Program szybkiego czytania

PROGRAM AUTORSKI
„UCZĘ SIĘ SZYBKO CZYTAĆ !”

Realizowany w klasach szkoły podstawowej i gimnazjum z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim

Opracowała:
mgr Magdalena Małeck

Zespół Szkół Specjalnych
im. Kornela Makuszyńskiego
w Gębicach


SPIS TREŚCI:

I. Wstęp
II. Założenia programu
III. Cele
IV. Treści programu
V. Metody i formy pracy
VI. Środki dydaktyczne
VII. Realizacja programu
VIII. Przewidywane efekty
IX. Ewaluacja programu
X. Załączniki

Wstęp

W życiu szkolnym potrzeba sprawnego czytania ze zrozumieniem jest niezbędna do osiągnięcia powodzenia nie tylko w uczeniu się języka polskiego, ale również innych przedmiotów z bloku humanistycznego czy matematyczno-przyrodniczego.
U dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim zdolność uczenia się jest w pewnym zakresie zmniejszona. W trakcie uczenia się napotykają oni na takie trudności, jak wytwarzanie powiązań między instrukcjami słownymi a konkretnym materiałem. Mając zatem zmniejszoną zdolność rozumienia symboli, niski rozwój słownictwa i niski poziom myślenia abstrakcyjnego w posługiwaniu się pojęciami, trudności w ekspresji słownej i rozumieniu mowy, dzieci upośledzone umysłowo znacznie trudniej i dłużej opanowują umiejętność czytania ze zrozumieniem.
Zapewnienie możliwości rozwoju intelektualnego ucznia, stanowi podstawowe zadanie, przed którym stoją nauczyciele.
Nauka jest dominującą aktywnością życiową ucznia, wypełnia większość jego czasu, wymaga ogromnego wysiłku. Dlatego też chciałabym pokazać im co mogą zrobić, aby nauka stała się przyjemniejsza i łatwiejsza. Umożliwiają to nowoczesne metody uczenia się, określone mianem uczenia przyspieszonego.
Jednym z nieodzownych środków dydaktycznych w procesie edukacji stał się komputer. Atrakcyjność, jaką dla uczniów stanowi to urządzenie, podnosi znacznie ich motywację do nauki i pracy. Przy pomocy odpowiednich programów może to pomóc w rozwoju pamięci, postrzegania, rozumienia i w nauce czytania. Komputer może być wykorzystywany jako bardzo cierpliwy nauczyciel, który jest w stanie wielokrotnie powtórzyć te same czynności, zawsze tak samo starannie i dokładnie.
Potrzeba przekazania uczniom wiadomości i umiejętności stosowania skutecznych technik edukacyjnych stało się inspiracją do opracowania tego
programu.

II. Założenia programu

Przyczyny trudności w nauce czytania mogą być rożne: przewlekle schorzenia, zaburzenia w funkcjonowaniu wzroku i słuchu, zaburzenia mowy, czynniki natury psychicznej, brak motywacji, zaniedbanie środowiskowe, brak pełnej dojrzałości szkolnej, wadliwa metoda nauki czytania.
Pożądane wyniki w czytaniu można osiągnąć poprzez przezwyciężanie trudności i systematyczne ćwiczenia prowadzące do osiągnięcia przez dziecko pełnej sprawności i poprawności w zakresie tej techniki. Czas trwania reedukacji zależy od stopnia nasilenia trudności, od konkretnej sytuacji, a także możliwości rozwojowych.
Założeniem programu „Uczę się szybko czytać” jest wspomaganie procesu umiejętności czytania poprzez odpowiednio dobrane metody, techniki.
Ćwiczenia dobrane zostaną indywidualnie do potrzeb ucznia, mają one doskonalić pamięć, koncentrację, lepsze rozumienie treści oraz wykorzystywanie jej w praktyce. Trening szybkiego czytania ma podnieść ogólną sprawność intelektualną ucznia i ułatwiać proces uczenia się.
Do rozwinięcia umiejętności czytania posłuży edukacyjne oprogramowanie „Akademia Umysłu” firmy „Biuro Informatyki Stosowanej FORMAT” składające się z pakietu aplikacji usprawniających procesy poznawcze: „Pamięć”, „Postrzeganie”, „Szybkie Czytanie”. W ramach innowacji ćwiczeniom poddane będą wszystkie sfery poznawcze uczniów, które mają bezpośredni wpływ na rozwinięcie umiejętności czytania.

III. Cele
”Akademia Umysłu” to seria programów: Pamięć, Postrzeganie i Szybkie Czytanie których głównym celem jest:

Cele główne:

- doskonalenie pamięci,
- poprawa koncentracji i podzielności uwagi
- polepszenie zapamiętywania,
- rozwijanie umiejętności szybkiego czytania, zrozumienia czytanego tekstu oraz jego zapamiętywanie
- stosowanie czytania jako narzędzia uczenia się,
- traktowanie czytania jako przyjemności i rozwijanie zainteresowań czytelniczych.

