Dziecko krzywdzone - referat

Dziecko krzywdzone

Opracowanie: Aneta Spintzyk

Spis treści:
Wstęp........................................ 2
Przyczyny krzywdzenia dziecka....................................... 2
Skutki krzywdzenia........................................3
Dziecko krzywdzone a nauczyciel.................................... 3
- odpowiedzialność pedagogów za dziecko krzywdzone... 3
- możliwość konkretnych działań .................................... 4
- najważniejsze zasady ........................................ 4
Rozmowa z dzieckiem krzywdzonym ................................. 5
Rozmowa z rodzicem lub opiekunem dziecka krzywdzonego ...... 6
Kategorie krzywdzenia dziecka ....................................... 6
- krzywdzenie fizyczne ........................................ 6 - krzywdzenie emocjonalne ....................................... 8
- krzywdzenie seksualne........................................ 10
- zaniedbywanie ........................................ 12
Dziecko krzywdzone w świetle prawa .............................. 13
Profilaktyka ........................................ 15
Literatura ........................................ 17


Niepokojącym zjawiskiem współczesnego świata staje się przemoc, która przybiera róże postacie, formy, występuje wśród dorosłych, młodzieży, dzieci niosąc nieobliczalne skutki.
Za przemoc można uznać wszelkie akty godzące w osobistą wolność, wykraczające poza społeczne normy wzajemnych relacji.

Zagadnienie związane z dzieckiem krzywdzonym jest bardzo rozległym problemem, a do tego bardzo smutnym. Nie chcemy dopuszczać do siebie myśli, że są osoby, które mogą krzywdzić bezbronne dziecko. A jednak jest wiele dzieci, które doświadczają różnych form krzywdy. Naszym zadaniem jest zwrócenie uwagi na takie dzieci i pomoc im. Niejednokrotnie dziecko nie wie, że może zwrócić się o pomoc i zmienić swój ciężki los.
Obecnie najczęściej cytowane są następujące definicje krzywdzenia dziecka :

1.Krzywdzenie dziecka to zamierzone lub niezamierzone działanie lub zaniechanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które negatywnie wpływa na zdrowie dziecka jego rozwój fizyczny lub psychospołeczny.
[Konferencja pod auspicjami Council for International Organizations of Medical Sciences - CIOMS (Rady Międzynarodowych Organizacji Nauk Medycznych) i Światową Organizację Zdrowia (WHO) Berno 1985]

2.Krzywdzenie lub maltretowanie dziecka to wszystkie formy fizycznego i/lub emocjonalnego złego traktowania, zaniedbania, wykorzystania seksualnego lub komercyjnego, doznane od osoby odpowiedzialnej za dziecko, której ono ufa lub która ma władzę nad nim, skutkujące faktyczną lub potencjalną krzywdą dziecka dla jego zdrowia, możliwości przetrwania, rozwoju albo godności.
[Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) Report of the Consultation on Child Abuse Prevention (Raport z konsultacji w sprawie zapobiegania krzywdzeniu dzieci) Genewa 1999]

3.Krzywdzenie dziecka to każde działanie bądź jego zaniechanie ze strony rodzica lub opiekuna, które powoduje śmierć, poważne uszkodzenie ciała lub krzywdę emocjonalną, wykorzystanie seksualne, a także każde działanie lub jego zaniechanie powodujące ryzyko doznania przez dziecko poważnej krzywdy. W ramach tej definicji za dziecko uważa się osobę poniżej 18 roku życia.
[The Child Abuse Prevention and Treatment Act(Ustawa o zapobieganiu przemocy wobec dzieci i terapii dla dzieci krzywdzonych ) USA 2003]

Krzywdzenie dzieci występuje w każdym kraju i dotyczy wszystkich grup społecznych i kulturowych.

PRZYCZYNY KRZYWDZENIA DZIECKA

Krzywdzenie dziecka jest uwarunkowane wieloma czynnikami. Poważne znaczenie w zaniedbywaniu i krzywdzeniu dziecka ma kryzys rodzinny, a także warunki ekonomiczne, ale nie są one jedyną i bezpośrednią przyczyną występowania tego zjawiska. Znany i potwierdzony danymi liczbowymi jest fakt, że krzywdzenie dziecka często występuje w tych rodzinach, w których rodzice byli krzywdzeni w dzieciństwie.
Istnieją pewne szczególne uwarunkowania, które wyzwalają negatywne działania wobec dziecka. Zależą one od rodziców, rodziny, jak też samego dziecka. Przyjęto określać je, jako czynniki ryzyka.
Istnienie czynników ryzyka nie jest jednoznaczne z pojawieniem się krzywdzenia, ale stanowi poważne zagrożenie bezpieczeństwa dziecka. Prawdopodobieństwo wystąpienia krzywdzenia dziecka jest tym większe, im większa jest liczba tych czynników.

Do czynników ryzyka zalicza się:
Ze strony dziecka:
• Dziecko niechciane, dziecko nieślubne, dziecko kalekie i przewlekle chore, dziecko urodzone z wagą poniżej 2000gram i przez długi czas rozdzielone z matką.
Ze strony rodziców:
• Choroby umysłowe, zaburzenia osobowości, narkomania, alkoholizm, prostytucja, karalność za przestępstwa, niedojrzałość psychiczna i bardzo młody wiek
Ze strony rodziny:
• Sytuacje krytyczne w układzie rodziny, związki, w których tylko matka lub ojciec jest rodzicem, trudności w karierze zawodowej i finansowej, sytuacje zagrażające utratą pozycji życiowej (przełomy i trudności ekonomiczne, bezrobocie, choroby), zła adaptacja do nowych warunków bytowych.

SKUTKI KRZYWDZENIA DZIECKA

Najbardziej krytycznym wiekiem, kiedy dziecko jest narażone na krzywdzenie jest okres między 3 miesiącem życia, a 4 rokiem życia. Dzieci krzywdzone w tym wieku są najczęściej hospitalizowane, ponieważ podatność na uszkodzenia ciała jest dużo większa niż w późniejszym okresie życia.
Skutki krzywdzenia mogą być tylko doraźne, w większości jednak są trwałe. Wyróżnia się w ich kwalifikacji skutki bezpośrednie i odległe. Wśród bezpośrednich najbardziej tragicznym jest śmierć dziecka w wyniku doznanych urazów. Do odległych zalicza się te, które trwale zaburzają rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. Mogą to być np. okaleczenia, prowadzące do kalectwa lub trwałe uszkodzenia układu nerwowego oraz zaburzenia rozwoju umysłowego, emocjonalnego i społecznego.
U małych dzieci, które były krzywdzone w pierwszych trzech latach życia, obserwuje się zaburzenia motoryki, mowy, procesów poznawczych, zdolności uczenia się. Reakcjami na krzywdzenie mogą być: nadpobudliwość, impulsywność i agresja, a także zaburzenia nerwicowe. W sytuacjach skrajnych mogą wystąpić reakcje psychotyczne.

