Cele i zadania edukacji regionalnej

Wprowadzenie regionalizmu, koncentrującego się na pielęgnowaniu i rozwijaniu dziedzictwa kulturowego w regionie, do systemu szkolnictwa, to przede wszystkim kształtowanie etycznego stosunku do małej ojczyzny, wydobywanie w procesie edukacyjnym i wychowawczym wartości jakie tkwią w przyrodniczym, kulturowym i społecznym otoczeniu ucznia.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego w szkole dotycząca Edukacji regionalnej według Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu posiada następujące cele:
- poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu,
- rozwijanie wartości rodzinnych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej,
- rozwój postaw patriotycznych związanych z tożsamością kultury regionalnej,
- rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związkach
z kulturą narodową,
- kontakt ze środowiskiem lokalnym w celu wytworzenia bliskich więzi i zrozumienia różnorakich przynależności człowieka,
- ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej przez rozwój tożsamości regionalnej,
- rozwijanie wiedzy o historii regionu w powiązaniu z tradycjami własnej rodziny,
- poznawanie własnego regionu, w tym dziedzictwa kulturowego, jako część Polski i Europy,
- pogłębianie więzi ze swoim środowiskiem, regionem, krajem,
- kształtowanie tożsamości regionalnej w kontekście wartości narodowych i europejskich,
- przygotowanie do dojrzałego życia w strukturach regionalnych, narodowych, państwowych i europejskich,
- rozwijanie szacunku wobec innych wspólnot regionalnych, etnicznych i narodowych.
Do głównych celów edukacji regionalnej należy według założeń programowych MEN „kształtowanie poczucia własnej tożsamości nie jako postawy separacji, ale jako fundamentu tworzenia postaw otwartych, liberalnych, nastawionych na pluralizm różnych ludzkich kultur i ich zrozumienie”.
Istotę edukacji regionalnej, jej znaczenie i główny cel objaśnia nurt, którego przedstawicielem jest Jerzy Nikitorowicz prowadzący badania na Uniwersytecie w Białymstoku. Według jego opinii, edukacji regionalnej przypisuje się jako główny cel „przeciwstawienie się źle pojętej globalizacji, uniformizmowi i dezorganizacji życia społecznego, wyrażając wszak stanowisko, iż przeciwstawienie się tych dwóch tendencji jest szkodliwe dla procesów integracji i demokratyzacji życia”.
W opinii Piotra Petrykowskiego zajmującego się zagadnieniami i badaniami edukacji regionalnej w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, podstawowe założenie badań dotyczących problematyki edukacji regionalnej „opiera się na ujmowaniu edukacji regionalnej jako procesu budzenia potrzeb i kształtowania umiejętności dostrzegania i odkrywania wartości tkwiących w otaczających jednostkę przestrzeni w różnych okresach jej życia w zależności od stopnia zakorzenienia się w niej”.
Czym zatem powinna się charakteryzować edukacja regionalna, jakie powinny przyświecać jej cele jeśli chodzi o zaznajomienie się z jej tematyką młodych ludzi? Otóż w regionalizmie ważne jest wprowadzenie ucznia w świat wartości środowiska i pomoc w identyfikowaniu się z tymi wartościami. Cele takie jak przekaz wiedzy, wydobycie wartości i kształtowanie tożsamości, powinny być ukazywane wychowankom w formie propozycji i całego systemu wartości, które powinni zaakceptować i z którymi powinni się identyfikować. W procesie kształtowania tożsamości regionalnej podstawową rolę powinna spełniać rodzina, w której dziecko od najmłodszych lat poznaje tradycje regionalne. Do zadań rodziców należy troska o wychowanie dzieci, o poszanowanie dóbr kulturowych. Powinni uczyć dzieci, jak należy obcować z dobrami kultury regionalnej, ukazując im zarówno związek kultury regionalnej z człowiekiem, jak i głęboki sens pozytywnego działania na rzecz wspólnoty regionalnej. Rozpoczętą edukację regionalną w rodzinie powinna kontynuować szkoła, opierając się na założeniach programowych dotyczących regionalizmu. Dzieci i młodzież uczęszczając na zajęcia z edukacji regionalnej mają okazję zaznajomić się z położeniem geograficznym swej miejscowości jej pięknem przyrody, tradycjami, historią, zabytkami kultury, ale oprócz rzeczy widocznych poznać również zwyczaje i obrzędy pielęgnowane przez pokolenia w miejscu ich zamieszkania.

Bibliografia:
Miesięcznik nauczycieli i wychowawców katolickich, Nr.4 (112)2002,
Założenia programowe MEN, Dziedzictwo kulturowe w regionie, Warszawa 1995, Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku