Białostocczyzna - kraina mojego dzieciństwa - dziedzictwo kulturowe w regionie - program edukacji regionalnej

Program edukacji regionalnej
Przy Przedszkolu Samorządowym nr 60 w Białymstoku

„ Białostocczyzna- kraina mojego dzieciństwa- dziedzictwo kulturowe w regionie”

Myślą przewodnią programu „ Białostocczyzna- kraina mojego dzieciństwa- dziedzictwo kulturowe w regionie” jest edukacja dzieci w zakresie dziedzictwa kulturowego, przekazanie im tradycji narodowych w możliwie najprostszy, niezmieniony sposób oraz zachęcenie ich do kultywowania tych tradycji.
Dziecko w przedszkolu nie potrafi wielu spraw zrozumieć, natomiast wiele może przeżyć. Radość i emocje towarzyszące aktowi tworzenia oraz pierwsze doświadczenia związane ze zdobywaniem nowych wiadomości są najbardziej trwałe i pozostaną w pamięci na całe życie.
Podstawowym założeniem tego programu jest stwierdzenie, ze kształcenie regionalne powinno odbywać się poprzez samodzielne odkrywanie przez dziecko jego związków z regionem, poznawanie jego historii, legend, obrzędów, tradycji a także perspektyw rozwoju.
Program ten nie przewiduje prowadzenia dodatkowych zajęć z edukacji regionalnej, natomiast treściwego realizowane są okazyjnie w toku realizowania związanych z nimi tematycznie zagadnień tygodniowych. Proponuje on jednak prowadzenie zajęć w rocznych cyklach tematycznych:

I rok- Chcę wiedzieć kim i skąd jestem!
II rok- Ocalmy od zapomnienia- folklor, tradycje i obyczaje.
III rok- Wyrosłem w Ziemi Białostockiej.

CELE PROGRAMU:

1. Poznawanie i rozwijanie wiedzy o najbliższym środowisku:
- mieście,
- miejscowości,
- regionie.

2. Rozbudzanie zainteresowań kulturowych poprzez ukazywanie historii i najważniejszych zabytków naszego regionu.

3. Przygotowanie do uczestnictwa w tworzeniu dóbr kultury: otwartość na zjawiska kulturowe w swojej miejscowości, gminie, regionie.

4. Organizowanie spotkań z twórcami ludowymi i ludźmi kultury działającymi w regionie.

5. Rozwijanie wartości rodzinnych związanych z kulturowymi aspektami społeczności lokalnej.

6. Budzenie ciekawości w przybliżaniu tradycji i obrzędów ludowych zachowanych w regionie.

7. Kultywowanie i pielęgnowanie tradycji obchodzonych w regionie.


PROPONOWANE FORMY PRACY W REALIZACJI EDUKACJI REGIONALNEJ WE WSZYSTKICH SFERACH AKTYWNOSCI DZIECKA:

- zajęcia terenowe przybliżające dzieciom historię, obyczaje regionu i przyrodę,
- spotkania z ciekawymi ludźmi,
- kultywowanie tradycji i obrzędów ludowych,
- konkursy plastyczne, taneczne, recytatorskie,
- wykorzystywanie twórczości poetów ludowych,
- urządzanie kącików regionalnych,
- opracowanie przewodnika po miejscowości, dzielnicy,
- eksponowanie prac plastycznych o tematyce regionalnej.


ZADANIA PRZEDSZKOLA

1. Wprowadzenie w świat tradycji regionu i należących do niej wartości.
2. Wskazanie przykładów umożliwiających integrację z kulturą regionu.
3. Wspieranie kontaktów z osobami instytucjami zajmującymi się ochroną i pomnażaniem dziedzictwa kulturowego w regionie.


Treści programu

I. Moje miejsce na ziemi.


II. Białostocczyzna- to tu się urodziłem.
1. Poznaję swoja miejscowość.
2. Ziemia Białostocka a inne regiony naszego kraju.
3. Znani naszej ziemi.
4. Śladami historii w Białymstoku.
5. Pogranicze kultur- język naszego regionu.
6. Ludwik Zamenhof- twórca uniwersalnego języka.


III. Tradycje i obyczaje w mojej miejscowości i regionie.
1. Andrzejki- wieczór wróżb i zabaw.
2. Boże Narodzenie w regionie.
3. Zabawy karnawałowe.
4. Wielkanoc na Podlasiu.
5. Noc Świętojańska.
6. Dożynki.

IV. Legendy i podania związane z ziemią białostocką.

V. Spotkania z ludźmi kultury w swojej miejscowości, gminie, regionie.

IV.Parki narodowe i krajobrazowe na białostocczyźnie.


