Świat pełen dźwięków. Konspekt lekcji przyrody

KONSPEKT

Klasa: VI
Data: 27.11.2009r.
Temat: Świat pełen dźwięków.
Prowadzący: Krystyna Plechta
Przedmiot: Przyroda

Cele lekcji:
Uczeń potrafi:
- zdefiniować pojęcie źródła dźwięku, fali dźwiękowej, ultradźwięku i infradźwięku
- wymienić źródła dźwięków,
- przedstawić mechanizm rozchodzenia się fali dźwiękowej,
- wyjaśnić, dlaczego fala dźwiękowa rozchodzi się z różną prędkością,
- podać przykłady ośrodków, w których fala dźwiękowa rozchodzi się z różną prędkością,
- wyjaśnić, co to jest echo?,
-uzasadnić szkodliwość hałasu dla człowieka,
- prowadzić obserwacje i wyciągnąć wnioski.

Metody nauczania:
• pokaz,
• pogadanka,
• doświadczenie,
• ćwiczenia.

Formy pracy:
• praca indywidualna
• praca z całą klasą

Środki dydaktyczne:
• podręczniki,
• karty pracy,
• linijka,
• miseczka z wodą,
• zeszyt ćwiczeń.


PRZEBIEG LEKCJI

I. Wprowadzenie (10 min)
1. Podanie tematu lekcji.
2. Odpytanie jednego z uczniów.
3. Zapoznanie uczniów z celem lekcji.
Nauczyciel wyjaśnia, iż celem lekcji jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, skąd się bierze dźwięk, jak powstaje, oraz jak można go wykorzystać.

II. Faza realizacji
1. Nauczyciel zwraca uwagę na to, że cały otaczający nas świat wypełniony jest dźwiękami, które mogą być naturalne (występujące w przyrodzie) lub sztuczne wytwarzane przez różne maszyny oraz instrumenty.
2. Dźwięki powstają również w naszej krtani. Aby się o tym przekonać, uczniowie przykładają palec do szyi, następnie artykułują różne głoski i wyrazy.
Uczniowie obserwują drgania strun głosowych wywołane ruchem powietrza, w wyniku czego powstają dźwięki.

3. Posługując się metodą "burzy mózgów", na podstawie przeprowadzonych doświadczeń uczniowie szukają odpowiedzi na pytania:
- co jest źródłem dźwięku?
- co towarzyszyło powstawaniu dźwięków (drgania)?
- dlaczego słyszymy dźwięki?

Nauczyciel wyjaśnia pojęcie fali dźwiękowej wykorzystując doświadczenie z miseczka wody:
- jeden z uczniów wrzuca do miseczki z wodą mały przedmiot,
- klasa obserwuje zachodzące zmiany.
Prowadzący zadaje pytania dotyczące doświadczenia. Po krótkiej rozmowie z uczniami wyjaśnia, że dźwięk rozchodzi się w postaci fal podobnie jak rozchodzą się fale na wodzie.

4. W kolejnym etapie lekcji uczniowie starają się odpowiedzieć na następujące pytania:
- w jakich ośrodkach rozchodzi się dźwięk?
- co jest niezbędne, aby fala dźwiękowa mogła się rozchodzić?
- jak zjawisko to wykorzystują ludzie i zwierzęta?
Nauczyciel podaje polecenia do doświadczenia:
• Połóż linijkę na skraju stołu i jedną ręką mocno ją przyciśnij, a drugą uderzaj w jej wystający koniec, aby wprawić ją w drgania. Zmieniaj długość wysunięcia linijki poza stół i obserwuj zmiany.
Po przeprowadzonym doświadczeniu uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami z nauczycielem.
Po przeanalizowaniu doświadczeń nauczyciel podaje wnioski do zapisania:

1. Źródłem dźwięku jest zawsze drgające ciało. Przedmioty krótsze drgają szybciej, wydając wyższe dźwięki. Przedmioty dłuższe zaś drgają wolniej, wydając dźwięki niższe.
2. Drgania najszybciej rozchodzą się w ciałach stałych, wolniej w cieczach, najwolniej zaś w gazach. Dźwięk nie może rozchodzić się w próżni. Z tego powodu w przestrzeni kosmicznej panuje zupełna cisza.
3. Jeżeli ciała drgają z dużą częstotliwością, to powodują ultradźwięki-zbyt wysokie by ludzie mogli je usłyszeć. Wytwarzają je np. delfiny i nietoperze.
Natomiast jeśli ciało drga z małą częstotliwością, to wytwarza infradźwięki- zbyt niskie dla ludzkiego ucha. Słyszalne są one np. dla słoni i wielorybów.

5. Następnie nauczyciel pyta się uczniów czy spotkali się ze zjawisko echa. Po krótkiej rozmowie wyjaśnia jak powstaje echo i gdzie go można spotkać.

6. Na zakończenie nauczyciel podaje uczniom, że natężenie dźwięku mierzy się w decybelach (dB). Omawia także jakie dźwięki mają wpływ na nasz słuch:
- gdy natężenie dźwięku wynosi o dB, to nie słyszymy go, gdy jego wartość przekracza 120 dB, dźwięk jest tak głośny że odczuwamy ból. Przekroczenie 140 dB powoduje uszkodzenie słuchu.

7. Uczniowie rozwiązują krzyżówką z zeszytu ćwiczeń i podają poprawne odpowiedzi.
III. Podsumowanie
1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie najważniejszych zagadnień z lekcji. Czego się nauczyli nowego i co zapamiętali.
2. Podaje zadanie domowe: zad. 1 zeszyty ćwiczeń i karty pracy.


KARTY PRACY

Źródłami dźwięku są na przykład:........................,....................., czyli ciała............................

Fale dźwiękowe w różnych ośrodkach rozchodzą się z różną................

Fala dźwiękowa nie rozchodzi się w..................................

Echo to (dźwięk odbity od twardej przeszkody) możemy słyszeć go
w ........................................

Zwierzęta wykorzystujące ultradźwięki do porozumiewania się to ........................................

Echosonda służy do........................................

Rozwiąż krzyżówkę:


1. Słychać je na przykład w lesie
2. Narząd zmysłu bardzo dobrze rozwinięty np. u psów tropicieli
3. Czynność życiowa, do której potrzebny jest tlen
4. Ośrodek o mniejszej gęstości niż woda
5. Wydobywa się z krtani
6. Środowisko życia ryb
7. Poruszają się w nocy wykorzystując echolokację
8. Wydaje go kamerton
9. Dźwiękowa lub morska