Opis i analiza przypadku: Dziecko z deficytami rozwojowymi - dziecko zdolne w przedszkolu, rozpoznanie i rozwiązanie problemu edukacyjnego dziecka 6-letniego

Dziecko zdolne w przedszkolu
analiza i opis przypadku wychowawczego.

1. Identyfikacja problemu.
Diagnozie indywidualnej poddałam Krzysia, który został przeniesiony do naszej placówki z innego przedszkola do grupy dzieci pięcio- letnich. Prowadząc obserwację dzieci na zajęciach dydaktycznych i podczas zabawy zwróciłam uwagę na Krzysia, który sprawiał trudności wychowawcze i dezorganizował pracę grupy.
Problemy te wynikały z zaburzonych kontaktów z rówieśnikami, nadpobudliwością psychoruchową (ciągłe podskakiwanie, bieganie po sali), trudnością z koncentracją uwagi. Chłopiec jest jedynakiem. Sytuacja materialna rodziny jest dobra, rodzice są wykształceni. Prowadząc obserwację Krzysia łatwo można było dostrzec, że jest stale rozkojarzony, rozmawia, nie uważa, zmienia miejsce, nie słucha poleceń nauczyciela, rozśmiesza grupę, pracuje powoli (celowo niszczy swoją pracę lub wykonuje ją niezgodnie z poleceniem), ma problem z koncentracją uwagi. Zadania wykonuje niedbale, nie kończy rozpoczętej pracy, przeszkadza w pracy innym dzieciom, dokucza im, opowiada doskonałe (wg niego) dowcipy. Jego kontakty z rówieśnikami polegają na podbieganiu do dzieci, zaczepianiu, niszczeniu ich wytworów ( budowli, rysunków...). Krzysiu nie bawi się wspólnie z innymi dziećmi. Na dłuższą chwilę nie potrafi się niczym zająć. Nie podporządkowuje się regułom ustalonym w zabawie i kontraktom zawartym na początku roku szkolnego. Na każdą uwagę ze strony kolegów reaguję głośnym, histerycznym płaczem. Dzieci i nauczyciele skarżą się na jego zachowanie.
Pomimo tych niepokojących objawów zaobserwowałam u Krzysia talenty i zdolności – plastyczny i muzyczno- wokalny.
Krzyś nie potrafił znaleźć „wspólnego języka” z rówieśnikami, ale w indywidualnych kontaktach z osobą dorosłą okazywał się dzieckiem bardzo inteligentnym, rozmownym , miłym, uprzejmym, taktownym, posiadającym wiedzę na różnorodne tematy. Lubił rozmawiać, dyskutować, zadawać pytania, rysować. Pozostawiony samemu sobie tworzył precyzyjne rysunki różnych pojazdów, maszyn, budynków. Okazało się również, że jest muzykalny, pięknie śpiewa. Jego talent odkryli również rodzice i zaczął uczęszczać na lekcje gry na pianinie.

2. Geneza i dynamika zjawiska.
Rodzice chłopca są osobami bardzo zajętymi i nie poświęcają mu zbyt dużo czasu. Krzyś przebywa w przedszkolu ok. 10 godzin dziennie. Często nawet po odebraniu go z przedszkola przez rodziców zostaje pod opieką znajomych. Chłopiec rozpaczliwie szuka akceptacji i zainteresowania zwłaszcza ze strony ojca. Po przeprowadzonej rozmowie z matką dowiedziałam się, że Krzyś nadal ( w wieku 5 lat), ma problem z załatwianiem potrzeb fizjologicznych. Matka nie wykazywała się jednak zbytnią konsekwencją w stosunku do syna. Jest nadmiernie pobłażliwa i liberalna, „ślepo” wierzy zapewnieniom Krzysia, że już „będzie grzeczny”, cechuje ją brak jasno sprecyzowanych wymagań. Sytuacja Krzysia zaczęła niepokoić wychowawców. Ze względu na zachowanie chłopca i po przeprowadzonej rozmowie z matką uzyskałam zgodę na przebadanie chłopca w Poradni psychologiczno – pedagogicznej.

3. Znaczenie problemu dla rozwoju i funkcjonowania dziecka.
Postępowanie i zachowanie Krzysia miało znaczenie dla funkcjonowania grupy. Podczas zajęć panowała niemiła atmosfera, a wybryki chłopca dezorganizowały wszystkim pracę. Krzyś nie wykonywał poleceń nauczyciela, nie uczestniczył w zajęciach, swoim negatywnym zachowaniem chciał zwrócić na siebie uwagę. Niszczył urządzenia i przybory ( przecinał ceratę, łamał i obgryzał kredki, klocki, układanki, itp.)