REALIZACJA:

Moje miejsce na ziemi.

Dzieci:
- znają swoje „ korzenie”, potrafią stworzyć swoje drzewo genealogiczne.
- posługują się mapą,
- potrafią wskazać na mapie białostocczyznę i Podlasie,
- wymieniają najważniejsze elementy środowiska geograficznego( nazwy parków narodowych, rezerwatów przyrody, rzek)
- wiedza jakiego województwa stolica jest Białystok.

Wiersze do wykorzystania:
„ Nasza ziemia” Cz. Janczarski
„ Mój dom- moja ojczyzna”- H. Januszewska


Ziemia białostocka – to tu się urodziłem.

Dzieci:
- rozumieją i używają określenie „ Ziemia białostocka”
- znają geograficzny zasięg białostocczyzny,
- potrafią wymienić główne rzeki regionu,
- wiedzą, co oznaczają terminy: park narodowy, park krajobrazowy, znają nazwy parków znajdujących się na terenie regionu.
- znają zasady ochrony przyrody, potrafią zachować się w parku narodowym,
- biorą udział w obchodach „ Dnia Ziemi”
- znają legendy związane w miejscowościami regionu,
- potrafią wymienić większe miasta regionu.

Wiersze do wykorzystania:

„Tutaj”- J. Ficowski
„ Moja ojczyzna- Białostocczyzna”

Poznaję swoją miejscowość

Dzieci:
- znają nazwy i wygląd najważniejszych ulic miasta oraz usytuowania przy nich obiektów,
-znają herb miasta i legendę mówiącą o jego powstaniu,
- potrafią nazwać elementy herbu ( Orzeł, Pogoń).
Utwory do wykorzystania:
„ Białystok”
„ Legenda o Białymstoku”

Ziemia Białostocka a inne regiony

Dzieci:
- potrafią wskazać na mapie region swego zamieszkania,
- wymieniają nazwy niektórych regionów Polski oraz łączą je z charakterystycznymi cechami tych regionów ( Podhale- góry, Suwalszczyzna, Warmia, Mazury- jeziora, Pomorze- morze)

Utwory do wykorzystania:
„ Popłyniemy nad jeziora”- Wł. Ścisłowski
„ Powstanie Tatr”- K. Guzówna
„ W murowanej piwnicy”- pieśń ludowa

Znani naszej ziemi

Dzieci:
- poznają sylwetki osób zasłużonych dla regionu:
a.J. K. Branicki-patron miasta, założyciel Wersalu Podlaskiego,
b.L. Zamenhof- twórca esperanto,
c. E. Redliński- powieściopisarz,
d. A. Karny- rzeźbiarz,
e. J. Maksimiuk- dyrygent.

Materiały do wykorzystania:
Albumy, książki, wystawy prac.

Śladami historii w Białymstoku

Dzieci:
- znają prahistorię białostocczyzny,
- wiedzą jakie plemiona zamieszkiwały te tereny,
- potrafią wymienić zabytkowe obiekty Białegostoku:
a. Kościółek z 1621 roku przy kościele Farnym,
b. Neogotycki budynek Bazyliki Mniejszej,
c. Ratusz,
d. Cerkwie Św. Mikołaja Cudotwórcy i Św. Marii Magdaleny,
e. Pałac Branickich,
f Pałacyk gościnny ( Dom Koniuszego),
g. Fabryka Beckera,
h. Pałacyk gen. Von Driesena,
i. Pałacyk Przy ul Lipowej ( obecnie WKU),
j. Pałacyk Lubomirskich,
k. Komora celna,
l. Kościoły Św. Wojciecha i Św. Rocha,
m. Kamienice w centrum miasta.

Materiały do wykorzystania:
Albumy, foldery, fotografie, grafiki.

Pogranicze kultur- język naszego regionu

Dzieci:
- wiedzą, że oprócz Polaków w regionie zamieszkują Białorusini, Ukraińcy , Litwini i Tatarzy, posługujący się swoim językiem narodowym,
- poznają język najstarszych mieszkańców tych terenów, twórców ludowych, gawędziarzy,
- znają teksty piosenek ludowych z naszego regionu,
- biorą czynny udział w warsztatach organizowanych przez Muzeum Wsi Białostockiej.

Materiały do wykorzystania:
Piosenki i poezja ludowa, nagrania utworów w językach białoruskim, ukraińskim i litewskim, płyta CD z serii „ Muzyka u źródeł” „ mniejszości narodowe i etniczne w Polsce- część I”.

