Program oddziaływań wychowawczych w zakresie wychowania i edukacji do wartości

Pokaż wszystkie - Dodaj publikację - Kopia bazy - Wyloguj



nr publikacji: 10642
nadawca: Jolanta Sajdak
e-mail: jolas23@onet.pl
ip: 83.5.194.193
data przesłania: 2010.12.30, 19:09:22
licznik: 0
widoczna: nie
dział: Przedszkole
[zatwierdź] | [edytuj] | [usun]
powiadomienie wysłane: nie
zaświadczenie pobrane: 0
kod dostępu: ycz5bk
[wyślij powiadomienie]

Beata Mółka, Marta Rożkowicz, Jolanta Sajdak
Nowy Sącz

NIE WIEM...........Program oddziaływań wychowawczych w zakresie wychowania i edukacji do wartości


MIEJSKIE PRZEDSZKOLE NR 20
W NOWYM SĄCZU


Program oddziaływań wychowawczych w zakresie wychowania i edukacji do wartości.



Normy i granice są ludziom potrzebne, aby na świecie nie panował chaos, abyśmy wiedzieli, co jest właściwe, a co nie. Brigitte Beil.

Doskonałe bezpieczeństwo i nietykalność własności oraz osoby: oto prawdziwa wolność społeczna. Antoine de Rivarol.

Ojczyzną małego dziecka jest najpierw jego rodzinny dom – matka, ojciec, starszy brat, bliskie i znane sprzęty, drzewa za oknem, zapach ziemi na wiosnę, śpiew ptaków, chłodna wilgoć trawy w ogrodzie, ulice i przedszkole, potem wieś lub miasto.
Z tych pierwszych wrażeń i spostrzeżeń – jak z kolorowej mozaiki powstaje obraz kraju. I niepostrzeżenie znane z dzieciństwa lasy i pola stają się najbardziej swojskim krajobrazem, najpiękniejszym ze wszystkich cudów świata, prawdziwą ojczyzną, do której się tęskni i powraca z ulgą. Hanna Ratyńska.

NOWY SĄCZ 2010 r.

Autorki programu:
Beata Mółka
Marta Rożkowicz
Jolanta Sajdak

SPIS TREŚCI:

1. Hierarchia wartości ...........................................3
2. Wychowanie do wartości.........................................4
3. Charakterystyka programu i procedura osiągania celów...........5
4. Ewaluacja programu.............................................9
5. Etapy osiągania umiejętności i sposoby realizacji w ramach wybranych obszarów edukacyjnych...................................9
6. Bibliografia...................................................24
7. Aneks – kodeks przedszkolaka ..................................25

1. Hierarchia wartości.

Świat, w którym żyjemy, jest światem wartości. Można w nim wyróżnić wartości ekonomiczne, estetyczne, moralne, prawne, poznawcze, religijne. Wszystkie te wartości tworzą system określany mianem sieci wartości. Jeśli niektóre z nich są przez człowieka preferowane i szczególnie wysoko cenione, tworzy się wówczas hierarchia wartości.

Na ogół przyjmuje się, iż pojęcie wartości stanowi podstawową kategorię aksjologii (nauki o wartościach) i że oznacza ona „to wszystko, co uchodzi za ważne i cenne dla jednostki i społeczeństwa oraz jest godne pożądania, co łączy się z pozytywnymi przeżyciami i stanowi jednocześnie cel dążeń ludzkich” – M. Łobocki. Podobnie słowo wartość zdefiniował S. Kowalczyk: „Wartością jest to, co jest przedmiotem pożądania, co jest upragnione przez człowieka, co jest celem jego zabiegów”.

System i hierarchia wartości cechują każdą kulturę. Są one uzależnione od przeszłości historycznej, tradycji narodowych tworzących daną kulturę, będących spuścizną minionych pokoleń, warunków społeczno – ekonomicznych, stosunków międzyludzkich i własnościowych, systemu sprawowania władzy.

Sugestywną hierarchię wartości podał Max Scheller. Według niego wartościami najniższymi są wartości hedonistyczne, to jest wartości przyjemnościowe. Iluzja łatwego i przyjemnego życia. Wyższe od wartości hedonistycznych są wartości utylitarne, cywilizacyjne, to znaczy przynoszące korzyści. Nad wartościami utylitarnymi górują wartości witalne, zwane też biologicznymi (prawo do życia, zdrowie, siły życiowe). Na wyższym szczeblu znajdują się wartości duchowe, tzn. prawda, dobro, piękno, miłość. Wartościami najwyższymi są wartości religijne. Odkrywanie, przyjmowanie i prowadzenie życia zgodnego z przyjętym systemem wartości jest celem wychowania i samowychowania. Przyjęty system wartości wypełnia osobowość, nadaje kształt życiu człowieka, sens jego egzystencji. Człowiek dokonując wartościowania, powinien odrzucać wartości pozorne, a także rezygnować z wartości niższych na rzecz wartości wyższych i najwyższych.

W warunkach szybkich przemian społecznych, politycznych, ekonomicznych rozwijają się nowe wartości, a dotychczas istniejące zyskują nowy profil lub podlegają procesom destabilizacji. Zmieniają się nie tylko pojedyncze wartości, ale także całe systemy wartości.

Czy istnieją wartości trwałe, ogólnoludzkie, ponadczasowe, uniwersalne?

Wydaje się, że takimi wartościami w kręgu kultury europejskiej są wartości chrześcijańskie. Dają one rękojmię normalności i przetrwania życia Ich akceptacja zapobiega i przeciwdziała dehumanizacji różnych dziedzin życia, występowaniu zjawisk patologicznych. Do podstawowych wartości uniwersalnych zalicza się prawo do życia, pokój, tolerancję, wolność, prawdę, sprawiedliwość, miłość.

Wartości mogą być odwzorowywane, kopiowane. Aby tak się stało, wcześniej muszą zostać odkryte i rozpoznane, a człowiek, który to czyni, musi dysponować odpowiednimi umiejętnościami i możliwościami niezbędnymi do tego, by daną wartość „skopiować”. Rozróżnienie tego, co jest właściwe, a co nie jest właściwe, jest długim procesem, który obejmuje lata od wczesnego dzieciństwa aż po osiągnięcie dorosłości. To, w jaki sposób ten proces będzie przebiegał, jakim wartościom w życiu człowieka dorosłego będzie hołdował młody człowiek, zależy w dużym stopniu od rodziców i nauczycieli.

Postawy dzieci i młodzieży , ich świat wartości kształtuje dom rodzinny, przedszkole, szkoła, kościół, grupa rówieśnicza, środki społecznego przekazu. Te środowiska wychowawcze w dużym stopniu winne wychowywać do wartości w sposób komplementarny.

Wychowujmy, więc tak młode pokolenie, by poszukiwało prawdy, ukochało ją i konsekwentnie tą prawdą żyło, by czyniło dobro, by szukało piękna w sobie i wokół siebie, by dbało o otaczający świat, by żyło w zgodzie z Bogiem, drugim człowiekiem i samym sobą.