Cele szczegółowe:

- ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej,
- ćwiczenie umiejętności koncentracji uwagi i pamięci,
- doskonalenie technik przyspieszających czytanie,
- doskonalenie czytania ze zrozumieniem,
- doskonalenie płynnego czytania,
- rozwijanie zasobu słownictwa i płynności językowej,
- ćwiczenie pamięci ortograficznej poprzez systematyczną pracę z tekstem,
- rozwijanie mowy, poprawianie artykulacji i wymowy.

IV. Metody i formy pracy:

Poznanie i zrozumienie zawartych w programie treści odbywać się będzie w
zespołach rewalidacyjnych poprzez aktywne działanie uczniów, wykorzystując
metody pracy:


1. Metody pracy:
- podająca : objaśnianie,
- aktywizująca: trening szybkiego czytania składa się z serii aplikacji
(załącznik 4) podzielnych na trzy części (Pamięć, Spostrzeganie, Szybkie Czytanie), a każda z części składa się z szeregu 15 różnorodnych ćwiczeń,. Każdą serię ćwiczeń poprzedza rozgrzewka wzroku, następnie uczeń przechodzi do treningu, który rejestruje i ocenia jego postępy dobierając indywidualnie do jego potrzeb trudność ćwiczeń.
- działania praktyczne- ćwiczenia, praca z tekstem, praca pod kierunkiem nauczyciela.

2. Formy pracy:
- praca indywidualna, (praca zindywidualizowana pod kątem możliwości oraz potrzeb uczniów)

V. Środki kształcenia:

-pomoce dydaktyczne- multimedialne (program komputerowy),
-środki dydaktyczne -(komputer)

VI. Treści programu

Trening szybkiego czytania i technik uczenia się obejmuje kształcenie umiejętności umożliwiających zwiększenie tempa czytania, stosowania technik pamięciowych i koncentracji. W tym celu wykonuje się ćwiczenia, które eliminują błędy czytelnicze i kształtują nawyki wpływające na zwiększenie tempa czytania oraz stosowania technik pamięciowych poprzez:

- zwiększenie pola widzenia.
- ćwiczenia poprawiające koncentrację uwagi(rozumienie i zapamiętanie treści).
- poznawanie technik pamięciowych.
- zastosowanie technik pamięciowych ułatwiających zapamiętywanie dat, pojęć i słówek.
- doskonalenie dotychczasowej techniki czytania i nauka szybkiego czytania z zrozumieniem czytanego tekstu.
- tworzenia notatek nieliniowych do przedmiotów szkolnych, które pomagają lepiej zapamiętywać i przypominać informacje.
- praktyczne zastosowanie metod skracających czas uczenia się i podnoszących jego efekty.
- nowoczesne sposoby nauki ortografii.
- zasady organizacji czasu i planowania nauki.
- trening twórczego myślenia i rozwijanie wyobraźni.
- nauka logicznego myślenia.
- ćwiczenia rozwijające emocjonalnie.
- nauka radzenia sobie w sytuacjach stresujących.

VII . Realizacja programu:

Program będzie realizowany w ciągu całego roku szkolnego 2009/2010
i powtarzany w kolejnych latach.
Spotkania będą realizowane podczas zajęć rewalidacyjnych raz w tygodniu w ciągu 60minut dla uczniów objętych programem.
Realizacja programu zakłada stosowanie zróżnicowanych metod i technik pracy z uczniem. Każda aplikacja zawiera kilkanaście ćwiczeń. Opcje zwielokrotniają warianty ćwiczeń, a poziomy trudności pozwalają dostosować je do wieku i umiejętności.
Oprogramowanie notuje wyniki i ocenia postępy oraz odpowiednio dobiera intensywność i trudność ćwiczeń. W zależności od postępów, trudność będzie rosła, ale może też okresowo zostać zmniejszona, gdy obniży się poziom wyników. W każdej aplikacji może trenować kilku użytkowników, którzy zapisują się na listę.
W trybie nauki każdy z uczniów ma prowadzony indywidualny system treningowy. Jego wyniki są oddzielnie rejestrowane i prezentowane.
Są tu ćwiczenia, które zwiększają zdolność zapamiętywania: znaków, liczb, tekstów, obrazów, sytuacji. Ćwiczenia wyposażone są w opcje pozwalające dostosować je do wieku i możliwości. Akademia Umysłu- Szybkie Czytanie ma nauczyć czytać, przyswajać wiedzę i zapamiętywać.
Zanim uczniowie zapoznają się z praktycznymi i teoretycznymi metodami szybkiego czytania zostanie im zmierzona prędkość czytania.
Tekst do badania techniki czytania głośnego J. Konopnickiego jest zindywidualizowany, trwa minutę i składa się z luźnych, zrozumiałych wyrazów.
Badany uczeń czyta go głośno przez jedną minutę w obecności wyłącznie nauczyciela. Zaczyna się go czytać zawsze od początku. Każde błędnie przeczytane słowo odliczane jest od wyniku ogólnego nie przerywając uczniowi czytania.
Tekst jest nielogiczny i uczeń nie jest w stanie go zapamiętać. Pozwala stwierdzić, na poziomie której klasy uczeń czyta..
Po sprawdzeniu tempa czytania będzie wiadomo ile osób czyta i na jakim poziomie, która osoba czyta najszybciej, które najwolniej. Uczniowie, których tempo czytania będzie wysokie rozpoczną trening szybkiego czytania, słabsi uczniowie doskonalić będą pamięć i koncentrację za pomocą odpowiednio dobranych do swoich potrzeb ćwiczeń.

