Wycieczka: Dąbrowa Górnicza - Siewierz

Opis trasy : Dąbrowa Górnicza (Gołonóg) – Siewierz (Nadleśnictwo, Miasto, Zamek)- DG

Dojazd: z Dąbrowy Górniczej (przystanek Manhattan) autobus nr 637. Autobus jedzie zarówno do przystanku Siewierz-Zamek (uwaga-przystanek na żądanie), jak i Siewierz- Rynek.Opłata za przejazd według taryfikatora KZK GOP. Czas dojazdu: około 55 minut.

Odległość od Siewierza do Dąbrowy Górniczej wynosi 16 km (źródło: www.odleglosci.pl)

Dane teleadresowe:

Nadleśnictwo Siewierz
42-470 Siewierz ul. Łysa Góra 1
tel. (0-32) 674-29-58; 674-29-57
tel/fax. (032) 674- 11-60
e-mail: siewierz@katowice.lasy.gov.pl
www. katowice.lasy.gov.pl

Informacje ogólne:

Powierzchnia ogólna Nadleśnictwa wynosi 13817 ha, w tym lasy stanowią -13057 ha. Nadleśnictwo Siewierz w obecnych granicach powstało 1 stycznia 1974 r. z połączenia byłych Nadleśnictw: Łysa Góra, Gołonóg i południowej części nadleśnictwa Rzeniszów.
Nadleśnictwo Łysa Góra-utworzone zostało przed I wojną światową, prawdopodobnie pod koniec XIX w. Siedzibę swą miało w Łysej Górze, w domu wybudowanym w latach 1894-1897 przez rosyjskiego generała Aleksieja.
Nadleśnictwo Gołonóg-utworzone zostało w roku 1921. Do 1945 r. nosiło nazwę Dąbrowa. W okresie było to jedno z najbogatszych Nadleśnictw w Polsce. Dochody czerpało ze sprzedaży piasku na podsadzkę dla kopalń węgla kamiennego.
Nadleśnictwo Rzeniszów-utworzone zostało w 1927 r. z części majątku Koziegłowy.
Siedziba Nadleśnictwa Siewierz, od połączenia (w 1974 r.) do czerwca 1981 r., mieściła się w budynku byłego Nadleśnictwa Łysa Góra. W latach 1979-1981 wybudowany został budynek administracyjny z zapleczem gospodarczym. We wrześniu 1981 do starego budynku Nadleśnictwa przeniesiono z Ostrożnicy Stację Oceny Nasion.

Geografia, Fauna, Flora:

Obszar Nadleśnictwa Siewierz leży w dorzeczu Wisły oraz w niewielkiej części w dorzeczu Warty. Większe rzeki to : Biała i Czarna Przemsza, Mitręga, Brynica. Teren w większości jest równinny, miejscami falisty, na wypiętrzeniach jurajskich pagórkowaty. Najwyższe wzniesienia to: Góra Janowskiego- 405 m n.p.m.; Żelazko- 470 m n.p.m. i Buczyna-371 m n.p.m. Okres wegetacji trwa tu zwykle od połowy marca do połowy listopada. Średnia temperatura roczna wynosi 8 stopni C, a średnia roczna ilość opadów wynosi 700 mm. Śnieg zalega przez 50 dni. Procentowy udział gatunków lasotwórczych:sosna-68,2%; modrzew-1,1%; brzoza-12,6%; dąb-8,4%, olcha-3,1%; buk-1,8%.
Z ptaków bardzo licznie występują: myszołów, jastrząb, krogulec, kania rdzawa i czrna, pustułka, liczne gatunki sów, słonka. Rzadziej obserwuje się bociana czarnego i rybołowa. W latach 80-tych zagnieździły się kruki i ich populacja stale wzrasta. Czasem zaobserwować można cietrzewia. Dobre warunki bytowania znajduje tutaj zwierzyna łowna, a szczególnie sarny i dziki. W latach 80-tych ostoję założył łoś. Coraz więcej jest jeleni. Od roku 1992 są daniele, a od roku 1994 bobry. Również w latach 90-tych pojawił się jenot.
Obszar na którym położone są lasy Nadleśnictwa Siewierz jest bardzo silnie zurbanizowany i uprzemysłowiony. Największe miasta to : Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec, Będzin, Zawiercie, Myszków, Łazy - z licznymi zakładami przemysłowymi wywierającymi bardzo duży wpływ na stan zdrowotny lasów.
W dniu 14 września 2007r. Nadleśnictwo Siewierz obchodziło swoje święto. Rok 2007 był dla siewierskich leśników rokiem rocznicowym. Minęło bowiem 80 lat od powołania do życia Nadleśnictwa Siewierz.