2. Wychowanie do wartości.
"W wychowaniu chodzi o to,
ażeby człowiek stawał się coraz bardziej
człowiekiem [...], umiał być bardziej nie
tylko z drugim, ale i dla drugich"
JAN PAWEŁ II (1980)

Wychowanie to proces długotrwały, a istotą jego jest wprowadzanie dziecka w świat pożądanych wartości, wartości moralnych pełniących rolę drogowskazów życiowych. Ukazując dziecku piękno, prawdę, uczciwość, przyjaźń, tolerancję, budząc poczucie przynależności do rodziny, pomagamy formować jego osobowość. Wiek przedszkolny stanowi najbardziej znaczący okres w życiu dziecka dla stymulacji jego rozwoju. Pierwszym etapem, a równocześnie miejscem, w którym rozpoczyna się proces wychowania jest dom rodzinny, kolejnym środowisko przedszkolne. To tutaj dziecko poszukuje wzorów, by potem kierować się nimi w dorosłym życiu, to tutaj szuka swojej tożsamości.

Przedszkole to instytucja wspomagająca i wspierająca rodziców lub opiekunów w wychowaniu ich dzieci, to pierwsze ogniwo edukacji wzajemnego współżycia w grupie rówieśniczej, to nauka relacji, zasad, ról jakie pełnią poszczególni członkowie małej społeczności. Kontakt dziecka z otoczeniem społecznym wyzwala w nim chęć do naśladownictwa i identyfikacji zachowań. Czynniki środowiskowe wpływają zarówno na to, w jaką moralność dziecko będzie wzrastało, jak i to, jak proces tego wzrastania będzie przebiegał.

Ważne zatem staje się, aby dziecko potrafiło odróżnić dobro od zła. Jasno określone normy postępowania oraz konsekwencja w ich respektowaniu wniosą w życie grupy ład, porządek, spokój, poczucie bezpieczeństwa, a jednocześnie dadzą dziecku swobodę działania
Zaproponowany program oddziaływań wychowawczych będzie spełniał niewątpliwie swoją rolę jeżeli zarówno nauczyciel jak i dziecko będą podmiotami tego procesu. W pracy wychowawczej nauczyciel ukazuje najpiękniejsze ludzkie wartości i zachęca dzieci do dążenia ku nim.

Skuteczność oddziaływań wychowawczych zależeć będzie nie tylko od ich stałości i ciągłości, a przede wszystkim od ciepłej i życzliwej atmosfery wychowawczej jaką tworzy przedszkole, od autorytetu moralnego nauczyciela – wychowawcy. Małe dziecko obserwuje i naśladuje otoczenie, czerpie z niego wzory zachowania, które przyswaja i przetwarza na swoje własne. Istotne będzie zatem aby nauczyciel dostarczał dziecku właściwych modeli osobowych i wzorów zachowań, aby był uosobieniem takich cech jak: wyrozumiałość, cierpliwość, życzliwość.
Proces wychowania powinien polegać nie tylko na stawianiu wychowanka w sytuacjach umożliwiających przejawianie przez niego określonych zachowań lecz także na stymulowaniu go w poszczególnych sytuacjach do wyboru tych właściwych zachowań.
Wychowanie dokonuje się nie tylko w obrębie przedszkola, opiera się na treściach odnajdywanych w najbliższym środowisku. Dlatego konieczna jest konkretna i owocna współpraca z rodzicami, oparta na zrozumieniu i zaufaniu. Ważną więc sprawą jest przekonanie rodziców o ich niezbędności w procesie wychowania i rozwoju dziecka, włączanie ich w ten proces poprzez aktywne uczestnictwo w różnych formach współpracy proponowanych przez przedszkole.
W procesie wychowania ważna jest nie tylko współpraca z rodzicami ale również wciąganie w ten proces szerszego środowiska społecznego poza przedszkolnego, które umożliwia dzieciom poznanie kultury, historii własnej miejscowości, regionu, kraju.
Właściwą realizację treści programowych wyznacza także baza dydaktyczna przedszkola. Stanowi ją dobre wyposażenie sali zajęć, dostosowane do potrzeb dzieci w określonym wieku: różne i bogate w zabawki kąciki zabaw, historyjki obrazkowe o treściach wychowawczych, kolorowe albumy związane ze sztuką, środki związane z bliższym, dalszym regionem i Polską. Istotny jest łatwo dostępny dla nauczycieli jak również i dzieci księgozbiór przedszkola ,w którym powinien znajdować się bogaty wybór literatury dla dzieci.

3. Charakterystyka programu i procedura osiągania celów.

Program w zakresie wychowania i edukacji do wartości „Budowanie dziecięcych systemów wartości” został opracowany w oparciu o następujące akty prawne:
> Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. załącznik nr 1 zawierający Podstawę Programową Wychowania Przedszkolnego
> Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników.
Program jest spójny z programem wychowania przedszkolnego Elżbiety Tokarskiej i Jolanty Kopała „Zanim będę uczniem” aktualnie realizowanym w przedszkolu.

Program stanowi uszczegółowienie Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego. Przeznaczony jest do realizacji we wszystkich grupach wiekowych. Ukierunkowany jest na wielostronny rozwój dziecka, zgodnie z jego wiekiem i możliwościami rozwojowymi. Nauczyciel może elastycznie dobierać treści do realizacji, uwzględniając nie tylko wiek dziecka, ale przede wszystkim jego możliwości i dotychczas osiągnięte umiejętności. Należy pamiętać o istotnej zasadzie, że nie ważny jest wiek dziecka, lecz poziom jego rozwoju. Ma prostą konstrukcję i jest podzielony na trzy etapy osiągania umiejętności. W każdym z etapów przedstawiono treści i sposoby ich realizacji odnoszące się do wybranych obszarów podstawy programowej ułożone zgodnie z zasadą stopniowania trudności.
Należy go traktować jako rozszerzenie treści z następujących obszarów edukacyjnych:
> Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych,
> Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych i utrzymywania ładu i porządku,
> Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.
Zawarte w programie treści mogą być modyfikowane przez nauczycieli, którzy zechcą wnieść do niego własne pomysły.
Realizując program należy, też sięgnąć do innych programów proponowanych przez autorów m. in:
> programu autorskiego M. Niedzielczyk „Bliższe Ojczyzny, a dziecko przedszkolne”
> programu edukacyjno – terapeutycznego „Kubuś Puchatek i Przyjaciele”
> programu „Dziecko bezpieczne w swoim środowisku”
> programu „Unikanie zagrożeń”

Realizacja programu będzie przebiegała w trzech kolejnych latach:
1. Rok szkolny 2010/2011 - realizacja treści programu dotyczących dziecka, grupy rówieśniczej, rodziny.
2. Rok szkolny 2011/2012 – realizacja treści programu dotyczących małej ojczyzny – regionu.
3. Rok szkolny 2012/2013 – realizacja treści programu dotyczących kraju rodzinnego, krajów Unii Europejskiej.

