Ojciec jako zasilacz emocjonalny dziecka

„Wychowywać – to pomagać w poszukiwaniu i odkrywaniu wartości”

Gdy stajemy się rodzicami i zaczynamy najważniejszą pracę naszego życia, wychowanie dziecka, zazwyczaj nie jesteśmy do tego przygotowani . Korzystamy wtedy z doświadczeń naszych rodziców i przypominamy sobie jak to było, kiedy my sami byliśmy dziećmi, co się działo w naszych domach. Powielamy wzorzec, który nie koniecznie był doskonały, bo przecież nie znamy innego. Wychowanie, jakie sami odebraliśmy od rodziców, ma ogromny wpływ na późniejszy stosowany przez nas styl wychowawczy. Przecież nie zawsze byliśmy zadowoleni z tego co się działo w naszych domach, jak byliśmy traktowani przez matkę i ojca. Aby postępować w inny, nowy sposób, potrzebujemy nowych narzędzi i wiedzy. Świadomi rodzice, którzy pragną wychować swoje dziecko w sposób lepszy, niż sami byli wychowywani, korzystają z ogólno dostępnej wiedzy, „pakietu” powinności i zasad, które można usłyszeć np. w szkole rodzenia. Przygotowuje się w niej młodych rodziców do porodu i zasad pielęgnacji niemowlaka. Jest to bardzo ważne, ale niewystarczające, aby rodzice byli w pełni przygotowani na przyjęcie dziecka w rodzinie. Istotne jest również uświadomienie sobie jak ważne jest zaspokajanie potrzeb fizycznych, psychicznych, umysłowych i duchowych dziecka . Powinności wobec dziecka jakie mają rodzice to przede wszystkim opieka, zasilenie emocjonalne i wychowanie. Każde z tych powinności jest niezmiernie ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka. My jako rodzice powinniśmy w tych obszarach zaspokajać potrzeby dziecka i każdy z nich traktować w sposób priorytetowy dla poszczególnych faz rozwojowych. Opieka na dzieckiem to powinności rodzicielskie czyli: zapewnienie jedzenia, ubrania, dachu nad głową, dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo fizyczne, zaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych, społecznych i edukacyjnych. Czym jest zasilenie emocjonalne? To bardzo ważna część obejmująca: okazywanie miłości, kontakt wzrokowy, kontakt fizyczny, skupienie uwagi na dziecku i aktywne słuchanie. Dodatkowymi elementami są: akceptacja , poszanowanie, zachęta, wsparcie, stymulacja, okazywanie współczucia i zrozumienia. Ostatnia powinność to wychowanie. Na temat wychowania dziecka powstało wiele prac naukowych i dysponujemy różnymi pojęciami definiujących wychowanie. Dla potrzeb rodzicielski możemy powiedzieć, że wychowanie to swego rodzaju trening od dyscypliny i kontroli rodziców do samodyscypliny i samokontroli. Wychowanie to, kształtowanie umysłu i serca dziecka tak, aby wyrosło na mądrego, dobrego i szczęśliwego człowieka . Dr Campbell Ross, nazywa wychowanie pełną miłości dyscypliną . Duża część rodziców doskonale zna swe zadania w zakresie opieki nad dzieckiem i doskonale je wypełnia. Pomijam tu skrajne przypadki, braku odpowiedzialności za życie dziecka i patologiczne zaniedbanie. Znacznie gorzej bywa z zasilaniem emocjonalnym dziecka, które przecież jest jedną z najważniejszych powinności rodziców. Głównym celem jest przekazanie dziecku naszej miłości, aby mogło zbudować mocne samo uznanie i rozwinęło empatię. Wydaje się, że takie to proste i oczywiste „dać dziecku miłość”, ale co to znaczy? Czy można zmierzyć miłość rodziców? Psycholog, doktor Ewa Woydyłło odpowiada, że tak – ilością poświęconego dziecku czasu! . Czego dziecko od nas oczekuje to czasu, czyli: cierpliwości, zachwytu, akceptacji i szacunku. Zdarza się, że w imię źle pojętej miłości, pod wpływem liberalnego wychowania, a najczęściej z powodu braku czasu, rodzice pozwalają dziecku na wszystko, całkiem zaniedbując jego wychowanie. W rezultacie dziecko jest zagubione, gdyż nie zna reguł postępowania i nie wpojono mu wartości. Gdy jego zachowanie staje się dla otoczenia uciążliwe, zaczynają na nie spadać kary i inne konsekwencje rodzicielskich zaniedbań . Rodzina to elementarna komórka życia w