Dziecko krzywdzone a nauczyciel

Odpowiedzialność pedagogów za dziecko krzywdzone:
- Odpowiedzialność zawodowa - oznacza odpowiedzialność pedagogów i nauczycieli za dobro dziecka i dbałość o jego rozwój, a więc i podejmowanie działań wobec dzieci krzywdzonych. Rola obrońców i rzeczników dziecka wpisana jest w profesję nauczycieli.
- Odpowiedzialność opiekuńczo – wychowawcza - oznacza świadomość nauczycieli następstw przemocy i zaniedbywania (zaburzenia osobowości, emocjonalne, rozwój stanów patologicznych i inne) ze strony rodziców oraz potrzebę przeciwdziałania takim zagrożeniom
- Odpowiedzialność społeczna - oznacza odpowiedzialność szkoły jako instytucji a nauczycieli jako przedstawicieli społeczeństwa za podejmowanie działań mających na celu powstrzymanie zjawiska. Istnieje wyraźny związek występowania zjawisk z funkcjonowaniem rodziny w pewnych warunkach społecznych.
- Odpowiedzialność edukacyjna - oznacza odpowiedzialność za przekazywane wartości ogólnoludzkie, za naukę zasad społecznych i moralnych, praw i odpowiedzialności za innych. Kiedy więc dochodzi do krzywdzenia dziecka pedagodzy powinni praktycznie realizować to czego uczą, urzeczywistniać głoszone przez siebie zasady.
- Odpowiedzialność polityczna - oznacza odpowiedzialność za przestrzeganie obowiązującego w Polsce prawa. Przemoc wobec dziecka stanowi łamanie jego podstawowych praw – prawa do wolności od poniżającego traktowania i karania.
- Odpowiedzialność utylitarna - oznacza odpowiedzialność w związku z posiadaną wiedzą o problemach opieki i wychowania, cechach typowych i nietypowych dla dzieci w określonym wieku, wiedzą w dziedzinie oddziaływania, edukacji, kształtowania postaw. Oznacza również odpowiedzialność w związku z codziennym kontaktem z dzieckiem i dostępem do rodzin swoich uczniów.
- Odpowiedzialność moralna - oznacza powinność reagowania pedagogów ze względów etycznych. Zasady etyczne wymagają od każdej jednostki, by udzielać innym pomocy w sytuacji, gdy doznają krzywd i cierpienia oraz starać się je ochronić.

Możliwości konkretnych działań pedagogów i nauczycieli w sytuacji krzywdzenia dziecka:
- wczesna identyfikacja przypadków krzywdzenia dzieci
- wstępna diagnoza sytuacji dziecka i rodziny
- zgłoszenie przypadku krzywdzenia dziecka lub uzasadnionego podejrzenia do odpowiedniej instytucji
- zapewnienie wsparcia dziecku jak i rodzinie w sytuacji ujawnienia problemu przemocy
- współpraca z instytucjami w zakresie monitorowania sytuacji dziecka w rodzinie
- organizowanie i prowadzenie działań reedukacyjnych, terapeutycznych w stosunku do zaburzeń i deficytów dziecka wynikających z doświadczania przemocy rodzinnej
- prowadzenie działań prewencyjnych wobec przypadków podwyższonego ryzyka wystąpienia przemocy
- prowadzenie niektórych form pracy z rodzicami krzywdzącymi dzieci
- prowadzenie ogólnej profilaktyki zjawiska

Czynniki mające wpływ na wykorzystanie możliwości nauczycieli w zakresie przeciwdziałania zjawisku krzywdzenia dziecka:
- świadomość i wiedza nauczycieli
- dobra wola nauczycieli
- funkcjonowanie sprawnego systemu interwencji specjalistycznej
- efektywność pracy wymiaru sprawiedliwości
- wyraziste procedury postępowania

Najważniejsze zasady dotyczące krzywdzenia dziecka, o których należy pamiętać:
- większość rodziców krzywdzących nie czyni tego z wyraźną premedytacją, na skutek złej woli. Krzywdzenie dzieci jest raczej rezultatem działania splotu czynników psychologicznych, socjalnych, społecznych i sytuacyjnych.
- wielu rodziców może, przy odpowiedniej pomocy, zmienić swoje zachowanie. Rodzice posiadają możliwości i siły, które mogą być przez nich wykorzystane do zmiany stylu rodzicielstwa.
- wzrastanie dziecka we własnej rodzinie jest najbardziej optymalną sytuacją rozwojową, dlatego też należy dążyć do utrzymania rodziny jako całości, dopóki bezpieczeństwo dziecka nie jest bezpośrednio i stale zagrożone.
- wiodącym celem interwencji jest pomoc rodzinie, by nauczyła się odpowiednio dbać o swoje dzieci i zaspakajać ich potrzeby. Powinna ona wzmacniać siły rodziny, rozwijać umiejętności oraz rozwiązywać problemy prowadzące do krzywdzenia dziecka.
- konkretne działania wobec rodziny powinny opierać się na dogłębnej analizie konkretnej sytuacji ukierunkowanej na zdiagnozowanie źródeł przemocy i czynników podtrzymujących, jak i rozpoznaniu możliwości rodziny do zmiany jakości rodzicielstwa.
- krzywdzenie dzieci jest problemem wymagającym zbiorowej interwencji, współpracy różnych instytucji i specjalistów. Pojedyncza osoba czy instytucja samodzielnie nie powstrzyma ani nawet nie ograniczy zjawiska.
- należy rozwijać działania profilaktyczne, rozumiane jako działania uprzedzające jak i wczesną interwencję.
- większość podejmowanych działań na rzecz ochrony dzieci nie jest wystarczająco skuteczna. Przemoc w rodzinach nadal się rozwija lub niejednokrotnie powraca.

ROZMOWA Z DZIECKIEM KRZYWDZONYM
Przygotowując się do rozmowy z dzieckiem, należy pamiętać o kilku podstawowych regułach,o których dziecko powinno usłyszeć:
• że nie jest winne temu, co się stało;
• jeżeli nie powiedziało o tym, co mu się przydarzyło od razu, to również nie ponosi za to winy;
• że to samo spotyka także inne dzieci i nie jest ono jedynym dzieckiem, które ma taki problem;
• że teraz postaramy się mu pomóc;
• że bardzo dobrze, iż komuś o tym powiedziało.