Główne cele wychowania i edukacji do wartości określa Podstawa Programowa Wychowania Przedszkolnego:
1. Budowanie systemu wartości, w tym wychowanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe.
2. Kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej, koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także, do łagodnego znoszenia stresów i porażek.
3. Rozwijanie umiejętności społecznych, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi.
4. Kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postaw patriotycznych.

Cele szczegółowe programu:
1. Uczenie się odpowiedzialnego podejmowania obowiązków i zadań.
2. Poznawanie i przestrzeganie zasad obowiązujących w grupie.
3. Poznawanie słów - kluczy dobrej współpracy.
4. Przewidywanie skutków swoich niewłaściwych zachowań.
5. Funkcjonowanie w środowisku zgodnie z przyjętymi normami.
6. Radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych bez stosowania agresji.
7. Nazywanie i identyfikowanie uczuć swoich i innych.
8. Wyrażanie swoich myśli i uczuć bez naruszania godności własnej oraz godności innych.
9. Wyciszanie się, odprężanie i rozładowywanie napięć poprzez poznane
metody , techniki i zabawy.
10. Używanie form grzecznościowych.
11. Dostrzeganie wartości: dobro, piękno, odwaga, prawda, koleżeństwo, tolerancja, miłość, pokój, sprawiedliwość.
12. Znajomość swoich praw i obowiązków.
13. Szanowanie cudzego zdania i wolności innych.
14. Kształtowanie czynnej postawy wobec zdrowia własnego i innych.
15. Umiejętne radzenie sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwu.
16. Rozumienie swojego prawa do pomocy ze strony dorosłych w sytuacjach
trudnych.
17. Tworzenie więzi uczuciowej z rodziną i środowiskiem.
18. Poznawanie tradycji, zwyczajów i sztuki ludowej regionu.
19. Dostrzeganie i rozumienie rzeczy i spraw najbliższych i ważnych dla całego kraju.
20. Rozumienie pojęć: Unia Europejska, Europa, świat.

Zadania przedszkola:

1. Poznawanie i stosowanie metod skutecznego oddziaływania wychowawczego.
2. Systematyczne prowadzenie zajęć profilaktyczno- edukacyjnych uczących dzieci, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach oraz chroniących je przed niebezpieczeństwem.
3. Współdziałanie z instytucjami oraz specjalistami w celu otoczenia opieką i terapią
dzieci dotknięte przemocą.
4. Współdziałanie z rodzicami , wykorzystywanie skutecznych środków komunikacji
interpersonalnej dla wspólnego rozwiązywania problemów.
5. Wspieranie działań wychowawczych rodziców, integrowanie oddziaływań
wychowawczych własnych, rodziny i środowiska.
6. Prowadzenie dostosowanych do możliwości dzieci form wyrabiających asertywność,
poczucie własnej wartości, umiejętności słuchania innych i skutecznej komunikacji
międzyludzkiej.
7. Stosowanie systemu wzmocnień pozytywnych zachowań dzieci.
8. Uczenie tolerancji i akceptacji inności.

Obowiązki nauczycieli.:

1. Systematycznie poszerzać zakres swoich kompetencji wychowawczych.
2. Poznać środowisko wychowawcze dziecka, w szczególności oczekiwania rodziców
wobec przedszkola.
3. Tworzyć bezpieczną dla dziecka atmosferę, warunkującą zdrowie fizyczne i
psychiczne.
4. Kształtować powszechnie uznane postawy, zgodnie z wartościami : dobra, prawdy,
piękna, miłości.
5. Stosować środki wychowawcze wzmacniające pozytywne zachowania dzieci.
6. Eliminować zachowania niepożądane.
7. Ściśle współpracować z rodziną dziecka w celu ujednolicenia oddziaływań
wychowawczych.
8. Wzajemnie wspierać swoje działania w ramach współpracy koleżeńskiej.

Program oddziaływań wychowawczych oparty jest na działaniach wzmacniających pożądane zachowania:

> Pochwała indywidualna,
> Pochwała przed całą grupą,
> Pochwała przed rodzicami,
> Nagrody; tablica zachowań, emblematy, nagroda rzeczowa.

Działania ukierunkowane na niwelowanie niepożądanych zachowań:

> Upomnienie indywidualne,
> Zadośćuczynienie wyrządzonej krzywdzie, naprawienie szkody,
> Odmówienie przyjemności,
> Czasowe odebranie przyznanego przywileju.

Zasady budowania systemu motywacji:
1. Łączyć nagrody,
2. Stosować nagrody zaraz po wystąpieniu zachowania pożądanego,
3. Przechodzić od nagradzania ciągłego do sporadycznego,
4. Unikać nadmiaru nagród,
5. Skonsultować nagrody z rodzicami,
6. Nagradzać również próby wykonania czynności, wysiłek a nie tylko efekt,
7. Zachować konsekwencję w stosowaniu wzmocnień.

Jak pomagać dziecku w sytuacjach trudnych:
> ograniczyć zbędne wypowiedzi,
> kierować polecenia do grupy, a gdy jednostka nie reaguje – kierować do niej takie samo polecenie,
> wydawać krótkie polecenia, długie dzielić na etapy,
> nie zmieniać intonacji głosu,
> nie krzyczeć,
> stosować podpowiedzi werbalne i manualne.

Realizując treści programu nauczyciel powinien stosować takie metody i formy, techniki pracy, aby dziecko mogło wielostronnie się rozwijać.
Zabawa jest podstawą formą działalności dziecka, dobrze jest więc poprzez nią uczyć wartości. W jej trakcie można uświadomić dziecku, co jest dobre, a co złe. Poza tym wszelkie wspólne zajęcia , np. zabawa tematyczna, taniec, gra, wycieczka , to dobra okazja do wprowadzania dziecka w świat wartości. Doskonałą formą jest także zabawa w teatr, dzięki której dziecko może wniknąć w przeżycia bohaterów, poznać skutki ich zachowań. Nie sposób oczywiście pominąć bajek, które stanowią skarbnicę wartości.
Wśród wielu metod – poczynając od metod słownych, czynnych, percepcyjnych – wg M. Kwiatkowskiej na szczególną uwagę zasługują metody problemowe, aktywizujące, praktyczne. Pozwalają one na połączenie aktywności dziecka z działaniem i przeżywaniem, co z kolei umożliwia zrozumienie i utrwalenie zdobytych umiejętności i wiadomości.
Do ciekawych propozycji metodycznych, które można wykorzystać realizując program niewątpliwie należą:
> zabawy twórcze,
> relaksacje przy muzyce,
> bajkowy relaks dla dzieci,
> trening autogenny w wersji A. Polender,
> automasaż,
> techniki oddechowe jogi,
> wybrane techniki parateatralne,
> relaksacyjne techniki plastyczne- Malowanie Dziesięcioma Palcami,
> techniki relaksacyjne Jacobsona,
> zabawy integracyjne i interakcyjne przeciwko agresji,
> metoda 6 kroków T. Gordona,
> Pedagogika Zabawy,
> środki dydaktyczne: tablice tematyczne, gry, filmy, płyty i kasety z muzyką relaksacyjną i tańcami integracyjnymi,
> prelekcje , referaty dla rodziców, pedagogizacja,
> spotkania ze specjalistami: Rzecznik Praw Dziecka, psycholog.

