Każdy z nas jest Odysem, co wraca do swej Itaki - scenariusz lekcji

KONSPEKT ZAJĘĆ LEKCYJNYCH DLA KLASY II GIMNAZJUM

11. 10. 2005 Klasa II b

Prowadzący: Katarzyna Listwan.

Temat: „Każdy z nas jest Odysem, co wraca do swej Itaki” (L. Staff) – Koncepcja człowieka jako homo viator w literaturze.

Cele:

1. Cele ogólne:

a) przypomnienie przygód Odyseusza podczas jego powrotu do Itaki;
b) rozumienie pojęcia homo viator;
c) wieloaspektowe potraktowanie pojęcia „ITAKA”;
d) wzbudzenie refleksji nad wartością życia jako wędrówki;
e) rozumienie metaforycznego sensu utworu pt. „Odys” Leopolda Staffa;
f) rozszerzanie słownictwa uczniów;

2. Cele operacyjne szczegółowe:

a) uczeń potrafi czytać ze zrozumieniem tekst prozatorski i poetycki;
b) uczeń potrafi formułować dłuższą wypowiedź ustną;
c) uczeń potrafi streścić przygody Odyseusza;
d) uczeń potrafi określić środki stylistyczne w utworze poetyckim i wyjaśnić ich funkcję;
e) uczeń potrafi analizować obraz jako dzieło kultury;
f) uczeń potrafi układać plan opowiadania za pomocą równoważników zdania;
g) uczeń potrafi rozwiązać krzyżówkę dotyczącą tułaczki Odyseusza;
h) uczeń ustosunkowuje się wobec częstego tworzenia sobie przez młodzież tzw. sztucznego raju w wyniku zażywania alkoholu i narkotyków;

Metody:
• burza mózgów
• heureza
• praca z tekstem
• rozwiązywanie krzyżówki


Pomoce:
- Podręcznik do j. polskiego pt. „Między nami”;
- Xero dla każdego ucznia: krzyżówka dotycząca treści lektury „Tułaczka Odyseusza”;
- Obraz Vincenta Van Gogha pt. “Para butów”;
- Buty: stare, znoszone trapery, szpilki (do celów reprezentacyjnych, eleganckie);


I Ogniwo wstępne:

a) Pokazanie klasie starego trapera i eleganckich butów na obcasie oraz obrazu Vincenta Van Gogha. Przeprowadzenie analizy porównawczej przedmiotów (podobieństwa i różnice).

b) Uczniowie zastanawiają się, czego symbolem mogą być buty i wnioski zapisują w formie notatki do zeszytów.

c) Klasa próbuje domyślić się, co będzie tematem lekcji, po czym każdy wpisuje do zeszytu temat: „Każdy z nas jest Odysem, co wraca do swej Itaki” (L. Staff) – Koncepcja człowieka jako homo viator w literaturze.


II Ogniwo centralne:

a) Uczniowie dowiadują się, co oznacza pojęcie homo viator i zastanawiają się, po co człowiek wędruje, jakie są cele podróżowania (kształcenie, przyjemność, za chlebem, za karę – wygnanie).

b) Klasa podaje synonimy oznaczające homo viator (podróżnik, tułacz, pątnik, emigrant itd.)

c) Heureza: Jakich uczniowie znają bohaterów literackich, którzy podróżowali? (Filias Fogg, Włóczykij, Harry Potter, Odyseusz), po czym klasa podaje różne środki transportu, którymi bohaterowie literaccy podróżowali.

d) Uczniowie w ramach powtórzenia lektury, rozwiązują krzyżówkę, która dotyczy przygód Odyseusza.

e) Następnie klasa układa plan wydarzeń lektury za pomocą równoważników zdania (nauczyciel sprawdza przy okazji znajomość przeczytanej przez uczniów lektury, zadając im dodatkowe pytania do haseł z krzyżówki).

f) Uczniowie ustosunkowują się do tezy, że losy Odyseusza są symbolem życia każdego z nas.

g) Klasa zastanawia się nad symbolicznym znaczeniem ‘Itaki’ w życiu zarówno Odyseusza, jak i każdego człowieka, po czym każdy zapisuje w zeszytach notatkę w kształcie grafu. W środku wszyscy piszą ITAKA. Uczniowie mają przy strzałkach napisać, czym może być dla człowieka ‘Itaka’:

RAJ

h) Klasa zastanawia się nad funkcją Itaki jako Raju. Uczniowie ustosunkowują się także do coraz częstszego problemu tworzenia przez młodzież tzw. „sztucznego raju”;

i) Wszyscy czytają fragment „Odysei” Homera z podręcznika ze s. 102, a następnie określają gatunek, jakim jest utwór. Klasa na podstawie fragmentu tekstu określa cechy eposu jako gatunku literackiego


III Ogniwo końcowe:

a) Podsumowanie dwóch jednostek lekcyjnych: Odyseusz to przykład bohatera, który podróżował. Jednak, poniekąd, został do tego zmuszony, gdyż tułając się po świecie, ponosił konsekwencje swego zachowania względem Polifema. Itaka stała się miejscem, do którego Odyseusz mógł dotrzeć dopiero po wieloletniej i pełnej niebezpiecznych przygód wędrówce. Został on ukarany za pewność siebie.

b) Dla każdego z nas Itaka jest czymś innym. Może być nią dom, ojczyzna, pokój, rodzina, raj, a nawet śmierć. Często stwarzamy sobie iluzję, fałszywy, sztuczny raj, np. za pomocą różnych środków odurzających (alkohol, narkotyki). Jednak gdy owe środki przestają działać, realny świat staje się jeszcze bardziej skomplikowany i trudny.

c) Uczniowie czytają wiersz Leopolda Staffa pt. „Odys” ze s. 105, analizują i interpretują go, po czym zapisują w zeszytach uwagi poczynione w trakcie lektury.

d) ZADANIE DOMOWE = każdy z uczniów ustosunkuje się (10 zdań na osobnej kartce) do tezy zawartej w temacie lekcji.