Większość osób czuje lek i skrępowanie uczestnicząc w rozmowie z dzieckiem krzywdzonym, zwłaszcza seksualnie. Boi się, że nie poradzi sobie w trakcie rozmowy, że jeszcze bardziej skrzywdzi dziecko. Tak jak inni możesz czuć się bezradna/y, bo nie wiesz, jak naprawdę możesz pomóc dziecku, do kogo możesz zwrócić się o wsparcie i jakie będą konsekwencje twoich działań.
W tej sytuacji powinny pomóc ci: dobry kontakt z dzieckiem, z którym masz rozmawiać; wiedza na temat zjawiska krzywdzenia i wykorzystywania seksualnego – umiejętność rozmowy z dzieckiem; znajomość procedur, do których możesz się odwołać pomagając dziecku; życzliwe osoby, które pomogą ci uporać się z twoimi emocjami, naturalnie pojawiającymi się w trakcie kontaktu z dzieckiem krzywdzonym.
Pamiętaj! Jeżeli dziecko samo wybrało ciebie jako sojusznika w rozwiązaniu swojego problemu, to znaczy, że darzy cię zaufaniem i głęboko wierzy, że jesteś właściwą osobą, która je wesprze. Jeśli ty sam/a inicjujesz taka rozmowę, ważne jest, abyś wiedział/a, że zanim pomożesz dziecku, musisz zdobyć jego zaufanie.
Zanim przystąpisz do rozmowy z dzieckiem, zaplanuj jej przebieg. Musisz wiedzieć, jaki jest cel tej rozmowy, czego powinieneś się dowiedzieć i o czym nie możesz zapomnieć.
Celem rozmowy z dzieckiem krzywdzonym jest nie tylko zebranie informacji o trudnych dla niego wydarzeniach, ale również udzielenie mu wsparcia. Aby udzielić dziecku pomocy, musisz dowiedzieć się, co się przydarzyło i kto był sprawca jego krzywdzenia. Dzieci krzywdzone często maja trudności w otwartym opowiadaniu o swoich trudnych przeżyciach. Dlatego ważne jest,aby dorosły nie pospieszał dziecka i dostosował się do jego tempa relacjonowania zdarzeń.Na początku zbuduj z dzieckiem dobrą relacje. Często zdarza się, że osoba kontaktująca się z dzieckiem krzywdzonym, sama przeżywa szereg silnych uczuć. Pamiętaj, żeby twoje emocje nie przytłoczyły dziecka i żebyś nie przypisywał mu tego, co sam/a przeżywasz.
Rozmawiając z dzieckiem, nie musisz prowadzić śledztwa. Nie jest twoim zadaniem zbieranie dowodów, ustalanie szczegółów i niepodważalnych faktów. Pozwól dziecku ujawnić to, na co jest gotowe. W przyszłości będzie musiało powtórzyć swoja opowieść sędziemu i specjaliście- psychologowi. To oni zajmą sie doprecyzowaniem szczegółów.
Wielokrotne powtarzanie urazowych treści jest dla dziecka bolesne. Jednocześnie pamiętaj, aby nie hamować dziecka. Musisz być gotowy wysłuchać tego, co ma do powiedzenia, nawet gdyby to było dla ciebie trudne.
Towarzysz dziecku w jego uczuciach: powiedz, że widzisz i rozumiesz, że jest mu trudno, przytul je i po prostu bądź z nim w tej sytuacji.
Pamiętaj! Pod żadnym pozorem nie obiecuj dziecku, że zachowasz te rozmowę w tajemnicy. Taka obietnica zamyka ci drogę do podjęcia jakiejkolwiek interwencji.
Gdy dziecko ujawniło, że było krzywdzone lub wykorzystywane seksualnie, zapewnij je, że nie jest winne temu, co się stało. Nie wyolbrzymiaj sprawy, nie dramatyzuj, ale tez nie udawaj, że nic się nie stało. Koniecznie powiedz, że mu wierzysz, że dobrze się stało, że o tym powiedziało. Powiedz dziecku, że cała odpowiedzialność leży po stronie dorosłego, który je skrzywdził.
Musisz poinformować je, co dalej będzie się działo, z kim będziesz rozmawiał, próbując mu pomóc.
Pamiętaj, ty również nie możesz pozostać sam w tej sytuacji. Zwracaj się o pomoc do profesjonalistów, porozmawiaj o własnych emocjach z przyjaciółmi. Nie przekonuj dziecka i najbliższych, że najlepiej o wszystkim zapomnieć i więcej nie wracać do przykrych spraw.

ROZMOWA Z RODZICEM LUB OPIEKUNEM DZIECKA KRZYWDZONEGO

Ujawnienie faktu krzywdzenia dziecka przez jednego z rodziców lub obojga z nich powoduje destabilizacje rodziny i uruchamia w niej różne mechanizmy obronne. Wielu rodziców staje twarzą w twarz z zagrożeniem rozpadu rodziny, aresztowania współmałżonka lub umieszczeniem dziecka w placówce opiekuńczej. Jest to wyjątkowo trudny moment w życiu każdego rodzica bez względu na stopień świadomego przyczynienia się do sytuacji krzywdzenia. Niewątpliwie rodzice potrzebują czasu, aby dostosować się do nowej sytuacji. Najczęstszymi reakcjami rodziców są:
• niedowierzanie i racjonalizacja - rodzic nie wierzy temu, co powiedziało dziecko, próbuje usprawiedliwić sprawcę, może przypisywać złe intencje rozmówcy;
• gniew, złość i odrzucenie dziecka - rodzic może uważać, że dziecko w jakiś sposób sprowokowało krzywdzenie lub zasłużyło na nie;
• ambiwalencja - rodzic chce wspierać zarówno dziecko, jak i sprawce;
• troska o zabezpieczenie finansowe - rodzic może się obawiać, że chroniąc dziecko, pozbawi rodzinę środków do życia.
Takie reakcje rodzica mogą wywoływać w tobie brak akceptacji, niechęć, złość,zażenowanie i bezradność w podejmowaniu dalszych działań.
Pamiętaj jednak, że podstawowym celem twojego spotkania z rodzicem jest pomoc krzywdzonemu dziecku.
Nie oceniaj, nie krytykuj, nie obrażaj się na rodzica, ponieważ powinieneś go pozyskać do dalszej pracy nad ochroną dziecka. Jeżeli widzisz szanse na podjecie takiej współpracy, poinformuj rodzica, jakie są dalsze procedury postępowania w takich sytuacjach (pomoc psychologiczna i socjalna dla dziecka i rodziny, poinformowanie przez rodzica prokuratury i zwrócenie się o pomoc do sadu rodzinnego oraz ewentualna pomoc medyczna dla dziecka).
Jeżeli rodzic odmawia współpracy i jesteś przekonany, że nie będzie chronił dziecka, nie pozostaje nic innego, jak poinformowanie go, że to ty zawiadomisz sąd rodzinny lub prokuraturę o niepokojącej sytuacji dziecka.