Zajęcia powinny odbywać się będą w ramach organizowanych zajęć obowiązkowych.
Baza i wyposażenie przedszkola jest wystarczająca, aby realizować niniejszy program, rozwijać i rozpowszechniać z pozytywnym skutkiem.

4. Ewaluacja programu.

Badanie umiejętności i wiadomości odbywać się będzie po każdym roku realizacji programu. Badaniem objęci będą: dzieci, rodzice i nauczyciele.

1. Badanie dzieci:
> Obserwacje zachowań dzieci w czasie zabaw i zajęć –
o kwestionariusz obserwacji dziecka 3-4 letniego – rozwój społeczny,
o diagnoza zachowań i umiejętności społecznych – dzieci starsze.
> Analiza dokumentów (osiągnięcia , dyplomy) - zaangażowanie i udział dzieci w konkursach: recytatorskim, plastycznym i in.
2. Badanie rodziców:
> Badanie ankietowe – przydatność prowadzonych działań w zakresie realizowanego programu własnego,
> Obserwacja i analiza dokumentów - zaangażowanie i udział rodziców w realizację programu, konkursach, spotkaniach.
3. Badanie nauczycieli:
> Badanie ankietowe wśród nauczycieli – stopień realizacji programu.
> Obserwacja i analiza dokumentów - zaangażowanie i udział w konkursach: recytatorskim, plastycznym i in.

5. Etapy osiągania umiejętności i sposoby realizacji w ramach wybranych obszarów edukacyjnych.

PIERWSZY ETAP OSIĄGANIA UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE BUDOWANIA DZIECIĘCYCH SYSTEMÓW WARTOŚCI

TREŚCI PROGRAMOWE
SPOSOBY REALIZACJI

Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.

1. Uświadamianie własnej osoby - TO JA.

2. Budowanie pozytywnych relacji w kontaktach społecznych.

3.Kształtowanie społecznie akceptowanych postaw.

4. Rozpoznawanie i wyrażanie emocji.

> Stwarzanie sytuacji zabawowych i zadaniowych pozwalających na dostrzeżenie różnic w wyglądzie kolegów, stosowanie określeń dotyczących płci – zabawy integracyjne,
> Poznawanie imion swoich kolegów poprzez różnorodne wspólne zabawy,
> Wskazywanie miejsca swojego
zamieszkania podczas spacerów w najbliższe środowisko.

> Stworzenie kontraktu grupowego dotyczącego norm i zasad postępowania w grupie ogólnie akceptowanego w formie piktogramów,
> Poznawanie wybranych praw i obowiązków wynikających z Konwencji Praw Dziecka – dokument, tworzenie tablicy informacyjnej,
> Obdarzanie uwagą i zaufaniem osób dorosłych, zwracanie się do nich w sytuacjach trudnych, wymagających rozstrzygnięcia,
> Dbanie o wytwory pracy innych – tworzenie wystawek prac plastycznych i innych,
> Urodzinki z książką – składanie życzeń solenizantom, wykonanie laurek, dzielenie się z innymi przyniesionymi owocami – sprawianie radości sobie i innym,
> Poznawanie literatury z aspektem wychowawczym.

> Używanie zwrotów grzecznościowych – rozumienie ich znaczenia i używania w sytuacjach życia codziennego, zabaw, spotkań i wyjść,
> Sprawne reagowanie na słowne polecenia nauczyciela,
> Odczytywanie i rozumienie gestów kierowanych ze strony dorosłych,
> Poznawanie literatury z aspektem wychowawczym.

> Rozpoznawanie i nazywanie własnych uczuć – realizacja wybranych przez nauczyciela treści programu edukacyjno – terapeutycznego „Kubuś Puchatek i przyjaciele”- radość, smutek złość.
Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych i utrzymywania ładu i porządku.

1. Zachowanie bezpieczeństwa podczas zabaw.

2. Przyzwyczajanie do utrzymywania w porządku rzeczy i otoczenia. > Poznawanie i przestrzeganie zasad bezpiecznej zabawy w przedszkolu, domu i na powietrzu,
> Respektowanie zakazów: zabawy zapałkami, dotykania urządzeń elektrycznych, lekarstw i środków chemicznych – realizacja wybranych treści z programu „Dziecko bezpieczne w swoim środowisku”, „Unikanie zagrożeń”.

> Odkładanie zabawek na wyznaczone miejsca,
> Pomaganie w układaniu swoich rzeczy w domu i przedszkolu,
> Wyrzucanie papierków i innych śmieci do kosza.

Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne

1. Uświadamianie związków w rodzinie.

2. Rozbudzanie zainteresowania regionem. > Określanie stopnia pokrewieństwa w rodzinie, używanie imion rodziców, rodzeństwa i dziadków,
> Dzielenie się wrażeniami z pobytu w przedszkolu i w rodzinie,
> Poznawanie ról pełnionych przez członków rodziny – cykliczne spotkania z rodzicami w miejscach ich pracy zawodowej pod hasłem „Rozczytane przedszkole” – przybliżanie literatury z aspektem wychowawczym,
> Zacieśnianie więzi rodzinnych poprzez uczestnictwo w otwartych spotkaniach edukacyjnych,
> Spotkanie z Rzecznikiem Praw Dziecka – prezentacja zagadnienia „ Dziecko w rodzinie i grupie rówieśniczej”,
> Tworzenie książeczki „Z serca malowane” we współpracy ze Społecznym Rzecznikiem Praw Dziecka,
> Włączanie rodziców w akcje charytatywne organizowane na terenie przedszkola,
> Uczestniczenie w uroczystościach przedszkolnych – przygotowywanie programów artystycznych i upominków okolicznościowych.

> Realizacja wybranych treści z programu własnego Marii Niedzielczyk: „Bliższe Ojczyzny, a dziecko przedszkolne”,
> Podawanie nazwy miasta w którym mieszka,
> Rozpoznawanie najbliższej okolicy – wskazywanie budynku przedszkola, okolicznych sklepów,
> Zabawy i tańce z elementem ludowym,
> Wycieczki w charakterystyczne miejsca naszego miasta i najbliższych miejscowości.