4. Prognoza

Prognoza negatywna
- brak interwencji przedszkola i pozostawienie dziecka samemu sobie, mogłoby doprowadzić do eskalacji negatywnych zachowań,
- odrzuceniu przez grupę,
- zahamowanie rozwoju uzdolnień
- osiąganie wyników poniżej intelektualnych możliwości,
- brak aktywności i inicjatywy ze strony dziecka,
- niezadowolenie dziecka, rodziców i nauczycieli.

Prognoza pozytywna
Wskazane są tu działania, które zmienią relacje miedzy członkami rodziny (ojciec – matka), poprawią komunikację w rodzinie, utwierdzą chłopca w przekonaniu, że jest akceptowany, kochany i potrzebny. Krzyś musi odzyskać poczucie własnej wartości, aby pozytywnie zaistnieć w grupie rówieśniczej. Musi zostać zaspokojona jego potrzeba bezpieczeństwa, miłości, akceptacji, zrozumienia. Rozwijanie talentów, osiągane sukcesy wpłyną na:
- budowanie pozytywnego obrazu chłopca
- rozwój zdolności dziecka (muzyczne, plastyczne)
- prawidłowy rozwój społeczno – emocjonalny
- prawidłowe relacje z rówieśnikami.

5.Propozycje rozwiązań

Moim celem stało się rozwijanie uzdolnień i twórczego działania dziecka, a jednocześnie nabywanie przez niego wiary we własne możliwości, osiąganie sukcesu. Wśród zaplanowanych działań uwzględniłam:

- wypracowanie adekwatnych do potrzeb dziecka form wsparcia przez rodzinę ( angażowanie się rodziców w życie grupy, okazywanie dziecku satysfakcji z jego osiągnięć),
- otoczenie dziecka życzliwą atmosferą tworzącą poczucie bezpieczeństwa w środowisku rówieśniczym
- stwarzanie szansy demonstrowania wiedzy i umiejętności początkowo w małym zespole, a następnie na forum grupy,
- rozwijanie uzdolnień w czasie zajęć indywidualnych oraz dodatkowych zajęć popołudniowych (udział w konkursach na terenie przedszkola i w środowisku lokalnym),
- pobudzanie aktywności intelektualnej i twórczego działania poprzez indywidualny dobór zadań i metod pracy- zwiększenie stopnia trudności zadań poleconych do wykonania ,
- stwarzanie sytuacji sprzyjających wykorzystaniu wiedzy i umiejętności,
- stwarzanie warunków sprzyjających rozwijaniu zdolności i zainteresowań ( możliwość niekonwencjonalnego zastosowania posiadanych uzdolnień),
stwarzanie okazji sprzyjających angażowaniu się w tworzenie i -prezentację przedstawień, widowisk, grupowych uroczystości na forum przedszkola i poza nim, przed rodzicami,
- nagradzanie osiągnięć i wspieranie w przypadku niepowodzeń, zachęcanie do wyrażania swoich uczuć, myśli i emocji w różnej formie.

6. Wdrażanie oddziaływań

Rozmowy z rodzicami zdiagnozowanego chłopca, miały na celu uświadomienie im, że nadrzędnym celem naszych, wspólnych oddziaływań musi być otoczenie dziecka atmosferą życzliwego zrozumienia i zainteresowania, oraz uzdrowienie sytuacji w domu. Niezwykle ważne okazało się również zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i akceptacji w grupie rówieśniczej. Bardzo pomocne okazały się tu zabawy w kręgu, które wymagały od uczestników współpracy, nawiązania kontaktu wzrokowego i emocjonalnego, otwarcia się.
W trosce o rozwijanie uzdolnień i twórczego działania dziecka wdrożyłam wszystkie zaplanowane działania. Angażowałam Krzysia do udziału w konkursach plastycznych i muzycznych. Chłopiec miał okazję do ujawnienia swoich talentów, do zaistnienia w grupie. Nagrody, dyplomy i wyróżnienia mobilizowały Krzysia do dalszego działania, stał się bardziej spontaniczny, radosny, rozwinęły się u niego umiejętności komunikowania się z innymi. Dzieci zaczęły zabiegać o jego względy, zapraszały do zabawy, dzieliły swoimi zabawkami. Krzyś z dokuczliwego samotnika stał się lubianym w grupie kolegą.
Planując konkretne zajęcia w celu stymulowania rozwoju chłopca starałam się dobierać atrakcyjne formy i metody pracy, zwiększając odpowiednio stopień trudności zadań i poleceń. Jednocześnie pozostawiałam mu dużą swobodę działania nagradzając inicjatywę, inwencję i odwagę. Miałam na względzie, aby dominującą formą aktywności dziecka była zabawa.
Ponadto chłopiec na wniosek matki został skierowany na badania do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w celu dokładnego zdiagnozowania i uzyskania wskazówek do dalszej pracy. Rodziców chłopca niepokoiło jego zachowanie w domu ( nadpobudliwość, załatwianie potrzeb fizjologicznych w sposób nieadekwatny do wieku dziecka).Korzystając ze wskazówek poradni opracowałam i wdrażałam program pracy indywidualnej z dzieckiem. Na zajęciach dominowały metody stymulujące, artystyczne, gry i zabawy. Starzałam sytuacje umożliwiające chłopcu osiągnięcie sukcesu, pełny, harmonijny rozwój, osiągnięcie dojrzałości szkolnej.

