Pieśń "Nie porzucaj nadzieje", czyli udane życia według Jana Kochanowskiego

KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W GIMNAZJUM

Lekcja przygotowana została w oparciu o podręcznik: „Między nami”
autor: Agnieszka Łuczak i Ewa Prylińska
Nauczyciel prowadzący: .........................
Klasa: II
Data zajęć: .........................
Dział: literatura – liryka

Temat lekcji: ” - Pieśń „Nie porzucaj nadzieje” , czyli udane życia według Jana Kochanowskiego

Umiejętności operacyjne :

Umiejętności podstawowe:
Uczeń:
- korzysta z podręcznika i materiałów pomocniczych
- zna cechy pieśni
- wyszukuje w tekście sentencje
- podejmuje próby przekładu intersemiotycznego przysłowia
- zna cechy liryki filozoficznej.

Umiejętności ponadpodstawowe:
-Uczeń:
- wyjaśnia sentencje
- podaje argumenty świadczące o stoickiej postawie podmiotu lirycznego
- dostrzega muzyczność wiersza-dokonuje przekładu intersemiotycznego przysłowia
- wyjaśnia cechu liryki filozoficznej
- uzasadnia przynależność gatunkową utworu.

Metody i formy pracy: praca z tekstem i materiałem pomocniczym, praca ze słownikiem, metoda oglądowa, test wiadomości .

Środki dydaktyczne: Słownik terminów literackich. Encyklopedia PWN, podręcznik „Między nami” autor: Agnieszka Łuczak i Ewa Prylińska, materiał pomocniczy.


Przebieg lekcji.

Wprowadzenie:
1. Przypomnienie najważniejszych faktów z życia Jana Kochanowskiego- (referat zadany wcześniej uczniom w postaci pracy domowej.)

Rozwinięcie:
1. Lektura utworu "Nie porzucaj nadzieje”
wyjaśnienie archaizmów za pomocą przypisów,
2. Spontaniczne wypowiedzi ucznia dotyczące treści utworu.
3. Wykład połączony z pokazem slajdów.- załącznik nr 1
4. Wypisanie z utworu ważnych aforyzmów

Przykłady;
"Nic wiecznego na świecie:
Radość się z troską plecie," - przemijanie

"Lecz na szczęście wszelakie
Serce ma być jednakie;
Bo z nas Fortuna w żywe oczy szydzi,
To da, to weźmie, jako się jej widzi." – szczęście

"Bo z nas Fortuna w żywe oczy szydzi,
To da, to weźmie, jako się jej widzi." – Fortuna

Podsumowanie:
1. Wykonanie testu jednokrotnego wyboru podsumowującego pracę na lekcji.- załącznik nr 2
2. Sporządzenie notatki do zeszytu -załącznik nr 3


załącznik nr 1

Pieśń „Nie porzucaj nadzieje” , czyli udane życia według Jana Kochanowskiego.

slajdy


załącznik nr 2

Pieśń „Nie porzucaj nadzieje” , czyli udane życia według Jana Kochanowskiego.
Test jednokrotnego wyboru.
Zaznacz (podkreśl) jedną prawidłową odpowiedź na każde pytanie.

1. Kochanowski nie był:
a) sekretarzem królewskim
b) skarbnikiem na dworze Zygmunta Augusta
c) zarządcą dóbr kościelnych

2. Poeta tworzył w dwóch językach:
a) polskim i łacinie
b) polskim i francuskim
c) łacinie i niemieckim

3. Autor pieśni i fraszek stworzył też pierwszą polską tragedię p.t.:
a) ,,Na lipę”?
b) ,,Psałterz Dawidów?
c) ,,Odprawa posłów greckich?

4. W pieśni ,,Nie porzucaj nadzieje? pojawia się rzymska bogini losu:
a) Junona
b) Westa
c) Fortuna

5. Bezpośredni, uroczysty zwrot podmiotu lirycznego do osoby, idei, bóstwa, to:
a) apostrofa
b) epifora
c) aforyzm

6. Uzupełnij sentencję ,,Siła.................. może wywrócić w godzinie; A kto mu kolwiek ufa, nie zaginie?:
a) los
b) czas
c) Bóg

7. Analizując treść pieśni, można dojść do wniosku, ze ich autor to człowiek:
a) dotknięty wieloma tragediami
b) doświadczony życiowo i dojrzały
c) ceniący sobie jedynie dobra zabawę

8. Według poety, aby być szczęśliwym, człowiek powinien zaufać:
a) sobie
b) boskiej opatrzności
c) Fortunie

9. Podstawą udanego życia jest według poety przede wszystkim:
a) pieśń, zabawa i dobre towarzystwo
b) prawdziwa, wewnętrzna radość i akceptacja życia takim, jakie jest
c) głęboka wiara i pobożność

10.Podmiot liryczny przekazuje swoje dobre rady w postaci:
a )aforyzmów
b )rytmu
c) rymu


załącznik nr 3

Przykład notatki
"PIEŚNI" JANA KOCHANOWSKIEGO, zbiór 50 utworów, razem składających się na obraz światopoglądu człowieka odrodzenia.
W utworze Jan Kochanowski wyłożył swoją filozofię życiową.
Poeta jawi się jako piewca humanizmu, głęboko wierzący w harmonię świata i człowieka. „Nie porzucaj nadzieje” to jedna z najbardziej charakterystycznych, oddających ducha filozofii stoickiej pieśń.
Autor daje tu receptę na szczęśliwe i spokojne życie, nie pozbawione zarówno goryczy, jak i radości. Już w pierwszych słowach:

„Nie porzucaj nadzieje,
Jakoć się kolwiek dzieje”

namawia do spokoju, cokolwiek by napotkało człowieka. Tłumaczy, że los jest odmienny, przynosi na przemian dobro i zło. Jest to naturalny proces, tak samo, jak naturalna jest zmiana pór roku. Po zimie zawsze nastaje wiosna, tak jak po rozpaczy – szczęście,:

Jan z Czarnolasu ostateczną pociechę i ostoję w zmiennym świecie dostrzega w wierze. Zaufanie do Boga, obok stoickiej filozofii, może pomóc przetrwać nawet najtrudniejsze chwile.