Oczekiwane osiągnięcia:
> Dziecko, wie jak wygląda oraz dostrzega różnicę w wyglądzie swoich kolegów,
> Zna swoje imię i nazwisko oraz imiona kolegów z grupy,
> Potrafi zgodnie bawić się z innymi,
> Aktywnie uczestniczy w zajęciach organizowanych przez nauczyciela, poprawnie reaguje na jego polecenia, korzysta z rady i pomocy dorosłego,
> Zna i używa zwrotów grzecznościowych,
> Zna i nazywa własne emocje, stara się panować nad negatywnymi uczuciami,
> Porządkuje salę po skończonej zabawie,
> Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa zabaw w przedszkolu i na powietrzu,
> Wie, że nie może samodzielnie korzystać z urządzeń elektrycznych, bawić się zapałkami, zbliżać się do przedmiotów grążących oparzeniem,
> Rozumie zakaz brania do rąk lub ust znalezionych przedmiotów, lekarstw itp.
> Zna imiona rodziców, rodzeństwa, dziadków, określa stopień pokrewieństwa oraz wie jaką rolę pełnią te osoby w rodzinie,
> Opowiada rodzicom o czasie spędzonym w przedszkolu,
> Uczestniczy w uroczystościach przedszkolnych organizowanych dla członków rodziny
> Wykonuje dla solenizantów i najbliższych upominki okolicznościowe,
> Zna nazwę miejscowości w której mieszka, wskazuje budynek przedszkola, okolicznych sklepów,
> Zna zabawy charakterystyczne dla regionu, z elementem ludowym,
> Poznaje zabytki charakterystyczne dla miejscowości.


DRUGI ETAP OSIĄGANIA UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE BUDOWANIA DZIECIĘCYCH SYSTEMÓW WARTOŚCI

TREŚCI PROGRAMOWE
SPOSOBY REALIZACJI

Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.
. Uświadamianie własnej osoby - TO JA.

2. Budowanie pozytywnych relacji w kontaktach społecznych.

3. Kształtowanie społecznie akceptowanych postaw.

4. Rozpoznawanie i wyrażanie emocji.

> Stwarzanie sytuacji zabawowych i zadaniowych pozwalających na dostrzeżenie różnic w wyglądzie kolegów, stosowanie określeń dotyczących płci np. nadawanych imionach i sposobach ubierania się – zabawy integracyjne,
> Przedstawianie się swoimi nazwiskiem i imieniem,
> Dzielenie się swoimi wiadomościami i umiejętnościami z innymi kolegami podczas zajęć organizowanych i zabaw dowolnych,
> Wskazywanie miejsca swojego
zamieszkania podczas spacerów w najbliższe środowisko, podawanie własnego adresu zamieszkania.

> Stworzenie kontraktu grupowego dotyczącego norm i zasad postępowania w grupie ogólnie akceptowanego w formie piktogramów i napisów globalnych,
> Poznawanie wybranych praw i obowiązków wynikających z Konwencji Praw Dziecka – dokument, tworzenie tablicy informacyjnej,
> Podejmowanie zabaw tematycznych z podziałem na role,
> Współdziałanie z innymi podczas zajęć i zabaw, wyrażanie swoich życzeń i racji w kontaktach z innymi,
> Pełnienie dyżurów okazjonalnych – uczenie się odpowiedzialności za powierzone obowiązki,
> Dbanie o wytwory pracy innych, poszanowanie cudzej własności,
> Respektowanie uwag nauczyciela i rodziców dotyczących właściwego sposobu zachowania się w określonych sytuacjach,
> Urodzinki z książką – składanie życzeń solenizantom, wykonanie laurek, dzielenie się z innymi przyniesionymi owocami – sprawianie radości sobie i innym,
> Poznawanie literatury z aspektem wychowawczym – dobro i zło, prawda i fałsz.

> Używanie zwrotów grzecznościowych – rozumienie ich znaczenia i używania w sytuacjach życia codziennego, zabaw, spotkań i wyjść,
> Sprawne reagowanie na słowne polecenia i prośby nauczyciela – dokładne ich wypełnianie,
> Odczytywanie i rozumienie mowy ciała: gesty i mimika,
> Rozpoznawanie właściwych form zachowania poprzez rozmowy, utwory literackie, scenki sytuacyjne np. rozumienie, że nie należy chwalić się bogactwem, nie należy dokuczać tym, którzy wychowują się w trudniejszych warunkach.

> Rozpoznawanie i nazywanie własnych uczuć – realizacja wybranych przez nauczyciela treści programu edukacyjno - terapeutycznego „Kubuś Puchatek i przyjaciele”- radość, smutek złość, gniew,
> Rozróżnianie i akceptowanie uczuć innych osób - emocje pozytywne i negatywne,
> Radzenie sobie z agresją własną i otoczenia – poprzez zabawy przeciwko agresji.

Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych i utrzymywania ładu i porządku.

1. Zachowanie bezpieczeństwa podczas zabaw.

2. Przyzwyczajanie do utrzymywania w porządku rzeczy i otoczenia. > Poznawanie i przestrzeganie zasad bezpiecznej zabawy w przedszkolu, domu i na powietrzu np. bezpiecznie używanie nożyczek, pędzelka, młotka do przybijania, nie rzucanie kamieniami, nie wychodzenie na drzewa, nie bieganie z ostrymi patykami, nie oddalanie się od grupy,
> Stosowanie się do reguł w zabawach i grach o charakterze sportowym,
> Respektowanie zakazów: zabawy zapałkami, obsługiwania urządzeń elektrycznych bez obecności dorosłych, używania lekarstw i środków chemicznych – realizacja wybranych treści z programu „Dziecko bezpieczne w swoim środowisku”, „Unikanie zagrożeń”.

> Przestrzeganie ustalonych zasad korzystania z zabawek – szanowanie zabawek, porządkowanie ich,
> Dbanie o wykonane przez siebie prace – segregowanie prac w teczkach indywidualnych,
> Pomaganie w sprzątaniu zabawek w sali, miejsca pracy po zajęciach plastycznych, swojego pokoju w domu.
Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne

1. Uświadamianie związków w rodzinie.

2. Rozbudzanie zainteresowania regionem.

3. Kształtowanie poczucia tożsamości narodowej. > Określanie stopnia pokrewieństwa w rodzinie, używanie imion rodziców, rodzeństwa i dziadków,
> Dzielenie się wrażeniami z pobytu w przedszkolu i w rodzinie – przekazywanie rodzicom informacji otrzymanych od nauczyciela,
> Zacieśnianie więzi rodzinnych poprzez uczestnictwo w otwartych spotkaniach edukacyjnych,
> Poznawanie ról pełnionych przez członków rodziny – cykliczne spotkania z rodzicami w miejscach ich pracy zawodowej pod hasłem „Rozczytane przedszkole” – przybliżanie literatury z aspektem wychowawczym,
> Kultywowanie tradycji świątecznych w rodzinie i na terenie przedszkola,
> Spotkanie z Rzecznikiem Praw Dziecka – prezentacja zagadnienia „ Dziecko w rodzinie i grupie rówieśniczej”,
> Tworzenie książeczki „Z serca malowane” we współpracy ze Społecznym Rzecznikiem Praw Dziecka,
> Włączanie rodziców w akcje charytatywne organizowane na terenie przedszkola,
> Uczestniczenie w uroczystościach przedszkolnych – przygotowywanie programów artystycznych i upominków okolicznościowych.
> Realizacja wybranych treści z programu własnego Marii Niedzielczyk: „Bliższe Ojczyzny, a dziecko przedszkolne”,
> Podawanie nazwy miasta, w którym mieszka,
> Wskazywanie drogi z przedszkola do domu,
> Zabawy, przyśpiewki i tańce z elementem ludowym (region),
> Znajomość strojów ludowych z regionu i wytworów sztuki ludowej – wzbogacanie kącików regionalnych, wizyty w muzeach, galeriach, skansenach,
> Wycieczki w charakterystyczne miejsca naszego miasta i najbliższych miejscowości – dostrzeganie podobieństw i różnic w budownictwie jedno i wielorodzinnym oraz zmian zachodzących w otoczeniu,
> Rozumienie znaczenia w życiu codziennym punktów usługowych np.. apteka ,sklep, piekarnia oraz wybranych instytucji użyteczności publicznych np. przychodnia lekarska, poczta..., rozpoznawanie po stroju osób pełniących ważne funkcje np. strażak,
lekarz...

> Nazywanie kraju, w którym mieszka, rozpoznawanie symboli narodowych, godła, flagi, hymnu państwowego, poszanowanie symboli narodowych – ekspozycja symboli w salach – baśnie i legendy,
> Nazywanie stolicy Polski – Warszawy, rozpoznawanie herbu stolicy – oglądanie albumów, folderów, materiałów multimedialnych,
> Dostrzeganie cech charakterystycznych krajobrazu ziemi ojczystej – górzysty i nadmorski – wykorzystanie pomocy dydaktycznych.

Oczekiwane osiągnięcia:
> Dziecko dostrzega różnice i podobieństwa w wyglądzie różnych osób,
> Zna swoje imię i nazwisko oraz adres zamieszkania,
> Wie, jak zachować się w sytuacjach trudnych np. gdy się zgubi,
> Zgodnie współdziała i współpracuje z rówieśnikami przestrzegając reguł i umów obowiązujących w grupie,
> Radzi sobie w sytuacjach konfliktowych, bez stosowania agresji,
> Potrafi nazywać i wyrażać własne emocje i uczucia,
> Ocenia zachowanie własne i innych osób, rozumie znaczenie dobra i zła, prawdy i fałszu,
> Porządkuje miejsca swojej pracy,
> Szanuje wytwory pracy własnej i cudzej,
> Wie, jak należy zachować się w sytuacjach zagrożenia np. pożaru, awarii wody, awarii elektrycznej, złego samopoczucia kolegi,
> Wymienia imiona i nazwiska osób bliskich, wie gdzie pracują, czym się zajmują,
> Zna nazwę miejscowości, w której mieszka, zna ważniejsze instytucje i orientuje się w rolach społecznych pełnionych przez ważne osoby np. policjanta, strażaka,
> Wie, jakiej jest narodowości, ze mieszka w Polsce, a stolicą Polski jest Warszawa,
> Nazywa godło i flagę państwową, zna polski hymn i wie, że Polska należy do Unii Europejskiej,
> Wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa.

TRZECI ETAP OSIĄGANIA UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE BUDOWANIA DZIECIĘCYCH SYSTEMÓW WARTOŚCI

TREŚCI PROGRAMOWE SPOSOBY REALIZACJI

Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.
. Uświadamianie własnej osoby - TO JA.

2. Budowanie pozytywnych relacji w kontaktach społecznych.

3.Kształtowanie społecznie akceptowanych postaw.

4. Rozpoznawanie i wyrażanie emocji.

> Stwarzanie sytuacji zabawowych i zadaniowych pozwalających na dostrzeżenie różnic w wyglądzie kolegów, stosowanie określeń dotyczących płci np. nadawanych imionach i nazwiskach i – zabawy integracyjne,
> Przedstawianie się swoimi nazwiskiem i imieniem – określanie cech charakterystycznych swojego wyglądu,
> Dzielenie się swoimi wiadomościami i umiejętnościami z innymi kolegami podczas zajęć organizowanych i zabaw dowolnych, określanie własnych umiejętności oraz świadomość braku pewnych umiejętności,
> Uświadamianie sobie zmian człowieka w wyglądzie, określanie etapów rozwoju człowieka od narodzin do starości i wskazywanie różnic w czynnościach wykonywanych przez dziecko i osobę dorosłą – historyjki obrazkowe,
> Dokonywanie samooceny, opowiadanie o swoich sukcesach i niepowodzeniach,
> Wskazywanie miejsca swojego
zamieszkania podczas spacerów w najbliższe środowisko, podawanie własnego adresu zamieszkania, posiadanie świadomości o przekazywaniu informacji o sobie innym,
> Stworzenie kontraktu grupowego dotyczącego norm i zasad postępowania w grupie ogólnie akceptowanego w formie piktogramów i napisów globalnych, respektowanie zasad obowiązujących w zabawach i grach zespołowych,
> Poznawanie wybranych praw i obowiązków wynikających z Konwencji Praw Dziecka – analiza dokumentu, tworzenie tablicy informacyjnej,
> Organizowanie zabaw i współdziałanie z innymi np. ustalanie ról i spełnianie ich w toku zabaw tematycznych, planowanie działań i wykonywanie zadań wcześniej zaplanowanych,
> Współdziałanie z innymi podczas zajęć i zabaw, wyrażanie swoich życzeń i racji w kontaktach z innymi, akceptowanie porażki,
> Pełnienie dyżurów planowych, ocena własnej pracy, podporządkowanie się dzieciom pełniącym dyżury,
> Pomaganie młodszym w czynnościach samoobsługowych,
> Dbanie o wytwory pracy innych, poszanowanie cudzej własności, zgłaszanie o znalezieniu cudzej rzeczy, pamiętanie o oddawaniu rzeczy pożyczonych,
> Respektowanie uwag nauczyciela i rodziców dotyczących właściwego sposobu zachowania się w określonych sytuacjach,
> Rozumienie postaw i zachowań dorosłych, stosowanie się do nakazów i zakazów, przestrzeganie zasady o mówieniu prawdy,
> Rozumienie, że sytuacjach konfliktowych można dyskutować i negocjować dla osiągnięcia kompromisu,
> Urodzinki z książką – składanie życzeń solenizantom, wykonanie laurek, dzielenie się z innymi przyniesionymi owocami – sprawianie radości sobie i innym,
> Poznawanie literatury z aspektem wychowawczym – dobro, piękno, odwaga, prawda, przyjaźń, tolerancja.
> Używanie zwrotów grzecznościowych – rozumienie ich znaczenia i używania w sytuacjach życia codziennego, zabaw, spotkań i wyjść,
> Sprawne reagowanie na słowne polecenia i prośby nauczyciela i rodziców – dokładne ich wypełnianie,
> Odczytywanie i rozumienie mowy ciała: gesty i mimika i ruchy,
> Rozpoznawanie właściwych form zachowania poprzez rozmowy, utwory literackie, scenki sytuacyjne np. rozumienie, że nie należy chwalić się bogactwem, nie należy dokuczać tym, którzy wychowują się w trudniejszych warunkach, dokonywanie oceny zachowań własnych i innych,
> Rozumienie, że niektóre zachowania mogą sprawić innym przykrość, przeciwstawianie się przejawom samolubstwa, przezywania, stawanie w obronie innych, szykanowanych lub wyśmiewanych dzieci,
> Podejmowanie spontanicznej, różnorodnej działalności zgodnie z własnymi zainteresowaniami (kółka zainteresowań, kąciki tematyczne), poszanowanie potrzeb i zainteresowań innych dzieci,
> Kulturalne zachowanie się w miejscach publicznych, ustępowanie miejsca osobom starszym, nie szeleszczenie papierkami w kinie, stosowanie się do ogólnie przyjętych zakazów w miejscach publicznych,

