Jak motywować uczniów do nauki?

Jak motywować uczniów do nauki?

Biorąc pod uwagę różne publikacje które na temat motywacji zostały napisane i wydane zastanówmy się co to takiego jest ta motywacja. Co zrobić ,żeby rozbudzać motywację do osiągania coraz to różnych celów, do wspinania się po drabinie wiedzy, jak i również motywować uczniów do nauki.
Z definicji motywacji wynika ,że motywacja jest to :”stan gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże zachowań i ich zmian.”.Innymi słowy można by rzec ,że motywacja to stan , w którym chce nam się osiągać swój cel ,chce nam się dążyć do realizacji zamierzeń, chce nam się dążyć do realizacji planów, marzeń czyli chce nam się działać. Aby ten stan mógł zaistnieć musi cel być atrakcyjny dla ucznia i musi być na miarę jego możliwości osiągalny.
Motywacja może być wewnętrzna wówczas człowiek dąży do zaspokajania swoich potrzeb oraz zewnętrzna , która polega na wzbudzaniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami .
Motywacja negatywna zwana ujemną to mechanizm, który opiera się na różnego rodzaju karach związany z zachowaniem typu „ dążenie od” czyli stosowanie uniku. Im bliższa jest kara tym , bardziej widoczny jest unik. Powoduje ona lęk a tym samym mobilizuje do większych działań, głównie w celu uniknięcia tej kary.
Motywacja pozytywna zwana dodatnią oparta jest na dodatnich wzmocnieniach , związana z zachowaniem „ dążenia do”, które to zachowanie jest silniejsze im bliższa jest droga do zapowiedzianej nagrody. Motywacja osobista ma umożliwić człowiekowi osiągnięcie lepszego niż dotychczas poziomu zaspokojenia potrzeb.
Największą motywację osiąga dziecko w wieku sześciu lat przed rozpoczęciem nauki w szkole. Wtedy to dziecko chce jak najwięcej wiedzieć o szkole, z wielkim zainteresowaniem uczestniczy w zakupach szkolnych, ciekawe nowego i nieznanego. Dużą rolę w tym okresie powinni odegrać rodzice aby ta motywacja nie została stłamszona , aby nie przerodziła się w motywacje negatywną czyli unikową. Nie należy straszyć dziecka szkołą, nauką , panią, itd. Jeżeli jako rodzice będziemy ukazywać pozytywną stronę szkoły ,dzięki której dziecko zdobędzie wiedzę , rozwinie zainteresowania oraz zdobędzie nowe umiejętności to wówczas motywacja jego będzie na wysokim poziomie.
Motywacja wewnętrzna pojawia się w pierwszej klasie szkoły ponad gimnazjalnej, wówczas uczeń zaczyna rozumieć że uczy się dla siebie. Jednak nie wszyscy maja równy poziom motywacji do osiągnięcia swoich celów. Ogromne znaczenie ma tutaj sam przebieg procesu edukacyjnego czyli sam przebieg zajęć na których nauczyciel powinien tak poprowadzić lekcję aby zainteresować , rozbudzić jak największa motywacje uczniów do uczenia się poszukiwania, gromadzenia , dzielenia się a w rezultacie do osiągnięcia upragnionego celu , po którym przychodzi nagroda. Dlatego tak ważne jest aby cel spełniał cztery kryteria . Cel musi być:
A – atrakcyjny
O – osiągalny
R – realistyczny
W - wyraźny
Motywując uczniów do nauki należy posługiwać się się różnymi metodami ;Są to :
1. Metody wspierające wiarę w siebie jako ucznia;
- programuj drogę do sukcesu( nieprzerwane postępy przy umiarkowanym wysiłku)
- pomagaj uczniom ustanowić cele, osiągnąć postępy i dostrzec związek między nakładem pracy a efektami.
- udzielaj dodatkowej pomocy uczniom zmagającym się z niepowodzeniami
- stosuj zabiegi wychowawcze wobec uczniów z objawami syndromu porażki
- pomóż uczniom chroniącym dobre samopoczucie zastąpić cele popisowe dydaktycznymi
- zachęć uczniów osiągających słabe wyniki do podejmowania zadań o właściwym dla nich stopniu trudności
2. Metody motywowania za pomocą zachęt zewnętrznych;