społeczeństwie. Stanowi naturalne środowisko wychowawcze, oddziaływania na dziecko dokonują się w niej w normalnych warunkach życiowych, w różnych sytuacjach codziennych, w sposób stały i ciągły. Proces jest żywiołowy, spontaniczny, rzadko staje się świadomością i planowaną działalnością . Mówiąc o rodzinie, mówimy o matce jak również o ojcu, o tym jak wygląda jego rola na przestrzeni lat w różnych modelach rodziny, oraz funkcje jakie pełniła rodzina. Przemiany społeczno-gospodarcze, jakie nastąpiły na przełomie, XX i XXI wieku, wpłynęły na zmianę struktury rodziny. Zaczął zanikać podział na rolę męskie i żeńskie. Współczesna rodzina, to rodzina partnerska, czyli mężczyzna i kobieta mają równe prawa, ale nie równe obowiązki. Na ogół oboje pracują, bardzo często oboje zajmują się wychowaniem dzieci i prowadzeniem domu. Rodzina współczesna jest na ogół rodziną małą, tworzą ją rodzice i dzieci. Jak jest rola ojca we współczesnej rodzinie? Współczesny ojciec- mąż kobiety pracującej zawodowo, wcześniej niż kiedykolwiek zbliża się do swojego dziecka. Zaraz po narodzinach, kiedy matka wraca ze szpitala, zostaje on pouczony w jaki sposób należy kąpać, przewijać dziecko oraz jak przygotować posiłki. Codziennym rytuałem we współczesnej rodzinie stało się wspólne przyrządzanie posiłków, kąpieli oraz innych zabiegów pielęgnacyjnych. Bycie ojcem to wyzwanie, któremu nie każdy mężczyzna potrafi sprostać. Wymaga ono bowiem poświęcenia siebie, swoich sił, umiejętności i przede wszystkim serca. Ale jest to również wyzwanie, które pomaga mężczyźnie rozwijać się, wzrastać i pokonywać własne słabości. Niektórzy tłumaczą się brakiem czasu oraz tym, ze pracują bardzo dużo właśnie dla dobra dzieci. Problem polega na tym, że dzieci bardziej potrzebują czasu spędzonego z ojcem i jego zainteresowania niż jego pieniędzy. Każdy może znaleźć czas dla swoich dzieci jedni mniej inni więcej, ważne by ten czas był stale obecny . Zamiast więc szukać wymówek i tłumaczyć się przed samym sobą trzeba zacząć swoje ojcostwo planować. Jeśli tato w swoim terminarzu nie będzie regularnie planował czasu dla swoich dzieci to może się okazać, ze nigdy ich go nie znajdzie i w pewnym momencie może zorientować się, ze jego dzieci dorosły bez niego. Słowo – ojciec w rodzinie w zależności od człowieka budzi różne wspomnienia, skojarzenia i oczekiwania. Najstarsze pokolenie wspomina ojca jako człowieka surowego, którego kontakt z dziećmi odbywał się za pośrednictwem matki. Dla pokolenie średniego, które przeżyło okres okupacji, ojciec to przede wszystkim żywiciel rodziny. Dla młodego pokolenia, ojciec to przede wszystkim kolega i towarzysz zabaw. Współczesna nauka twierdzi, że „ ojciec powinien być przede wszystkim partnerem w codziennych zajęciach domowych i wychowaniu potomstwa”. Współczesny ojciec przestaje być jedynie żywicielem rodziny, ale jednocześnie rosną jego obowiązki opiekuńcze i wychowawcze. Najmłodsi coraz częściej widzą w nim przyjaciela i towarzysza zabaw. Takie partnerstwo w rodzinie to jeden z wyrazów ducha naszej epoki a przede wszystkim XXI wieku. Wiele współczesnych badań psychologicznych wykazało, że nasilenie się lęku u dzieci ma ścisły związek z brakiem opieki i miłości ojcowskiej. Ojciec wychowujący i uczestniczący w pełni w wychowaniu musi spełnić odpowiednie warunki: ojciec nie może być tylko obecny w rodzinie, statystować przy wychowaniu potomstwa. Ojciec powinien być kompetentnym i aktywnym wychowawcą, dostarczającym pozytywnych wzorców, sprzyjających rozwoju społecznemu i moralnemu dziecka . Jednym z głównych argumentów, który przemawia za koniecznością udziału ojca w wychowaniu to, inspiracje do doskonalenia, czerpania wzorców osobowych i radzenia sobie w życiu. Prawdziwą klęskę stanowi brak ojca w procesie wychowania dziecka. Chłopiec, nie mając w rodzinie odpowiedniego wzorca męskiego zachowania, tworzy sobie zupełnie spaczony obraz cech „ prawdziwego mężczyzny”. Stworzony przezeń