Edukacja:

Nadleśnictwo Siewierz proponuje turystom i grupom zorganizowanym wiele atrakcji. Można zorganizować wycieczkę do Leśnej Izby Edukacyjnej przy Nadleśnictwie. Leśnicy przeprowadzają w niej zajęcia z zakresu edukacji ekologicznej odkrywając swym gościom rąbka leśnych tajemnic.Uczestnicy zajęć mają okazję obejrzeć eksponaty zwierząt leśnych, owadów, roślin i poznać wiele ciekawostek przyrodniczych. Leśnik opowiada gościom o leśnej florze i faunie, zwyczajach i prawach obowiązujących w lesie. Przy Leśnej Izbie Edukacji znajduje się palenisko, z którego można skorzystać po przeprowadzonych zajęciach (pieczenie kiełbasek). Wiele zajęć organizowanych przez Nadleśnictwo jest bezpłatnych, jednakże przed wycieczką należy zadzwonić do Nadleśnictwa Siewierz i uzgodnić termin tel.(032) 674 29 57, a także upewnić się co do odpłatności.
Leśna Izba Edukacji funkcjonuje w dni robocze w godzinach pracy Nadleśnictwa tj. 7:00-15:00.
Źródło: www.katowice.lasy.gov.pl
Z Nadleśnictwa udajemy się do pobliskiego Siewierza.

Informacje ogólne:

Siewierz leży w północnej części województwa śląskiego, w dolinie Czarnej Przemszy, na skraju Jury Krakowsko-Czętochowskiej. Nad miastem górują wzgórza: Brudzowice - 368,4 m npm, Łysa Góra - 329,4 m npm i Warpie - 338,7 m npm.
Ośrodek ten należy do najstarszych grodów w Polsce, pierwsza wzmianka historyczna o Siewierzu znajduje się w dokumencie legata papieskiego Idziego z 1125 roku.
Siewierz jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Krzyżują się tutaj ważne szlaki drogowe z Katowic do Warszawy, z Bytomia do Kielc, a także z Krakowa przez Olkusz do Częstochowy.
Przez Siewierz przebiega też linia kolejowa Zawiercie - Tarnowskie Góry, wykorzystywana w ruchu towarowym. Ponadto w niedalekiej odległości od Siewierza znajduje się port lotniczy Pyrzowice, obsługujący połączenia krajowe i międzynarodowe.
Miasto stanowi świetną bazę wypadową w bardzo ciekawy i godny wielokrotnego odwiedzania obszar, jakim jest Jura Krakowsko - Częstochowska, pełna ruin zamków, ostańców o niesamowitych kształtach, jaskiń i wspaniałych szlaków pieszych, rowerowych a nawet konnych.