Ludwik Zamenhof- twórca esperanto

Dzieci:
- wiedzą kim był L. Zamenhof,
- znają jego miejsce urodzenia i zamieszkania( ul Zielona, obecnie Zamenhofa)
- zapoznają się z podstawami języka esperanto.

Materiały do wykorzystania:
„ Dr. Esperanto”- M. Ziółkowska.
Podręcznik języka esperanto- L. Turno.

Tradycje i obyczaje w mojej miejscowości i regionie

1. Andrzejki
Dzieci:
- znają wróżby andrzejkowe:
a. lanie wosku,
b. los wskaże, którego( ą) wybrać,
c. buty,
d. skąd przyjdzie miły(a),
e. łódeczko, kto mnie lubi.

Wiersz do wykorzystania:
„ Andrzejki”- W. Chotomska

2.Boże Narodzenie:

Dzieci:

- znają pochodzenie słowa „ Wigilia”- łac czuwać
- potrafią wymienić zwyczaje bożonarodzeniowe ( choinka, podłaźniczka, opłatek, sianko pod obrusem, pasterka, kolędnicy)
- śpiewają kolędy.

Utwory do wykorzystania:

„ Boże Narodzenie przychodzi cichutko”- T. Chudy
„ Dlaczego jest święto Bozego Narodzenia” – ks. J. Twardowski
„ Święta Noc”-J. Czechowicz
„ Bajka o Bożym Narodzeniu”- A. Galica
„ Choinka”- S. Grafowski
„ Blisko domu cz II”- A Wasilewska
Teksty kolęd

3.Karnawał

Dzieci:
- wiedzą o tradycji organizowania bali w karnawale,
- potrafią wyjaśnić czym są „ zapusty”, „tlusty czwartek”

Wiersz do wykorzystania
„ Zapusty” – W. Pol

4.Wielkanoc na Podlasiu

Dzieci:
- znają tradycje i obrzędy ludowe związane ze Świętem Zmartwychwstania Pańskiego:
a. Niedziela Palmowa,
b. Tryduum paschalne,
c. Pisanki,
d. Święcenie potraw,
e Rezurekcje,
f. Śniadanie wielkanocne,
g. Śmigus-dyngus
Wiersze do wykorzystania:

„ Wielkanocny dzbanek”- H. Ochocka
„ Wielkanoc”- E. Szelburg-Zarembina,
„Wierzba” – M. Konopnicka,
„ Mokre święta”- B. Mściwujewska,
„ Śmigus-dyngus”- M. Terlikowska

5.Noc Świętojańska
Dzieci:
- znają pojęcie Nocy Świętojańskiej jej inne określenia( Sobótka, Kupała, Wianki)
- potrafią wymienić obrzędy ludowe związane z Nocą Świętojańską:
a. ognie świętojańskie,
b. wianki na wodzie,
c. poszukiwanie kwiatu paproci.

Utwory do wykorzystania:
„ Sobótka” W, Badalska
„ Blisko Domu”- czII- A. Wasilewska

7. Dożynki
Dzieci:
- znają historię tradycji święta plonów,
- wiedza jak obchodzone jest to święto obecnie

Wiersz do wykorzystania:
„Plon niesiemy plon”- tekst ludowy

Legendy związane z ziemią białostocką

Dzieci:
- potrafią objaśnić pojęcie „ legenda”
- znają legendy związane z naszym regionem.

Materiały do wykorzystania:
Teksty legend.

Spotkania z ludźmi kultury z naszej miejscowości i regionu

Dzieci:
- poznają język swojego regionu,
- znają znaczenie tradycji w kulturze,
- poznają zapomniane zawody ( garncarz, rymarz, dekarz, tkacz, kowal, bartnik, hafciarka).
Parki narodowe i krajobrazowe

Dzieci:
- znają i rozumieją pojęcia: park narodowy, park krajobrazowy,
- znają nazwy parków znajdujących się w regionie, oraz zwierzęta i rośliny chronione występujące na ich terenie,
- uczestniczą w wycieczkach z programem zwiedzania w oparciu o obsługę przewodnika.


PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA

Dzieci potrafią:

- umiejscowić region na mapie,
- dostrzegać walory własnego regionu,
- zatańczyć i zaśpiewać podlaskie tańce i piosenki,
-opowiadać legendy podlaskie,
- nazwać ginące zawody regionu,
- wymienić nazwy wielkich skupisk leśnych, parków narodowych, rezerwatów przyrody.

Dzieci powinny:

- mieć świadomość związku regionu z resztą państwa,
- cenić wspólnotę lokalną,
- tolerować inne narodowości,
- angażować się w lokalne uroczystości, święta, zabawy.