7. Efekty oddziaływań

Podjęte przeze mnie działania przebiegały płynnie i rytmicznie, potwierdziła się prognoza pozytywna. Krzyś otworzył się na otoczenie, chętnie uczestniczył w proponowanych zajęciach, wykazywał się coraz większą inicjatywą i aktywnością własną. Poczuł się bezpiecznie w grupie rówieśniczej. Osiągnięcia i sukcesy pozwoliły chłopcu uwierzyć w siebie, rozwinąć talenty. Chłopiec nauczył się kontrolować swoje emocje, przeżywać zdarzenia w sposób powszechnie akceptowany.
Skuteczność prowadzonych wobec chłopca działań potwierdziły:

- sukcesy w konkursach plastycznych i muzycznych i zdobycie wyróżnień oraz zajęcie I miejsca w Przeglądzie Kultury Przedszkolnej
- udział w przedstawieniach, widowiskach i uroczystościach zarówno na forum przedszkola jak również poza nim („Wiosenna Łąka”, „W krainie mrozu i śniegu”, „Jesienna moda”, „Jesienne impresje” i inne, występy okolicznościowe z okazji Dnia Babci i Dziadka, Dnia Matki),
- wysoki pod względem artystycznym oraz stopniem trudności poziom w/w występów publicznych,
- wysoki poziom gotowości szkolnej ( na podstawie badania SGS)
- chętne posługiwanie się oraz łączenie różnych form ekspresji,
- rozwój zainteresowań i zdiagnozowanych uzdolnień .
Efektem zaplanowanego działania, właściwej współpracy z rodzicami i poradnią była integracja chłopca z grupą rówieśniczą, odzyskanie wiary we własne możliwości, wzrost motywacji do podejmowania wyzwań. Okazało się również, że dzieci potrafią się wspierać, cieszą się z sukcesów innych, są otwarci na siebie i innych.

8. Podsumowanie

Uważam że, podjęte przeze mnie działania wsparły i przyspieszyły rozwój naturalnych zdolności chłopca, zlikwidowały jego problemy w sferze emocjonalnej.
Krzyś coraz lepiej czuje się w grupie rówieśniczej, koledzy sami proponują mu udział w grach i zabawach.
Mam nadzieję, że dalsze konsekwentne oddziaływania dydaktyczno-wychowawcze stosowane przez szkołę , przy stałej współpracy z rodzicami sprawią ,iż chłopiec dzięki systematycznej pracy odniesie jeszcze większe sukcesy.

Literatura
Lewis Dawid, Jak wychowywać zdolne dziecko, Warszawa, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, 1988.

Lewowicki Tadeusz, Kształcenie uczniów zdolnych. Wyd. 2, Warszawa,
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1986

Nakoneczna Danuta, Kształcenie wielostronne stymulujące rozwój uzdolnień, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1980

Bates Janet, Munday Sahar, Dzieci zdolne, ambitne i utalentowane, tł. Robert Walix, Warszawa, Wydawnictwo K.E. Liber,2005

Bukowska Jolanta, Jak rozpoznać twórcze dzieci w przedszkolu?, „Wychowanie w Przedszkolu” 2002, [nr] 5, s. 274-276.

Dzich Danuta, Siegnąć po ukryte skarby!, „Edukacja i Dialog” 1995, nr 3, s.19-20. Kształcenie uczniów szczególnie zdolnych.

Hoffman-Lipińska, Ewa Rozwijanie zdolności muzycznych dzieci. (Rozwój
wraŜliwości słuchowej. Cz. 1), „Wychowanie w Przedszkolu” 2006, nr 3, s. 12 (140)-17 (145)

Igielska Beata, Nie z tej Ziemi, „Głos Nauczycielski” 2004, nr 2, s. 5.