KATEGORIE KRZYWDZENIA DZIECKA

Krzywdzenie fizyczne
Krzywdzenie psychiczne
Wykorzystywanie seksualne
Zaniedbania bytowe i wychowawcze

K r z y w d z e n i e f i z y c z n e

Analiza szeregu definicji zjawiska pozwala przyjąć, że jest to:
•wyraz przemocy osób dorosłych w stosunku do dziecka; powoduje ból i różnego rodzaju cierpienia. Przeważnie polega na surowych karach cielesnych, zadawanych dziecku z użyciem siły, zwykle w stanach dużego wzbudzenia emocjonalnego, bez kontroli tych czynów,bądź też zadawanych z premedytacja, a nawet graniczących z sadyzmem. Za przemoc fizyczną można uznać również zmuszanie dziecka do wysiłku przekraczającego jego możliwości,do przebywania w zamknięciu, zanurzanie w gorącej wodzie, oparzanie gorącymi przedmiotami, przypalanie papierosami, a także próby otrucia różnymi środkami.
Czyny te powodują, w zależności od siły działania i miejsca, różnorodne obrażenia ciała dziecka, takie jak: sińce, zadrapania skóry, poparzenia, rany, naderwania małżowiny usznej i inne zewnętrzne uszkodzenia.
•celowe używanie wobec dziecka siły fizycznej, które powoduje lub z dużym prawdopodobieństwem może spowodować uszczerbek na zdrowiu, zagrażać życiu, rozwojowi i godności dziecka. W niektórych opracowaniach dokonuje się podziału na przemoc fizyczną w postaci czynnej i biernej. Przemoc fizyczna czynna: uderzanie, bicie, kopanie, potrząsanie, gryzienie, duszenie, parzenie, przypalanie, trucie ale i również niszczenie z premedytacją rzeczy należących do ofiary. Przemoc fizyczna bierna przejawia się w postaci różnego rodzaju zakazów, np.: mówienia w określonym czasie, chodzenia, załatwiania potrzeb fizjologicznych itp.

Jak rozpoznać objawy przemocy fizycznej?
Umiejętność rozpoznawania symptomów przemocy wobec dzieci jest konieczna, by móc ochronić dzieci przed krzywdzeniem i zaniedbywaniem. Występowanie pojedynczego objawu nie jest dowodem na to, że dziecko doświadcza krzywdzenia. Jeśli jednak symptom powtarza się, bądź kilka objawów występuje jednocześnie, możliwe jest, że mamy do czynienia z przemocą wobec dzieci. Podejrzenie, że dziecko doświadcza przemocy jest szczególnie uzasadnione, gdy z objawami u dziecka współwystępują określone zachowania rodziców lub opiekunów.

Na co zwrócić uwagę?
Dziecko:
•ma widoczne obrażenia ciała (poparzenia,ugryzienia, siniaki, złamania kości), których pochodzenie trudno jest wyjaśnić
•boi się rodzica lub opiekuna
•wzdryga się, kiedy podchodzi do niego osoba dorosła
•podawane przez nie wyjaśnienia dotyczące ran i siniaków wydają się nieprawdopodobne
Rodzic lub opiekun:
•podaje sprzeczne lub nieprzekonujące wyjaśnienia obrażeń dziecka, bądź w ogóle odmawia wyjaśnień
•mówi o dziecku w negatywny sposób, na przykład używając określeń takich jak „idiota”, „głupi”, „gówniarz”
•poddaje dziecko surowej fizycznej dyscyplinie nadużywa alkoholu lub narkotyków

Obrażenia specyficzne dla doznania przemocy fizycznej
• siniaki na częściach miękkich, w tym ślady szczypania ( policzki, brzuch, pośladki, ramiona, przedramię, łydki, uda )
• siniaki w kształcie dłoni na policzkach i pośladkach
• siniaki po obu stronach ust lub policzków powstające wskutek silnego ucisku
• siniaki po obu stronach małżowiny usznej lub naderwania i zniekształcenia małżowin
• siniaki i urazy geometryczne - o wyraźnym zarysie, wyraźnie zaznaczonych kształtach przedmiotów które zostały użyte do bicia ( paska, klamry, kabla, kija, patelni itp.)
• siniaki na ramionach, łopatkach lub tułowiu (rezultat silnego uścisku lub potrząsania dzieckiem )
• łukowate ślady wbijania paznokci
• długie i głębokie zadrapania, cięcia (np. ostrzem brzytwy, nożem itp.)
• ślady duszenia lub krępowania czy wiązania (na szyi, nadgarstkach, w kostkach )
• uszkodzenia podniebienia i dziąseł - jako rezultat karmienia na siłę
• częste występowanie różnych oparzeń i śladów przypaleń, ślady oparzeń różne co do „wieku"
• oparzenia nietypowych ( dla przypadkowych oparzeń ) części ciała: tułowia, twarzy, pośladków, grzbietu dłoni itp.
• okrągłe ślady poparzenia papierosem
• głębokie poparzenia o regularnych kształtach ( żelazko, lokówka, itp.)
• ślady ugryzień posiadające wyraźny zarys zębów człowieka dorosłego
• łysienie lub tzw. łyse plamy - mogą być pourazowe, gdy rodzice ciągną dziecko za włosy, lub być wynikiem silnego stresu emocjonalnego
• wybite zęby, złamane żebra

Behawioralne symptomy krzywdzenia fizycznego :
• poszukiwanie przez dziecko stałej uwagi nauczyciela, ciągłe zwracanie na siebie uwagi
• tzw. ciągle czepianie się, „lepienie się" do dorosłych
• tzw. „zimne wyczekiwanie" polegające na tym, iż dziecko stale obserwuje dorosłych, aby modyfikować swoje zachowanie, w celu uniknięcia ewentualnej przemocy
• ciągły tzw. „niemądry" uśmiech, stosowany przez dzieci, by wydać się bardziej przyjaznymi
• postawa nadmiernie narzekająca
• postawy ekstremalne : wrogość, agresja, napady złości - nadmierna uległość, wycofywanie się
• zbyt pośpieszne przepraszanie
• nie reagowanie płaczem na ból i/lub brak reakcji na płacz innych
• wyraźny brak radości życia
• opory przed rozbieraniem się np. na lekcjach wychowania fizycznego lub do badania lekarskiego
• lęk przed powrotem do domu, wyrażanie niechęci do powrotu
• wyrażanie lęku przed rodzicami
• noszenie ubrań zakrywających kończyny górne i dolne nawet w upalne dni
• gwałtowne uniki ( kulenie się ), w odpowiedzi na próbę dotknięcia czy pogłaskania