> Rozpoznawanie i nazywanie własnych uczuć – realizacja wybranych przez nauczyciela treści programu edukacyjno –terapeutycznego „Kubuś Puchatek i przyjaciele”- radość, smutek, złość i strach,
> Rozróżnianie i akceptowanie uczuć innych osób - emocje pozytywne i negatywne,
> Radzenie sobie z agresją własną i otoczenia – poprzez zabawy przeciwko agresji, bezpieczne sposoby rozładowania negatywnych emocji,
> Myślenie i działanie empatyczne, wczuwanie się w określone sytuacje, przedstawianie emocji za pomocą mowy ciała (scenki dramowe),
> Opowiadanie o swoich myślach i odczuciach bez naruszania godności własnej i innych.

Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych i utrzymywania ładu i porządku.
1. Zachowanie bezpieczeństwa podczas zabaw.

2. Przyzwyczajanie do utrzymywania w porządku rzeczy i otoczenia. > Poznawanie i przestrzeganie zasad bezpiecznej zabawy w przedszkolu, domu i na powietrzu( las, woda, plac zabaw) , zakaz oddalania się z miejsca zabawy bez wiedzy i zgody opiekuna,
> Stosowanie się do reguł w zabawach i grach o charakterze sportowym, bezpieczne posługiwanie się sprzętem terenowym, informowanie o zauważonych zagrożeniach np. uszkodzonym sprzęcie, znalezionym szkle itp.
> Respektowanie zakazów: zabawy zapałkami, obsługiwania urządzeń elektrycznych bez obecności dorosłych, używania lekarstw i środków chemicznych – realizacja wybranych treści z programu „Dziecko bezpieczne w swoim środowisku”, „Unikanie zagrożeń”.

> Przestrzeganie ustalonych zasad korzystania z zabawek – szanowanie wspólnych zabawek, odkładanie na wyznaczone miejsca,
> Dbanie o porządek w półkach indywidualnych,
> Zachowanie porządku w miejscu pracy, dbanie o wygląd swojej sali.

Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne

1. Uświadamianie związków w rodzinie.

2. Rozbudzanie zainteresowania regionem.

3. Kształtowanie poczucia tożsamości narodowej.

4. Rozumienie pojęć Unia Europejska, Europa i świat.
> Określanie stopnia pokrewieństwa w rodzinie, używanie imion i nazwisk rodziców, rodzeństwa i dziadków, określanie relacji między członkami rodziny, tworzenie drzewa genealogicznego – porządkowanie chronologiczne członków rodziny od dziadków do rodzeństwa,
> Utożsamianie się ze swoją rodziną poprzez aktywne uczestnictwo w uroczystościach rodzinnych i sprawianie przyjemności najbliższym osobom np. wykonanie upominków, składanie życzeń okolicznościowych,
> Zacieśnianie więzi rodzinnych poprzez uczestnictwo w otwartych spotkaniach edukacyjnych,
> Poznawanie i rozumienie ról pełnionych przez członków rodziny – cykliczne spotkania z rodzicami w miejscach ich pracy zawodowej pod hasłem „Rozczytane przedszkole” – przybliżanie literatury z aspektem wychowawczym,
> Kultywowanie tradycji świątecznych w rodzinie i na terenie przedszkola, poznawanie zwyczajów rodzinnych związanych z obchodzeniem świąt np. Bożego Narodzenia,
> Spotkanie z Rzecznikiem Praw Dziecka – prezentacja zagadnienia „ Dziecko w rodzinie i grupie rówieśniczej”,
> Tworzenie książeczki „Z serca malowane” we współpracy ze Społecznym Rzecznikiem Praw Dziecka,
> Włączanie rodziców w akcje charytatywne organizowane na terenie przedszkola,
> Uczestniczenie w uroczystościach przedszkolnych – przygotowywanie programów artystycznych i upominków okolicznościowych.

> Realizacja wybranych treści z programu własnego Marii Niedzielczyk: „Bliższe Ojczyzny, a dziecko przedszkolne”,
> Posiadanie informacji o miejscowości, w której mieszka, rozpoznawanie herbu miasta, wskazywanie na mapie polski położenia miejscowości, w której mieszka,
> Wycieczki w charakterystyczne miejsca naszego miasta i najbliższych miejscowości – dostrzeganie podobieństw i różnic w architekturze np. stare i nowe budownictwo, nazywanie i rozpoznawanie najważniejszych miejsc lub obiektów z najbliższej okolicy np. miejsca pamięci narodowej,
> Zaznajamianie z instytucjami i urzędami znajdującymi się w najbliższej okolicy np. szkoła, poczta, komisariat policji, szpital itp. – orientowanie się w rolach społecznych pełnionych przez ważne osoby –wyjścia, spotkania,
> Nazywanie regionu, w którym mieszka, poznawanie legend związanych z regionem, strojów ludowych, gwary, zabaw, tańców i przyśpiewek, spotkania z twórcami ludowymi,

> Nazywanie kraju, w którym mieszka, rozpoznawanie symboli narodowych: godło, barwy, hymn, rozumienie ich znaczenia, okazywanie szacunku do symboli narodowych poczucie przynależności narodowej (Polska – Polak), poznawanie legend o powstaniu państwa polskiego,
> Wskazywanie na mapie granic Polski, stolicy, większych miast i rzek, rozróżnianie krajobrazów: nizinny, nadmorski, górski,
> Poznawanie różnych regionów w kraju, które mają odmienne tradycje, język, kulturę – charakterystyczne stroje krakowiaków i górali, wybrane tradycje ludowe: dożynki, andrzejki itp. przyśpiewki ludowe, przysłowia, wyliczanki ludowe,
> Przybliżanie postaci sławnych Polaków np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Jan Paweł II i ich zasług dla kraju i świata.

