco, tylko jeden uczeń na pytanie „Czy polubiłeś naukę języka niemieckiego?” udzielił odpowiedzi przeczącej.

WNIOSKI:

q Regularne uczęszczanie na zajęcia dodatkowe pomaga w systematyzowaniu i utrwalaniu wiedzy zdobytej na lekcjach.
q Uczniowie słabsi lepiej opanowują treści w małych grupach.
q Urozmaicanie zajęć zachęca uczniów do nauki.