fałszywy wzorzec takiego mężczyzny ma przede wszystkim nadmierną liczbę cech agresywnych (...) Wychowywany wyłącznie przez matkę, chłopiec przyswaja sobie obraz „ wyimaginowanego” mężczyzny, do którego za wszelką cenę stara się upodobnić, neguje on wszystkie zachowania matki, jest bardziej podatny na wykolejenia, niż chłopiec, w którym wychowaniu bierze udział ojciec (...) Po założeniu rodziny nie umie często spełnić szeregu ról rodzicielskich w odniesieniu do swoich dzieci, nie potrafi się znaleźć w roli męża i ojca . Przytulenie, pogłaskanie, pocałunek, mają ogromne znaczenia dla prawidłowego rozwoju dziecka. Wielu ojców ogranicza kontakty fizyczne do niezbędnego minimum, kontakt z dzieckiem występuje przy czynnościach higienicznych (jeśli tylko to konieczność), ubierania czy karmienia. Oczywiście, że jest to za mało dla dziecka i dla jego prawidłowego rozwoju. Poklepanie po plecach czy po ramieniu, objęcie, żartobliwe mocowanie się, to zdrowe i potrzebne dziecku sygnały, że tata je kocha .Dla ojców dodatkowym problemem jest płeć dziecka. Wielu z nich, pragnąc wychować synów na „prawdziwych” mężczyzn, powstrzymuje się od fizycznego okazywania im swej miłości z obawy, że wychowają „maminsynków”. Okazuje się jednak, że to właśnie oschli i twardzi ojcowie mogą wychować zniewieściałych synów, bowiem chłopiec odrzucony emocjonalnie przez ojca, często zaczyna utożsamiać się z matką . A co z córkami? Kontakt fizyczny z ojcem jest też bardzo ważny dla dorastających dziewcząt. Musi być delikatny, dostosowany do okoliczności i wrażliwości dziewczynki. Pogłaskanie po głowie czy pocałunek w policzek, to właściwa forma okazania czułości. Warto dodać, że stosunek ojca do córki w znaczący sposób wpływa na jej całe życie. Jeśli ojciec odrzuca córkę, może ją tym popchnąć do przedwczesnych i niewłaściwych związków, gdyż dziewczynka będzie rozpaczliwie szukała męskiej aprobaty i miłości poza domem, skoro nie dostała jej od ojca . W tym miejscu nie można zapomnieć o ważnym zastrzeżeniu, kontakt fizyczny ma zaspakajać potrzebę bliskości dziecka, służyć zdrowemu rozwojowi i ma budować poczucie własnej wartości. Nie może być pretekstem do zaspokajania pedofilskich potrzeb dorosłego. Ojciec jest pierwszym wzorem do naśladowania. Jest człowiekiem, któremu można zaufać, a zaufanie to budowane jest przez wspólne przebywanie z dzieckiem od najwcześniejszych lat jego życia. Dziecko bezgranicznie mu ufa i każdego dnia buduje w sobie to zaufanie na przyszłość. Dlatego tak ważną rolą jest nie stracić zaufania przez chociażby niedotrzymywanie obietnic. Ojciec, który coś obieca i nie dotrzyma, staje się w oczach dziecka niepewnym i niestabilnym człowiekiem, któremu nie można zaufać, a ta ufność ma kolosalne znaczenie w rozwoju psychicznym każdego człowieka. Ojciec godny zaufania wykazuje autentyczne zainteresowanie sprawami dziecka, choć czasem wydają się one banalne i nic nie znaczące w odczuciu osoby dorosłej. Jednak w oczach dziecka popsuta zabawka znaczy tyle samo, co dla dorosłego zepsuty samochód. Ojciec musi dbać o to, aby zawsze znaleźć czas na naprawienie tej zabawki. W żadnym wypadku nie może sobie pozwolić na odepchnięcie albo wyśmianie swojej pociechy przychodzącej z problemem zepsutej zabawki czy rozerwanej książeczki. Dziecko musi wielokrotnie doświadczać, że ojciec go nie zawiódł, nie okłamał, jest dla niego oparciem i w każdej sytuacji może na niego liczyć.


Literatura:
• Campbell R, Sztuka zrozumienia, czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko. Warszawa 2003.
• Cole R, Inteligencja moralna dzieci, Poznań 1999.
• Goleman D, Inteligencja emocjonalna, Poznań 1997.
• Koźmińska I, Olszewska E. Z dzieckiem w świat wartości, Warszawa 2007.
• Kozakiewicz M, Małżeństwo prawie doskonałe. Warszawa 2000.
• Moir A, Jessel D, Płeć mózgu, Warszawa 1993.
• Przetacznik M. , Włodarski Z. Psychologia i dziecko, Warszawa 1989.
• Witczak J, Ojcostwo bez tajemnic. Warszawa 1987.