> Uświadamianie sobie, że Polska jest jednym z krajów europejskich i należy do Unii Europejskiej, wskazywanie Polski na mapie Europy,
> Znajomość symboli Unii Europejskiej: hymn, flaga, maskotka (Syriusz),
> Znajomość nazw kilku państw europejskich i ciekawostek z nimi związanych,
> Rozumienie pojęcia: narodowość, zaznajomienie z wyglądem mapy świata,
> Posiadanie świadomości, że wszyscy ludzie mają równe prawa bez względu na narodowość, kolor skóry, płeć.

Oczekiwane osiągnięcia:
> dziecko umie się przedstawić: podaje swoje imię, nazwisko i adres zamieszkania, wie, komu można podawać takie informacje,
> obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby zrozumieć to, co mówią i czego oczekują, grzecznie zwraca się do innych w domu, w przedszkolu, na ulicy,
> przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej,
> w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i próbuje przewidywać skutki swoich zachowań,
> utrzymuje porządek w swoim otoczeniu,
> wie jak zachowywać się w sytuacji zagrożenia i gdzie można uzyskać pomoc, umie o nią prosić,
> wie, że nie należy samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych, oraz korzystać z urządzeń elektrycznych,
> zna numery telefonów alarmowych i wie w jakich sytuacjach trzeba z nich korzystać,
> próbuje samodzielnie i bezpiecznie organizować sobie czas wolny w przedszkolu i w domu; ma rozeznanie, gdzie można bezpiecznie się bawić, a gdzie nie,
> wymienia imiona i nazwiska osób bliskich, wie gdzie pracują, czym się zajmują,
> zna nazwę miejscowości, w której mieszka, zna ważniejsze instytucje i orientuje się w rolach społecznych pełnionych przez np. policjanta, strażaka itp.,
> wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a stolicą Polski jest Warszawa,
> nazywa godło i flagę państwową, zna polski hymn i wie, że Polska należy do Unii
Europejskiej,
> zna swoje prawa i obowiązki,
> wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa.


BIBLIOGRAFIA:

1. S. Błażejewska Ludmiła: Bajki, a może i nie tylko bajki. Siostry Służebniczki BDNP.
2. Brezinka Wolfgang: Wychowywać dzisiaj. Wyd. WAM, Kraków 2007.
3. Broda K. i in. Kubuś Puchatek i przyjaciele – program edukacyjno – terapeutyczny. Twórczy Nauczyciel – kwartalnik 2007.
4. Broda Iwona: Od przedszkola do pierwszaka. Program wychowania przedszkolnego. WSiP Warszawa 2010.
5. Dąbrowska Regina: Dni niecodzienne – o ziemi rodzinnej treści. Wyd. Bliżej Przedszkola, Kraków 2008.
6. Dymara Bronisława i in. Dziecko w świecie wartości cz. II. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2003.
7. Kołodziejczyk Andrzej: Przedszkolaki krok drugi. Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży, Warszawa 1999.
8. Komorowska Hanna: O programach prawie wszystko. WSiP S.A, Warszawa 1999.
9. Łobocki Mieczysław: Teoria wychowania w zarysie. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2007.
10. Niedzielczyk Maria: Bliższe Ojczyzny, a dziecko przedszkolne – program autorski dziedzictwo kulturowe w regionie. Nowy Sącz 2000.
11. Orłoń Marian: Legendy i podania polskie. Wyd. PTTK „Kraj”, Warszawa 1986.
12. Portmann Rosemarie: Gry i zabawy przeciwko agresji. JEDNOŚĆ, Kielce 2005.
13. Praca zbiorowa: Bezpieczne dziecko. ODP – Tarnobrzeg.
14. Tokarska Elżbieta, Kopała Jolanta: Zanim będę uczniem – Program wychowania przedszkolnego. Wyd. Edukacja Polska Sp. z o. o. Warszawa 2009.
15. Koncepcja pracy Miejskiego Przedszkola Nr 20 w Nowym Sączu.
16. Konwencja Praw Dziecka.
17. Artykuły z Internetu:
- B. Muszyński, E. Muszyńska Hierarchia wartości w życiu człowieka.
- E. Bieszczad Sposoby kształtowania pojęć i postaw społeczno – moralnych u dzieci.
- B. Moskal Funkcje literatury dziecięcej w procesie wychowania społeczno – moralnego.


ANEKS:
KODEKS PRZEDSZKOLAKA

Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.

WARTOŚĆI: współdziałanie, jedność, tolerancja.
Normy postępowania:
1. Kontroluj swoje zachowanie.
2. Współdziałaj z innymi.
3. Respektuj wspólnie ustalone zasady obowiązujące podczas zabawy.
4. Przestrzegaj umów zawartych w grupie przedszkolnej.
5. Pamiętaj o swoich prawach i obowiązkach.
6. Szanuj zabawki i własność innych dzieci.
7. Szanuj potrzeby i zainteresowania innych dzieci.
8. Używaj zwrotów grzecznościowych w kontaktach z innymi.
9. Zachowuj się kulturalnie w miejscach publicznych.
10. Staraj się myśleć i działać empatycznie.
11. W sposób ugodowy rozwiązuj konflikty.

Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych i utrzymywania ładu i porządku.

WARTOŚĆI: odpowiedzialność, pokora.
Normy postępowania:
1. Utrzymuj porządek w swoim otoczeniu.
2. Dbaj o wygląd sali.
3. Nie oddalaj się od miejsca zabawy bez wiedzy i zgody opiekuna.
4. Informuj o zauważonym zagrożeni np. znalezionym szkle.
5. Przestrzegaj podstawowych zasad bezpiecznej zabawy w przedszkolu, w domu, na podwórku.
6. Respektuj zakazy: zabawy zapałkami, obsługiwania sprzętu elektrycznego bez nadzoru dorosłych, używania lekarstw i środków chemicznych.

Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.

WARTOŚCI: miłość, szacunek, szczęście, uczciwość, wolność, jedność, pokój.
Normy postępowania:
1. Wyrażaj swoje uczucia w stosunku do rodziców i bliskich.
2. Pomagaj w prostych domowych czynnościach.
3. Sprawiaj radość swoim bliskim.
4. Interesuj się historią i tradycjami swojej rodziny.
5. Zdobywaj informacje na temat swojej miejscowości i regionu.
6. Pamiętaj, że żyjesz w Polsce i jesteś Polakiem.
7. Szanuj symbole narodowe.
8. Poznawaj historię swojego kraju, sławnych Polaków.
9. Interesuj się ciekawostkami związanymi z państwami Unii Europejskiej.
10. Pamiętaj, że wszyscy ludzie mają równe prawa bez względu na narodowość, kolor skóry, płeć.