Historia:
1105 - pierwsza wzmianka o miejscowości należącej do benedyktynów tynieckich
XI w. - siedziba kasztelanii
1. połowa XII w. - zbudowano kościół św. Jana Chrzciciela z ciosów piaskowca
XII w. - istniała w okolicy kopalnia srebra
od 1197 - w posiadaniu Piastów śląskich
1232 - wzmianka o kasztelanie siewierskim Jaksie
1276 - otrzymanie praw miejskich, miasto przeniosło się 2 km na północ
1443 - biskup Zbigniew Oleśnicki utworzył księstwo siewierskie, do 1790 r. własność biskupów krakowskich
1790 - siedziba Sejmu Czteroletniego
1792 - potwierdzenie przywilejów miejskich
1793 - miasto pod zaborem pruskim
1807-1815 - miasto w Księstwie Warszawskim
1813 - miasto zajęte przez wojska rosyjskie
1815 - w Królestwie Polskim
1869 - Siewierz utracił prawa miejskie
1958 - miasto uzyskało status osiedla
1962 - odzyskanie praw miejskich

Zabytki:

Kościół św. Jana Chrzciciela
Jest to jeden z najstarszych zabytków w woj. śląskim. Wzniesiony został prawdopodobnie ok. 1140 r. przez znanego fundatora kościołów Piotra Własta Dunina; do XV w. Kościół parafialny, później filialny. Po runięciu sklepienia w 1639 r. wzmocniono ściany masywnymi przyporami i podwyższono szczyty. W 1696 r. wzniesiono barokową wieżyczkę na sygnaturkę, wykonano drewniany sufit i dobudowano kruchtę, W latach 50-tych naszego stulecia przeprowadzono prace konserwatorskie, odtwarzając sklepienie kolebkowe oraz usuwając elementy XVlII-wieczne. W 1993 r. przeprowadzono remont dachu, kładąc nowe poszycie z podwójnych gontów, Jest to kościół romański, orientowany; murowany z kamienia ciosowego, prostokątny, jednonawowy, z półkolistą absydą; przy zachodniej ścianie pozostałości empory; w absydzie fragmenty dwuwarstwowej polichromii romańskiej i gotyckiej, z nieczytelnymi scenami figuralnymi. Do wnętrza świątyni prowadzi uskokowy portal, zamknięty półkoliście z prostokątnym otworem wejściowym; dach dwuspadowy, pokryty gontem.

Kościół św. Macieja Apostoła (ul. Kościuszki 12)

Ten efektowny, ładnie odnowiony kościół znajduje się za Rynkiem. Kościół pochodzi z I połowy XV w. Prezbiterium było wówczas murowane a nawa drewniana. Przed 1598 r. drewnianą nawę przebudowano na murowaną. Następnie w latach 1647-1657 staraniem biskupa Piotra Gembickiego kościół częściowo przebudowano. Obecny kształt świątynia uzyskała w latach 1782-1784, po rozbudowie prowadzonej przez biskupa krakowskiego Kajetana Soltyka. Przedłużono wówczas kościół w kierunku zachodnim o 5 m. Wzniesiono nową, jednowieżową fasadę, zbudowano kruchtę, skarbiec i jedną kaplicę od strony południowej. W wyniku przebudowy kościół otrzymał wygląd barokowo-klasycystyczny. Jest to kościół orientowany, jednonawowy, z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie; przy nawie prostokątne kaplice Matki Boskiej Różańcowej i Pana Jezusa Ukrzyżowanego; w głównym ołtarzu obraz patrona św. Macieja Apostoła. Na fasadzie kościoła portal barokowy kamienny, profilowany; ponad portalem drewniana tablica z dekoracją rokokową, monogramem i herbem biskupa Kajetana Sołtyka z datą 1783 r. Kościół otoczony jest murem, w którym znajdują się trzy bramy. Ozdobą murów jest trójarkadowa brama, zwana biskupią. W latach 1989-1995 kościół otrzymał nowe wieże i został pokryty blachą miedzianą. Odnowiono także wnętrze kościoła, zmieniając jego wystrój.