- chwal i nagradzaj uczniów za sprostanie kryteriom wykonywania zadania
- chwal i nagradzaj tak żeby uczniowie docenili wyniki uczenia się
- kieruj uwagę uczniów na praktyczną wartość nauczonych wiadomości i umiejętności
3.Metody nawiązywania do wewnętrznej motywacji uczniów
- wychodź na przeciwko uczniowskiej autonomii ( zachęcaj uczniów do samodzielności w roli ucznia i pozwól im dokonać wyborów)
- wychodź na przeciwko uczniowskiej potrzebie kompetencji: wybieraj czynności które wymagają od uczniów aktywnego zachowania i natychmiast dostarczaj informacji zwrotnej, wzbogacaj nauczanie elementami gier, stawiaj zadania wymagające zróżnicowanych umiejętności,
- wychodź naprzeciw uczniowskiej potrzebie włączenia czyli częstej współpracy z kolegami,
- dostosuj czynności dydaktyczne do zainteresowań uczniów
- w czynnościach dydaktycznych łącz elementy praktyczne z inspirującymi poznawczo
4. Metody pobudzania motywacji do nauki
- kształtuj motywację do nauki jako dyspozycję ogólną . W tym celu demonstruj własną motywację poprzez komunikowanie właściwych oczekiwań i atrybucji, jak i minimalizowanie lęków uczniów związanych z wykonywaniem zadania
- kształtuj oczekiwania uczniów w stosunku do nauki , wykazuj zapał i pasję ( kiedy materiał jest szczególnie istotny i wymaga napiętej uwagi)
- pobudzaj motywację do nauki, manipuluj składnikami sytuacji: odwołuj się do ciekawości , wywołuj napięcie, materiał abstrakcyjny zamień w osobisty, konkretny, znajomy, staraj się zainteresować zadaniem i pokaż dlaczego jest istotne.
- koryguj postawy i zachowanie uczniów zniechęconych i zrażonych ; pracuj w bliskim kontakcie z nimi, korzystając z metody kontraktu i systemu zachęt, rozpoznaj jakie mają zainteresowania i buduj na nich : pomóż im ukształtować pozytywne postawy wobec zadań szkolnych i wywołuj i u nich motywację do nauki.
5. Uwzględnianie potrzeb indywidualnych uczniów
- jeżeli jest to wykonalne dostosuj się do uczniowskich upodobań wynikających z zróżnicowania stylów poznawczych, zainteresowań właściwych danemu wiekowi i płci, do kultury itd.
6. Podnoszenie własnych kwalifikacji jako motywatora czyli pracować należy nad własnym poczuciem skuteczności, atrybutami sukcesu i porażki poszerzając swoją wiedzę i związane z tym umiejętności. Rozwijając umiejętności samokontroli metapoznawczej , autoregulacji reakcji emocjonalnych i elastyczności w doborze strategii motywowania trudnych uczniów ( trzymając się uparcie celu i nie poddawać się frustracji ani nie dać się sprowokować).
Oprócz wyżej wymienionych metod , które stosowane wyzwalają wewnętrzny potencjał uczniów a co za tym idzie sprzyjają budowaniu odpowiedniego ducha klasy należy również wymienić kilka wskazówek , które potrafią zauważyć ucznia w klasie.
1. Powitaj uczniów
2. Uśmiechaj się do nich.
3. Pamiętaj ich imiona.
4.Zauważ jakieś charakterystyczne cechy ich wyglądu ( np. nowa fryzurę)
5.Dowiedz się czegoś szczególnego o uczniach i od czasu do czasu do tego nawiązuj.
6. Zapytaj o ich życie poza szkolne.
7. Pokaż ,że interesujesz się ich hobby.
8. Doceniaj indywidualne wysiłki.
9.Zauważ kiedy maja urodziny.
10. Porusza się po klasie.
11. W trakcie nauczania swojego przedmiotu nawiązuj do zainteresowań uczniów.


Bibliografia:
1.Dornyei Zoltan ( 2001) Motivational Strategies in the Language Classroom , CUP
2.Harmin , Merrill ( 2005) Duch klasy , CEO
3.Reykowski J. ( 1985 ) Emocje i motywacja.. Psychologia , wyd. PWN
4.Brophy , Jeremy ( 2002) Motywowanie uczniów do nauki, PWN
5.Wikipedia

Barbara Kozłowska
nauczyciel nauczania zintegrowanego
socjoterapeuta
Zespół Szkół w Osieku n/ Wisłą