K r z y w d z e n i e e m o c j o n a l n e

Krzywdzenie emocjonalne dziecka oznacza nie zapewnianie rozwojowo odpowiedniego, wspierającego środowiska, łącznie z dostępnością osoby znaczącej, tak by dziecko mogło rozwinąć stabilne i pełne kompetencje emocjonalne i społeczne adekwatne do jego osobistych możliwości i kontekstu społecznego, w którym żyje. Te niekorzystne działania wobec dziecka, powodują lub z dużym prawdopodobieństwem mogą spowodować krzywdy zdrowotne, fizyczne, psychiczne, moralne lub społeczne w rozwoju dziecka, a kontrola nad nimi spoczywa na rodzicu lub innej osobie, z którą dziecko pozostaje w relacji opartej na zaufaniu, władzy lub odpowiedzialności. Działania uznawane za krzywdzenie emocjonalne obejmują: ograniczanie swobodnego poruszania się, upokarzanie, oczernianie, traktowanie dziecka jako „kozła ofiarnego”, straszenie, dyskryminowanie, wyśmiewanie oraz wszelkie inne nie fizyczne formy wrogiego lub odrzucającego traktowania.

[Report of the Consultation on Child Abuse Prevention [Raport z konsultacji w sprawie zapobiegania krzywdzeniu dzieci] (1999), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)].

Maltretowanie psychiczne oznacza powtarzający się wzorzec zachowań opiekuna lub skrajnie drastyczne wydarzenie (lub wydarzenia), które powodują u dziecka poczucie, że jest nic nie warte, złe, niekochane, niechciane, zagrożone i że jego osoba ma wartość jedynie wtedy, gdy zaspokaja potrzeby innych (...). Formy maltretowania psychicznego to: odtrącanie, zastraszanie, wyzyskiwanie/przekupstwo, odrzucenie emocjonalne, izolowanie, zaniedbywanie rozwoju umysłowego, nauki, opieki medycznej.
[The American Professional Society on the Abuse of Children [Amerykańskie Stowarzyszenie Profesjonalistów Przeciwdziałających Krzywdzeniu Dzieci].

Mamy tu do czynienia z takim wzorcem zachowania rodziców lub opiekunów, który poważnie zakłóca poznawczy, emocjonalny, psychiczny lub społeczny rozwój dziecka i wywołujący u niego poczucie, że jest nic nie warte, złe, niekochane, niechciane, zagrożone. Bardzo trudno jest udokumentować zjawisko krzywdzenia emocjonalnego, gdyż wymaga to analizy pewnych sytuacji rodzinnych, konieczna jest diagnoza socjologiczno- psychologiczna oraz diagnoza osobowościowa poszczególnych członków rodziny.
Należy pamiętać, że każde upokorzenie dziecka jest formą przemocy emocjonalnej.
Emocjonalne krzywdzenie nie wiąże się z bezpośrednim kontaktem cielesnym i może przybierać różne formy :
- Ignorowania
- Odtrącania
- Izolowania (konsekwentne uniemożliwianie dziecku normalnych interakcji społecznych z rówieśnikami, członkami rodziny, innymi dorosłymi. Może tu również chodzić o ograniczenie dziecku swobody przemieszczania się)
- Wykorzystywania lub demoralizowania (zmuszanie do niewłaściwych lub niezgodnych z prawem zachowań, uczenie i popieranie ich)
- Słownej agresji (obrażanie, zawstydzanie, ośmieszanie, niedocenianie)
- Terroryzowania (tworzenie klimatu strachu, wprowadzanie sztywnych lub nierealnych oczekiwań z groźbą kary za ich niespełnienie)
- Równie krzywdzące dla dziecka jest bycie świadkiem wulgarności i oglądanie przemocy między dorosłymi członkami rodziny.

Jest kilka kategorii ukazujących emocjonalnie krzywdzące zachowanie:
1.Uczuciowa niedostępność, obojętność i zaniedbywanie. Tu zalicza się również rodzicielski brak wrażliwości, otwartości na potrzeby dziecka.
2.Niechęć, stosowanie surowych kar, oczernianie i odrzucanie emojonalne dziecka. Niewłaściwe relacje z dzieckiem: nierealne oczekiwania i brak konsekwencji wychowawczej, nadopiekuńczość, ograniczenia w poznawaniu świata i uczeniu się, wystawianie na traumatyczne lub wprawiające w zakłopotanie wydarzenia i interakcje (przemoc domowa, antyspołeczne zachowania, deprawujące przykłady), zaniedbywanie emocjonalne.
3.Wykorzystywanie dzieci do zaspokojenia psychologicznych potrzeb rodzica. Brak umiejętności rozgraniczenia potrzeb dziecka od potrzeb dorosłego (np. używanie dzieci w sprawach rozwodowych).
4.Zła socjalizacja dziecka.
Powszechność występowania
Krzywdzenie emocjonalne występuje znacznie częściej niż się sądzi i współwystępuje z innymi formami znęcania. W przypadku długotrwałego występowania jego wpływ jest nawet bardziej niszczący niż pojedyncze akty przemocy fizycznej czy seksualnej. Na znęcanie psychiczne składa się wiele charakterystycznych cech: odnosi się ono raczej do relacji niż do wydarzenia, nie wymaga bezpośredniego kontaktu sprawcy i ofiary. Dodatkowo, jest to jedyna forma, którą mogą charakteryzować zarówno zaniechanie, jak i popełnienie czynu.
Aby uznać przemoc seksualną bądź fizyczną za zaistniałą, muszą wystąpić konkretne działania dokonane przez sprawcę. Krzywdzenie emocjonalne może przejawiać się w sposób różnorodny. Niekiedy tylko jedno dziecko jest odrzucone, podczas gdy pozostałe są darzone miłością i zadbane (przypadek Kopciuszka). W innych rodzinach wszystkie dzieci są kochane, ale rodzice tak się boją utraty kontroli, że wprowadzają żelazne, sztywne zasady i reżim, który upośledza emocjonalny i społeczny rozwój poszczególnych dzieci. Z drugiej strony niektórzy rodzice są tak nadopiekuńczy, że tłamszą w dzieciach niezależność, naukę społecznych umiejętności, społeczne dopasowanie i umiejętność rozwiązywania problemów. Są też tacy, którzy wystawiają dziecko na ból i niekończące się medyczne badania czy zabiegi. Doprowadzają do powstania u dziecka chorób po to, by przyciągnąć do siebie współczucie i uwagę (tzw. zespół Münchausena). Jeszcze inni są pełni sadyzmu i przemocy, choć nie bezpośrednio w stosunku do dziecka. Jednakże narażając dziecko na oglądanie aktów przemocy wobec np. matki czy ojca, zasługują na miano osób emocjonalnie krzywdzących dziecko.
Zdecydowana większość rodziców, których uznano za krzywdzących, wykazuje niezmienny negatywny stosunek do dziecka, postrzega kontakt z nim jako niesatysfakcjonujący i łączy swoje negatywne uczucia z niegrzecznym zachowaniem i niewłaściwymi reakcjami dziecka na ich metody wychowawcze. Sposób, w jaki rodzice postrzegają swe dzieci w najlepszym razie można nazwać obojętnym, a w najgorszych przypadkach wrogim i odrzucającym. Często widzą swe dziecko jako niewdzięczne, z rozmysłem zachowujące się w nieprzyjemny sposób po to, aby zranić lub zdenerwować rodzica, więc ostro atakują dziecko werbalnie, używając upokarzającego lub raniącego języka. Oddalają się fizycznie i emocjonalnie od dziecka, tworząc w ten sposób wokół dziecka emocjonalną pustkę, społeczną izolację i samotność. Wpływa to na rozwój dziecka, jego przywiązanie do rodziców, uniemożliwia kształtowanie pozytywnych relacji z innymi ludźmi i poważnie ogranicza rozwój prawidłowego poczucia własnej wartości i pewności siebie.


