Warunki stymulujące rozwój dziecka w wieku przedszkolnym

Warunki stymulujące rozwój dziecka w wieku przedszkolnym (społeczne, materialne, organizacyjne, społeczne)

Każde dziecko jest uzdolnione, te zdolności ma w sobie od najmłodszych lat. Nauczyciel ma odkryć te uzdolnienia i je rozwijać w trosce o, to aby dzieci odczuwały satysfakcję z wszelkiej podejmowanej działalności -także twórczej, trzeba więc stwarzać im warunki do prezentowania swych osiągnięć : muzycznych, wokalnych, tanecznych, plastycznych itp.. Należy więc zwiększać szanse edukacyjne zarówno dzieci zdolnych, jak i tych, u których zdolności owe jeszcze nie zostały odkryte, zdiagnozowane i poddane działaniom, mającym na celu stymulowanie do dalszego rozwoju.
Takim stwierdzeniem pragnęłam rozpocząć pracę dotyczącą warunków stymulujących rozwój dziecka. Pragnę dowieść, opierając się na literaturze przedmiotu, że stymulowanie rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym jest niezwykle ważne i wskazać warunki jakie mają wpływ na tę stymulację. Czym bowiem jest stymulacja ? Wielki słownik wyrazów obcych podaje definicję, że „stymulacja jest to pobudzanie do działania, dawanie bodźca, impulsu do czegoś”. Słownik języka polskiego dodaje, że „... jest to pobudzanie do działania lub rozwoju, stymulowania wyobraźni i wrażliwości”.
Tak więc dziecko w wieku przedszkolnym, poddawane jest różnym oddziaływaniom, mającym wpływ na jego rozwój. Ważne jest jedynie aby w jego życiu więcej było stymulatorów niż inhibitorów , aby jego rozwój był progresywny a nie regresywny. Dlatego też potrzebna jest instytucja, w której owa stymulacja będzie przebiegać najpełniej w sposób profesjonalny. Taką instytucją spełniającą te wymagania jest przedszkole a osobą, która zdiagnozuje dziecko i będzie odpowiednio na niego oddziaływać jest nauczycielka. Przedszkole bowiem oprócz wszechstronnego wychowania i opieki nad zdrowiem i bezpieczeństwem dzieci ,ma za zadanie wyrównywanie szans wszystkim dzieciom, przyczynia się do osiągania dojrzałości szkolnej ale także podejmuje działania stymulujące rozwój i kompensujące odchylenia od tego rozwoju.
Dziecko w środowisku rodzinnym otrzymuje pewną bazę, postawę do tego aby wykwalifikowana kadra mogła przyczynić się do jego prawidłowego rozwoju lub też kompensować to, co nie zostało osiągnięte do momentu przyjścia dziecka do przedszkola.
Kierowanie, pobudzanie rozwoju dziecka w procesie wychowania polega przede wszystkim na dostarczaniu bodźców i treści wyzwalających jego własną aktywność, potrzebę ruchu i działania w połączeniu z afirmatywnymi przeżyciami, umacniającymi dobre samopoczucie i wiarę we własne możliwości. Własna aktywność będzie intensywniej wtedy pobudzać rozwój dziecka(autostymulacja). Jednak efekty w tym zakresie są zawsze zależne od jego możliwości leżących w „strefie najbliższego rozwoju” – wg Wygotskiego właściwości i procesy psychiczne, które na danym etapie dopiero zaczynają funkcjonować u dziecka a które mogą się lepiej i szybciej rozwinąć pod wpływem oddziaływań pedagogicznych. Dlatego też osoba, która będzie miała wpływ na kierowanie rozwojem dziecko jako procesem wychowawczym, musi mieć dobrą orientację w indywidualnych możliwościach rozwojowych dzieci, aby potem móc postawić im odpowiednie wymagania. Dlatego też osoba zajmująca się rozwijaniem poszczególnych sfer u dziecka powinna posiadać odpowiednie kwalifikacje, być dobrze przygotowana do tego zadania.
Nauczycielka podejmująca działania wpływające na rozwój dziecka powinna wspierać i stymulować jego rozwój poprzez stworzenie mu warunków do samorealizacji i samozadowolenia. Powinna też oddziaływać własnym przykładem poprzez odpowiednie metody pracy i kreatywność, wpływać na rozbudzanie emocji, ciekawości poznawczej i aspiracji dziecka. Organizując samodzielne doświadczenia dziecka, wyzwala ich aktywność i twórczość własną . Dobrze zorganizowana działalność dzieci sprzyja pozytywnym oddziaływaniom na ich rozwój. Stymulowanie ich rozwoju odbywa się przede wszystkim w sprzyjającym środowisku, w którym wdraża się dzieci do wykonywania zadań, zachęca do podejmowania różnorodnych aktywności, integruje z grupą rówieśniczą.