Kościół św. Barbary i Walentego (ul.Krakowska)

Kościół szpitalny wybudowany w 1618 r. Staraniem i z funduszy mieszczan siewierskich, w miejscu starego, drewnianego. Samodzielna parafia szpitalna istniała do 1840 r., opiekując się położonym obok szpitalem. Przy kościele działało Bractwo Męki Pańskiej oraz Stowarzyszenie Konfraterni Literackiej. Kościół znajdujący się przy ul. Krakowskiej jest niewielki, jednonawowy, z półkolistą absydą; wewnątrz piękne ołtarze: główny z obrazem św. Barbary i Walentego z 1639 r., boczny barokowy z obrazem Matki Bożej Anielskiej oraz drugi boczny, także barokowy, z obrazem św. Antoniego; dach kościoła dwuspadowy kryty blachą; wieżyczka ma sygnaturkę kształtu barokowego, ośmioboczna z latarnią. W latach 1987-1995 sukcesywnie remontowano wnętrze kościoła kładąc posadzkę, nowe tynki oraz restaurując główny ołtarz.

Rynek

Siewierski rynek zachował średniowieczny układ urbanistyczny wytyczony podczas lokacji miasta około 1276 roku. Chociaż przebiegają tędy ruchliwe ulice, zielona wyspa tworzy zaciszną atmosferę.

Budynek Starej Gminy (ul. Kościuszki 5)

Obok kościoła parafialnego, tuż za Rynkiem, znajduje się budynek murowany, w którym dawniej mieścił się urząd gminy i przedszkole. Budynek ten pochodzi z początków XIX w. W roku 1892 po utworzeniu gminy, zakupiony został ze składek mieszkańców na siedzibę urzędu, Jest to budynek późnoklasycystyczny parterowy z facjatkami; dwutraktowy z sienią na osi. Posiada charakterystyczny dach mansardowy pobity gontem, W 1996 r. wyremontowany staraniem i ze środków Zarządu Miasta.

Kamienica w Rynku nr 22

Kamienica mieszczańska z XVIII w. Piętrowa z facjatką zwieńczoną falistym szczytem. Dach dwuspadowy kryty dachówką. Piwnice oraz jedno pomieszczenie na parterze przykryte sklepieniami kolebkowymi. W budynku tym w 1823 r. przebywał car Aleksander w czasie podróży z Werony do Warszawy. Obecnie mieści się tu restauracja.

Zamek Biskupów Krakowskich

Budowla położona jest na uboczu Siewierza leżącego przy trasie z Katowic do Warszawy. Zbudowali ją na sztucznej wyspie, w zakolu rzeki, wśród bagien i mokradeł książęta bytomscy na początku XIV wieku.
W 1337 roku przeszedł on w ręce książąt cieszyńskich. Poźniej, od 1443 roku był własnością biskupów krakowskich, książąt siewierskich. Siedziba użytkowana była do roku 1807.
W XVI wieku zamek rozbudowali biskupi krakowscy, dołączono mury parkanowe i barbakan. W 1656 roku twierdzę zdobyli i splądrowali Szwedzi. Później ponownie jednak warownię odnowiono.
Zamek złożony jest z czterech jednotraktowych, trójkondygnacyjnych skrzydeł. Pośrodku usytuowany jest wieloboczny, nieregularny dziedziniec. Mury zewnętrzne wzmocniono dziesięcioma trójuskokowymi przyporami.
Wieża zwana "Szlachecką" położona w skrzydle północnym o pięciu kondygnacjach, przykryta została barokowym hełmem z latarnią. Przed wieżą znajduje się barbakan zamknięty półkoliście od północy, opatrzony dwoma rzędami strzelnic. Budowla reprezentuje styl renesansowy, z elementami gotyckimi. W 2007 roku rozpoczęto kolejne prace archeologiczne i adaptacyjne. Na wieży widokowej zostanie utworzona platforma widokowa.

Źródła:
www.katowice.lasy.gov.pl
www.kzkgop.pl
www.odleglosci.pl
www.siewierz.pl
www.zamkipolskie.com

Dokument jest częścią programu „Cudze chwalicie... swego nie znacie” realizowanego w szkole.