W y k o r z y s t y w a n i e s e k s u a l n e


Danya Glaser i Stephen Frosh przedstawili definicję, zgodnie z którą za dziecko seksualnie wykorzystywane można uznać „każdą jednostkę w wieku bezwzględnej ochrony, jeśli osoba dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez zaniedbywanie swoich społecznych obowiązków, lub obowiązków wynikających ze specyficznej odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza do zaangażowania go w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej”.

W literaturze najczęściej spotyka się następujący podział zachowań związanych z wykorzystywaniem seksualnym dzieci :
•zachowania z kontaktem fizycznym : penetracja, dotykanie intymnych części ciała dziecka, całowanie o charakterze seksualnym oraz dotykanie przez dziecko intymnych części ciała dorosłego
•zachowania bez kontaktu fizycznego : ekshibicjonizm, obsceniczne telefony, podglądactwo fetyszyzm, eksponowanie ciała dziecka osobom dorosłym w celu zaspokojenia ich seksualnych pragnień, prezentowanie dziecku zdjęć pornograficznych oraz włączanie go w oglądanie lub produkcję materiałów pornograficznych. Ta forma wykorzystywania zawiera również składanie dziecku propozycji o charakterze seksualnym i werbalne molestowanie ( np. lubieżne komentarze na temat ciała dziecka ).
•Szczególną formą wykorzystywania seksualnego dziecka jest kazirodztwo, określane jako obcowanie płciowe ze wstępnym, zstępnym, przysposobionym, bratem lub siostrą.

Wykorzystywanie seksualne dzieci to aktywność seksualna z udziałem dziecka (do 15 roku życia), podjęta przez dorosłego, nastolatka lub dziecko. Sprawca ma przewagę wiekową, fizyczną lub intelektualną nad swoją ofiarą.

Sygnały ostrzegawcze
Uważnie obserwując dziecko można dostrzec pewne wskazówki świadczące o tym, że mogło ono doświadczyć czegoś złego. Takimi sygnałami mogą być następujące zachowania:
• Dziecko unika któregoś członka rodziny bądź kontaktu z innym dorosłym
• Próbuje powiedzieć o zdarzeniu niebezpośrednio (np. wspomina, że ktoś chciał, żeby dochowało tajemnicy bądź zadaje pytania dotyczące rozpadu rodziny)
• Opisuje zachowania osoby dorosłej wskazujące na to, że ta osoba próbowała je uwieść
• Dziecko jest przygnębione i wycofane, ma problemy ze snem
• Skarży się na dolegliwości fizyczne, które nie mają medycznego potwierdzenia
• Przejawia dolegliwości mogące wskazywać na wykorzystywanie, np. ból w okolicach genitaliów czy odbytu
• Nagle zaczyna mieć problemy związane ze szkołą – nie chce do niej chodzić, ma problemy z koncentracją uwagi czy z nauką
• Zaczyna zachowywać się agresywnie
• Przejawia nietypowe zachowania seksualne (np. publiczna masturbacja czy wypowiadanie się o seksie w dziwny sposób, inaczej niż do tej pory, wykazuje wiedzę seksualną nieadekwatną do wieku)
• Zmienia swoje dotychczasowe zachowanie

Symptomy i obrażenia specyficzne mogące wskazywać na wykorzystywanie seksualne
• infekcje dróg moczowo – płciowych bez podłoża organicznego
• bóle głowy i brzucha
• nudności, wymioty
• problemy z oddawaniem moczu i kału
• siniaki na klatce piersiowej, pośladkach, podbrzuszu, udach
• infekcje jamy ustnej
• niewyjaśnione owrzodzenia, krwawienia i jakiekolwiek rany okolic genitaliów i odbytu (otarcia, zaczerwienienia, stany zapalne )

Behawioralne symptomy wykorzystywania seksualnego:
• zbytnia erotyzacja dziecka, znajomość zachowań o seksualnym charakterze
• zachowania seksualne nietypowe dla wieku (duża częstotliwość takich zachowań, ich kompulsywność, dokładne odwzorowywanie)
• prowokacyjne zachowania seksualne w stosunku do dorosłych jak i do rówieśników (np. dotykanie genitaliów i zachęcanie do masturbacji, u starszych dzieci promiskuityzm)
• używanie nowych, niespotykanych dotąd nazw organów i czynności płciowych, obsceniczne wyrazy i zwroty
• nadmierna, kompulsywna masturbacja powodującej czasami nawet urazy fizyczne
• agresywne (przemocowe) zachowania seksualne wobec rówieśników, symulowanie w zabawach stosunków seksualnych, odgrywanie przemocy seksualnej na lalkach i zabawkach
• wypowiedzi, teksty pisane, rysunki o kontekście seksualnym
• wagarowanie, „porzucanie” szkoły
• wycofanie się z kontaktów społecznych, złe relacje z rówieśnikami
• generalny brak zaufania - dziecko nie ufa nikomu
• postawa obojętności wobec wszystkiego, uciekanie od rzeczywistości
• głębokie stany depresyjne, postawa stałego wycofania się
• zachowania regresywne, nieodpowiednie do wieku
• częste napady złości i złego humoru lub trudne do wytłumaczenia zmiany zachowań
• przerwanie aktywności, które dotychczas sprawiały dziecku przyjemność np. słuchanie muzyki, uprawianie sportu itp.
• wyrażana niska samoocena i stałe poczucie winy
• mówienie o sobie, że jest się złym, brudnym, zepsutym
• samookaleczenia, myśli i próby samobójcze, wrogość wobec samego siebie
• ucieczki z domu
• kradzieże, kłamstwa, jawne oszukiwanie (w nadziei, że ktoś to wykryje)
• lęk i niechęć jawna lub sugerowana do przebywania z określonymi dorosłymi
• wyraźna niechęć przed powrotem do domu, znajdowanie wielu wymówek, by opóźnić powrót
• zaburzenia jedzenia z rozwinięciem w anoreksję lub bulimię bądź też nagła zmiana nawyków jedzenia
• obawa, niechęć przed badaniami medycznymi, niechęć do rozbierania się