W pieśni „Nie porzucaj nadzieje” Kochanowski w prosty, kunsztowny literacko sposób przedstawił model humanistycznego widzenia świata i przedstawił swoją stoicką postawę


MATERIAŁY POMOCNICZE - załącznik nr 4

RENESANS - Odrodzenie ideałów antyku. Harmonia i umiar, antropocentryzm (człowiek w centrum zainteresowań), humanizm, reformacja (rozbicie uniwersalizmu jednej religii w Europie). Odkrycia geograficzne - zwrot ku wartościom doczesnym. Rozwój sztuk według ideałów klasycznych, ideał człowieka wszechstronnie wykształconego: uczonego - artysty. Klasyczne gatunki: pieśń, tren, fraszka, tragedia, sielanka. Celem sztuki - oddanie urody i ładu świata.
Samo słowo renesans pochodzi z języka francuskiego. Renaissance dosłownie znaczy "odrodzenie", stąd w języku polskim funkcjonują dwa terminy określające tę epokę. Z jednej strony chodzi o odrodzenie się ludzkości, osiągnięcie wyższego poziomu jej rozwoju, z drugiej o programowe nawiązywanie do przeszłości, zwłaszcza kultury i sztuki antyku..

HUMANIZM - (łac. Humanista-człowieczeństwo, ludzkość) prąd umysłowy wyrażający zainteresowanie sprawami człowieka i otaczającą go rzeczywistością, oraz troskę o jego potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój, wierzący w nieograniczone możliwości ludzkiego rozumu, zachęcający do poszukiwania mądrości. Hasłem humanizmu stało się słynne zdanie Terencjusza: "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie, nie jest mi obce."
Humaniści chcieli wiedzieć, kim jest człowiek, jakie są jego potrzeby, pragnienia i możliwości. Filozofem patronującym początkom humanizmu był Epikur, głoszący, że warunkiem szczęścia jest unikanie cierpienia i doznawanie przyjemności intelektualnej i duchowej.
Epikurejczycy kierowali uwagę ku sprawom doczesnym, zachwycali się światem jako doskonałym dziełem Boga, chcieli żyć zgodnie za nakazami natury (zgodnie z hasłem carpe diem- chwytaj dzień, nie marnuj mijających chwil, ciesz się chwilą).

HARMONIA - zgodność, ład, równowaga, porządek, stosowny układ i współdziałanie

PIEŚŃ-najstarszy i najbardziej rozpowszechniony gatunek poezji lirycznej, u swych źródeł związany z muzyką. W renesansie zasłużoną sławę zyskały

JAN KOCHANOWSKI urodził się w 1530 roku w Sycynie niedaleko Radomia; zmarł nagle w Lublinie w 1584 roku, pochowany został w Zwoleniu, gdzie znajduje się nagrobek z jednym z dwóch zachowanych wizerunków poety. Wychował się w rodzinie ziemiańskiej. Od 1544 studiował w Akademii Krakowskiej, później w Królewcu i Padwie. Wiele podróżował po Europie, gdzie nawiązał kontakty z przedstawicielami europejskiej literatury i humanistyki.

Po powrocie służył na dworach możnowładców małopolskich. Od około 1563 był dworzaninem i sekretarzem Zygmunta Augusta. Po śmierci króla osiadł na stałe w rodzinnym Czarnolesie, biorąc okazjonalnie udział w życiu publicznym. Spokojne życie ziemianina przerwała śmierć ukochanej córeczki Urszulki, której poświęcił "Treny", a następnie drugiej córki Hanny. Osobiste tragedie przyczyniły się do pogorszenia jego stanu zdrowia.

W czasie studiów we Włoszech pisał głównie okolicznościowe wiersze łacińskie, W okresie dworskim początkowo górowały utwory epickie, jak "Zuzanna" (ok. 1562), "Szachy" (ok. 1564-1566), "O śmierci Jana Tarnowskiego" (1561), "Zgoda" (1564) i "Satyr" albo dziki mąż" (ok. 1564).

Następnie powstały "Pieśni", a także "Fraszki" (1584), tragedia nawiązująca do antyku - "Odprawa posłów greckich" (wystawiona 1578 w obecności Stefana Batorego), wierszowana parafraza Psałterza Dawidowego (1579). Ponadto Mistrz z Czarnolasu stworzył manifest poetycki "Muza" (powstał ok. 1567), "Proporzec albo Hołd Pruski" (1569) i liczne utwory okolicznościowe.

Dzięki niezwykłemu talentowi Kochanowski zyskał sobie miano twórcy polskiej poezji oraz najwybitniejszego poety polski królewskiej.