Drugim narzędziem badawczym ucznia będzie test- czytanie ze zrozumieniem. Uczeń otrzyma krótki tekst(załącznik nr 3) i przygotowane do niego 10 pytań wielokrotnego wyboru. Po przeczytaniu tekstu uczeń wybiera jedną z kilku gotowych odpowiedzi na pytanie.
Badanie uczniów będzie przeprowadzane trzy razy do roku i zapisywane w tabeli (załącznik nr 2), daje to testującemu możliwość porównania wyników i oceny poczynionych przez ucznia w ciągu roku postępów( załącznik nr 1,3).

VIII. Przewidywane osiągnięcia po zrealizowaniu programu:

Po zrealizowaniu programu uczeń powinien czytać poprawnie i płynnie ze zrozumieniem.
Ostatecznym celem nauki czytania jest opanowanie przez ucznia umiejętności cichego czytania, szybkiego i dokładnego, z pełną świadomością treści, jakie wyraża dany tekst – czyli czytania ze zrozumieniem. Umiejętność czytania ze zrozumieniem traktowana jest jako podstawowy cel czytania.
Szybkie czytanie polega nie tylko na zwiększaniu szybkości czytania, lecz również na poprawieniu stopnia rozumienia przeczytanego tekstu
Dla uzyskania pełnego obrazu efektywności czytania, trzeba zmierzyć nie tylko szybkość czytania(załącznik 2) ale także rozumienie tekstu (załącznik 3).
Efekty pracy będą sprawdzane za pomocą testów do mierzenia szybkości czytania i rozumienia tekstu i pozwolą zbadać postępy jakie osiągnęli uczniowie podczas realizacji programu.

Po zrealizowaniu programu uczeń będzie:
- w większym stopniu czytał: poprawnie, wyraźnie, płynnie z uwzględnieniem znaków przystankowych, akcentów logicznych,
- w większym stopniu czytał ze zrozumieniem,
- stosował metody poprawiające tempo czytania,

IX. Ewaluacja programu:

Po przeprowadzeniu całorocznego cyklu treningu trzeba zweryfikować efekty pracy. Aby się przekonać, czy zaproponowany program ma pożądany wpływ na uczniów konieczne jest przeprowadzenie działań zmierzających do stwierdzenia:

- w jakim stopniu założone w programie cele są osiągane oraz czy proponowane metody i formy aktywności są skuteczne (analiza stosowanych metod i form),
- jaki progres umiejętności u uczniów jest widoczny na skali umiejętności (wyniki zawarte w oprogramowaniu),
- jaki progres umiejętności u uczniów jest widoczny po porównaniu testu początkowego z końcowym (wyniki testu do badania szybkiego czytania wg. J. Konopnickiego, test czytania ze zrozumieniem),
- czy nastąpił postęp umiejętności samokształcenia (obserwacja).
Ostatnim elementem ewaluacji będzie synteza wniosków płynących z diagnozy poszczególnych elementów i opracowanie suplementu do programu.


Załącznik nr 1

Fragment tekstu do badania techniki czytania głośnego wg J. Konopnickiego

I
go tu dym już ktoś nasz nie krem łaps wstań coś dziś tam pięć zuch jeść świat nóg bądź przez deszcz lżej22

II
nic wam dzik do szewc film dam sień sam pies strach wstyd pisz że wieś lis chodź wąż rwie swej aż być śmiej dach Staś sześć26 48

III
sęk znów groch siał gnać rąk swój jest miast pod gęś żal nikt piór mnie wiatr pić wnet nią głos prał pan spać się mieć stój dno śni 28 76

IV
słoń Jan gryzł nas kwiat brał znam też list ćwir lok ciast 12 88

V
top chmur sok rząd śpiew hymn śnieg pień zza kurz 10 98

VI
miał piej mrucz bok cień nóż błyszcz młóć trakt 9

VII
paw zmyj kos kracz płyn dziad krzycz piach
wrzask dok grzyb smar szczyt lek rój tnę śledź płat wór mak płać gwóźdź chrzan plusk tran zmysł pal leszcz wstaw drzwi szczaw ćma krzew głaz rok huk 36


Załącznik nr 2

Tempo, technika i poprawność czytania

Klasa
Imię i nazwisko
Data badania Data badania Data badania
Liczba przeczytanych wyrazów/poziom klasy
1
2
3
4
5