Z a n i e d b y w a n i e

Zaniedbywanie to nie zapewnienie dziecku odpowiednich warunków w sferze zdrowia, edukacji, rozwoju emocjonalnego, odżywiania, schronienia i bezpiecznych warunków życia, w ramach racjonalnych i dostępnych rodzicom lub opiekunom środków, co może skutkować
wysokim prawdopodobieństwem spowodowania szkody dla zdrowia dziecka, jego rozwoju fizycznego, psychicznego, duchowego, moralnego lub społecznego.
Report of the Consultation on Child Abuse Prevention ( Raport z konsultacji w sprawie zapobiegania krzywdzeniu dzieci) Genewa 1999

Najbardziej powszechne formy zaniedbania dziecka w środowisku rodzinnym to:
• brak kontroli – rodzice lub osoby odpowiedzialne za dziecko nie sprawują nad nim odpowiedniej kontroli
• porzucenie – przez dłuższy czas dzieckiem nikt się nie zajmuje
• głodzenie dziecka niewystarczający lub nieodpowiedni ubiór – dziecko ubrane jest w rzeczy brudne , zniszczone lub też nieodpowiednio do warunków atmosferycznych
• zaniedbanie stanu zdrowia – brak opieki medycznej , należytego leczenia
• zaniedbanie wychowawcze – dziecko nie otrzymuje odpowiednich bodźców do harmonijnego rozwoju
• wykorzystywanie w pracy , np. żebractwo
• prowadzenie w obecności dziecka awantur , libacji
• brak dbałości o higienę dziecka.

Przedstawione powyżej przykłady odnosiły się do zaniedbywania fizycznego. Istnieje także zaniedbywanie emocjonalne, do form tego zaniedbywania należą:
• odrzucenie – dorosły nie chce uznać potrzeb dziecka, unika i nie akceptuje obecności dziecka
• wyobcowanie – dorosły uniemożliwia dziecku kontakt z jego rówieśnikami, ogranicza dziecku dostęp do normalnych i zwyczajnych doświadczeń społecznych
• zastraszanie – dorosły grozi, straszy, atakuje dziecko werbalnie, tworząc klimat strachu i napięcia.

Symptomy fizyczne zaniedbywania dziecka w rodzinie
• bardzo niska higiena osobista - dziecko jest zawsze brudne, cuchnące, ma stale brudne paznokcie i ubranie itp.
• brudne, stale noszone, niereperowane ubranie, nieodpowiednie do pogody i rozmiarów ciała dziecka ubranie,
• ślady licznych ukąszeń (pchły, pluskwy)
• świerzb
• dziecko jest stale głodne
• szybko przybiera na wadze, poprawia się jego ogólna kondycja podczas krótkich pobytów poza domem rodzinnym, a jego wygląd marnieje po powrocie
• zbyt niska wobec wieku waga i wzrost lub wręcz wychudzenie, wymizerowanie
• chroniczne choroby
• choroby nieleczone, urazy
• ropne zapalenia skóry
• próchnica zębów, zły stan higieny jamy ustnej
• oznaki odmrożeń
• ciągłe zmęczenie, apatia

DZIECKO KRZYWDZONE W ŚWIETLE PRAWA

Zapisy prawne nakładają na szkołę konkretne obowiązki w sytuacjach noszących znamiona przestępstwa.
W art. 304. kodeksu postępowania karnego czytamy : każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję i dalej w paragrafie drugim tego artykułu : instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję.

W kodeksie postępowania cywilnego w art. 572 znajduje się zapis : każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy, a w paragrafie 2 tegoż artykułu : obowiązek wymieniony w § 1 ciąży przede wszystkim na urzędach stanu cywilnego, sądach, prokuratorach, notariuszach,komornikach, organach samorządu i administracji rządowej, organach Policji, placówkach oświatowych, opiekunach społecznych oraz organizacjach i zakładach zajmujących się opieką nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi.

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w art. 12 stanowi : osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych powzięły podejrzenie o popełnieniu przestępstwa z użyciem przemocy wobec członków rodziny, powinny niezwłocznie zawiadomić o tym Policję lub prokuratora.

DZIAŁANIA NA RZECZ DZIECKA KRZYWDZONEGO podejmują w wielu krajach instytucje rządowe i stowarzyszenia społeczne, a także organizacje międzynarodowe. Dzięki temu prawa dziecka określone i chronione przez wiele aktów prawnych, do których m.in. należą:
• Karta Praw Dziecka
• Konwencja o Prawach Dziecka
• Kodeks Rodzinny i Karny
Na podstawie tych dokumentów możliwe jest prowadzenie działań ochraniających dziecko, a także pozbawianie wpływu i działań osób, które są sprawcami krzywdzenia.
Polski Kodeks Karny przewiduje za stosowanie przemocy wobec dzieci karę pozbawienia wolności do 5 lat. Sądy rodzinne mogą ograniczać, zawieszać i odbierać władzę rodzicielską osobom zagrażającym rozwojowi dziecka, a także decydować o umieszczeniu dziecka w rodzinach zastępczych, domach dziecka oraz ustanowić nadzór kuratora nad rodzinami i dziećmi w nich wychowywanymi.