Jeśli przyjmujemy, że stymulowanie to pobudzanie, a stymulator to bodziec, impuls, to dochodzimy do przekonania, że należy dostarczać wiele różnorodnych bodźców i impulsów, które jak iskra elektryczna pobudzą do działania, do różnorodnej aktywności i działalności. Obudzą w dziecku chęć aby poznawać, badać, odkrywać, tworzyć, eksperymentować. Aby jednak do tego doszło muszą czuć się bezpieczne, akceptowane i doceniane. Nauczycielka poprzez obserwację, wnikliwą i bezstronną oraz wiedzę uzyskaną od rodziców, kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, postawę dziecka w obliczu różnych sytuacji, występów okolicznościowych, zabaw, spacerów potrafi ocenić jak i w jakich kierunkach należy dziecko stymulować, aby efekty jego rozwoju były zadowalające, czasem może nawet nieprzewidywalne bądź zaskakujące. Wszelkie odkryte i nieodkryte uzdolnienia i umiejętności, które zostaną dostrzeżone a potem rozpoznane, mają szanse rozwinąć się, pogłębić w toku odpowiednich działań i przy użyciu odpowiednich form i metod pracy, oraz zastosowaniu ciekawych pomocy, środków dydaktycznych.
I tak na przykład zainteresowanie sztuką warto rozwijać i stymulować poprzez uprzystępnianie jej w każdy dostępny sposób: wystawy, muzea, koncerty, wyjścia do teatru, kina, wycieczki , zajęcie muzyczne, taneczne, plastyczne, udział w festiwalach, konkursach.
A zdolności matematyczne warto rozwijać poprzez wszelkie ćwiczenia umysłowe, łamigłówki, rebusy. Stymulowanie rozwoju jest czynnikiem wpływającym na to, jak ukształtuje się młody człowiek, jak będzie funkcjonować w społeczeństwie, jak będą wyglądać jego relacje i kontakty społeczne, jak będzie myśleć, czuć i odczuwać, przeżywać. Jeśli będą sprzyjające warunki stymulujące rozwój dziecka od lat najmłodszych, to jego późniejszy rozwój będzie niewątpliwie przebiegał we właściwych kierunkach i zaowocuje korzystnymi efektami i sukcesami w wielu dziedzinach. Stworzenie sytuacji w których dziecko nawiązuje więzi, kształtuje doznania emocjonalne, rozbudza wrażliwość i pozytywny obraz własnego ja spowoduje, że dzieci nabiorą poczucia własnej wartości, zdobędą podstawowe umiejętności w zakresie współdziałania w zespole. Wyzwolą w sobie ochotę do mówienia wobec grupy o sobie, pozbędą się lęku i nieśmiałości w kontaktach z innymi osobami. Wykorzystując wiedzę z zakresu arteterapii – w szczególności dramoterapii, muzykoterapii i plastyki interaktywnej, można osiągnąć wspaniałe rezultaty. Oprócz wymienionych wcześniej należy dodać jeszcze umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji i ponoszenia za nie odpowiedzialności co zaprocentuje niewątpliwie w dorosłym życiu.
Przebywanie w otoczeniu bogatym i różnorodnym w materiały, pomoce, zabawki pomagają dziecku w rozwoju. Mają one wpływ na to w jakim stopniu będą one rozwijać się zainteresowania i uzdolnienia. Bowiem rozwijanie zdolności operacji umysłowych sprzyja aktywnemu dostrzeganiu problemów i rozwiązywaniu ich. Należy więc kształtować i podtrzymywać indywidualne zainteresowania postawy i motywacje, które są charakterystyczne dla badacza, odkrywcy. Indywidualizacja metod, treści, celów kształcenia i wychowania jest uzależniona od cech tempera mentalnych, zdolności, motywacji, warunków środowiskowych każdego dziecka, trzeba je tylko umiejętnie wykorzystać aby potem odpowiednio stymulować jego wszechstronny rozwój.


Bibliografia
1. M. Kwiatowska(red), Podstawy pedagogiki przedszkolnej, Warszawa 1990.
2. R. Gloton, C. Clero, Twórcza aktywność dziecka, Warszawa 1985.
3. B. Bonna, Rodzina i przedszkole w kształtowaniu umiejętności muzycznych dzieci, Bydgoszcz 2005.
4. M. Nikratowicz, Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, „Wychowanie w Przedszkolu”, nr 3, 2004