Przemoc fizyczna
Zgodnie z obecnie obowiązującymi uregulowaniami prawnymi stosowane wobec dzieci metody karcenia mogłyby niekiedy wyczerpywać ustawowe znamiona czynów karalnych takich jak : zniewaga (art.216 k.k), naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 k.k), pozbawienie wolności (art. 189 k.k), czy zmuszenie do określonego działania lub zaniechania (191 k.k).
Art. 216. § 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Art. 217. § 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 191. § 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 189. § 1. Kto pozbawia człowieka wolności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Wykorzystywanie seksualne dzieci
Art. 199. § 1. Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza inną osobę do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony na szkodę małoletniego, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto doprowadza małoletniego do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, nadużywając zaufania lub udzielając mu korzyści majątkowej lub osobistej, albo jej obietnicy.
Art. 200. § 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej.
Art. 201. Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 202. § 1. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 203. Kto, przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub wykorzystując stosunek zależności lub krytyczne położenie, doprowadza inną osobę do uprawiania prostytucji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 204. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę.
§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Krzywdzenie przez zaniedbywanie
Art. 160. § 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 210. § 1. Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć osoby określonej w § 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 208. Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 209. § 1. Kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 211. Kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Znęcanie się nad dzieckiem
Art.207 k.k.
1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
2. Jeżeli czyn określony w par.1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
3. Jeżeli następstwem czynu określonego w par. 1 lub par. 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do lat 12.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Art. 96(1) Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych.
Artykuł dodany przez art. 2 ustawy z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 125, poz. 842). Zmiana weszła w życie 1 sierpnia 2010 r.

profilaktyka

Najlepszym sposobem chronienia dzieci przed krzywdzeniem jest profilaktyka. Szczególną rolę – zwłaszcza w prowadzeniu profilaktyki ogólnej (pierwszorzędowej) znowu może odegrać szkoła, a w niej koordynator działań o tym charakterze – pedagog szkolny. Wśród realizowanych zadań warto wymienić:
• kształtowanie i rozwijanie tzw. niekrzywdzących relacji miedzy rodzicami a dziećmi
• edukację rodziców w zakresie wychowania, specyficznych zachowań dziecka związanych z kolejnymi fazami jego rozwoju, realistycznych oczekiwań wobec niego
• działania edukacyjne związane z antycypacją przyszłego rodzicielstwa samych uczniów
• edukację uczniów na temat posiadanych przez nich praw i możliwości poszukiwania pomocy
• identyfikowanie rodzin wysokiego ryzyka we współdziałaniu z instytucjami zajmującymi się pomocą społeczną.

Fundacja Dzieci Niczyje – polska organizacja typu non-profit, udzielająca pomocy psychologicznej, medycznej i prawnej dzieciom krzywdzonym, ich rodzinom i opiekunom. Jej działalność koncentruje się również wokół edukowania rodziców o zagrożeniach Internetu. Działa ponadto na rzecz dzieci, które uczestniczą w procedurach prawnych w charakterze świadków. Wspiera rodziców, którzy przeżywają trudności w wychowywaniu dzieci. Fundacja organizuje szkolenia specjalistyczne dotyczące problematyki dziecka krzywdzonego dla różnych grup profesjonalnych oraz zespołów interdyscyplinarnych. Prowadzi badania i analizy poszerzające wiedzę o problemie. Stanowią one podstawę projektowanych działań. Jest to największa polska organizacja mająca na celu przeciwdziałanie krzywdzeniu dzieci (http://fdn.pl)

Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka jest kwartalnikiem wydawanym przez Fundację Dzieci Niczyje. Ma charakter interdyscyplinarny. Jego celem jest poszerzanie wiedzy profesjonalistów – psychologów, pedagogów, lekarzy, prawników, polityków społecznych i innych – na temat różnych aspektów problemu krzywdzenia dzieci. W piśmie tym publikowane są najnowsze oraz klasyczne koncepcje teoretyczne, ustalenia empiryczne oraz informacje na temat innowacyjnych form działań diagnostycznych, terapeutycznych i prewencyjnych. Celem pisma jest stworzenie forum wymiany doświadczeń związanych z przeciwdziałaniem problemowi krzywdzenia dzieci oraz udostępnienie bazy informacji na temat konferencji, kongresów, szkoleń i publikacji z zakresu tej problematyki.


LITERATURA
1.Bettelheim B., 2005, Wystarczająco dobrzy rodzice, Poznań
2.Brągiel J., 1996, Zrozumieć dziecko skrzywdzone, Opole
3.Cześnikiewicz W., Pawlak-Jordan B., 1998, Wykorzystywanie seksualne dzieci, Warszawa
4.Glaser D. (2003), Podstawy teoretyczne i pojęciowe dotyczące krzywdzenia psychicznego i zaniedbywania emocjonalnego dzieci, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” nr 4.
5.Glaser D., Frosch S., 1995, Dziecko seksualnie wykorzystywane, Warszawa
6.Gołąb A., 1995, Psychologiczne aspekty diagnozy przypadków krzywdzenia dzieci (w:) Dziecko krzywdzone. Próba opisu zjawiska, pod red. E. Czyż i J. Szymańczak, Warszawa
7.Jarosz E., 2002, Rola szkoły w profilaktyce rodzinnej przemocy, „Życie szkoły” nr 7
8.Jundziłł I., 1993, Dziecko - ofiara przemocy, Warszawa
9.Killen K., 1994, Profilaktyka krzywdzenia dzieci (w:) Profilaktyka zespołu maltretowanego dziecka, pod red. J. Kordacki, Łódź
10.Konarska-Wrzosek V., 1999, Ochrona dziecka w polskim prawie karnym, Toruń
11.Konarska-Wrzosek V., 2003, Regulacje prawnokarne dotyczące fizycznego karcenia dzieci, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka" nr 3
12.Margolis A., 1998, Medyczna diagnostyka zespołu dziecka maltretowanego (w:) Jak organizować lokalny system dzieciom krzywdzonym, Warszawa
13.Piekarska A., 1991, Przemoc w rodzime. Psychospołeczne uwarunkowania przemocy wobec dziecka, Warszawa
14.Pospiszyl I., 1994, Przemoc w rodzinie, Warszawa
15.Rymaszewska G.,Olewicz E., 2007, Rozmowa z rodzicami dziecka krzywdzonego, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka" nr 3
16.Sajkowska Monika (red.), 2003, Dziecko krzywdzone 4/2003. Krzywdzenie emocjonalne
17.Sosiano A., 2002, Przemoc wobec dzieci, Kraków
18.Winczorek P., 2000, Komentarz do Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa
19.Zmarzlik J.,2001, Portret dziecka krzywdzonego, „Niebieska linia” nr 1
20.Zmarzlik j., Dziecko krzywdzone –specjalny klient

http://fdn.pl
http://www.pcpr-pleszew.info/dok/p_akt03b.pdf
http://www.childwelfare.gov/can/defining/federal.cfm
http://www.indianchild.com/child_abuse.htm
http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/activities/child_maltreatment/en/index.html
http://www.pismo.niebieskalinia.pl