Program własny kółka ekologicznego

REALIZOWANY NA ZAJĘCIACH KÓŁKA EKOLOGICZNEGO DLA UCZNIÓW KLAS I-III
W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 28 W ZABRZU


OPRACOWAŁA
MGR IZABELA DĄBKOWSKA


SPIS TREŚCI

WSTĘP

I. CELE EDUKACYJNE KSZTAŁCENIA

II. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

III. METODY IFORMY REALIZACJI PROGRAMU

IV. TREŚCI KSZTAŁCENIA I UMIEJĘTNOŚCI DZIECKA

V. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

VI. EWALUACJA PROGRAMU

VII. BIBLIOGRAFIA


,,Musimy nauczyć się dbać o środowisko,
w którym mamy żyć.
Chodzi tylko o to, czy nauczymy się
tego na czas.”
Dawid Gates



WSTĘP

Żyjemy w świecie gwałtownych zmian, szybkiego rozwoju cywilizacji, więc takie pojęcia jak ochrona środowiska, kultura ekologiczna, postawa proekologiczna, ekologia nabierają coraz większego znaczenia. Ważną rolę w dziele ratowania środowiska powinna spełniać edukacja, a pewne nawyki ekologiczne kształtować już od wczesnego dzieciństwa.
Aby uratować nasze środowisko musimy odpowiednio wychować i uwrażliwić na problemy ekologiczne przyszłe pokolenia, dlatego też wprowadzenie edukacji ekologicznej powinno mieć miejsce już na poziomie edukacji wczesnoszkolnej. Natomiast na nauczycielach spoczywa ogromna odpowiedzialność za to, aby dzieci nauczyły się kochać przyrodę, chronić ją i dbać o nią.

I CELE EDUKACYJNE KSZTAŁCENIA

Nadrzędnym celem tego programu jest skuteczne i efektywne kształtowanie postaw dzieci zgodnych z edukacją ekologiczną. Niniejszy program służy pogłębianiu i poznawaniu nowej wiedzy, pobudzaniu aktywności dzieci, twórczemu myśleniu. Uczy współdziałania w zespole, kształtuje właściwe postawy. Pomaga dzieciom w ciekawy i pożyteczny sposób spędzać wolny czas.
Z nadrzędnego celu wynikają cele szczegółowe:
• zapoznanie uczniów z zależnościami zachodzącymi między organizmem a jego środowiskiem oraz między działalnością człowieka a przyrodą
• poznanie problemów ekologicznych bliższego i dalszego otoczenia
• nauka ekologicznego życia we własnym domu
• kształtowanie umiejętności dotyczących poznania środowiska i działania w nim
• projektowanie i przeprowadzanie doświadczeń
• twórcze wykorzystanie zdobytej wiedzy
• poznanie sposobów ochrony środowiska
• kształtowanie proekologicznych postaw wśród uczniów
• wdrażanie do umiejętnego rozpoznawania i tłumaczenia zależności występujących w środowisku przyrodniczym
• dostrzeganie piękna otaczającej przyrody
• budzenie świadomości ekologicznej
• wdrażanie do ekologicznego trybu życia.

II CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program kółka ekologicznego przeznaczony jest do realizacji w klasach I-III szkoły podstawowej. Został opracowany w oparciu o ,,Podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół” obowiązująca od roku szkolnego 2009/2010, które reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku (Dz.U. z dnia 15 stycznia 2009 r.).
Program ten realizowany jest przede wszystkim na zajęciach kółka ekologicznego. Jednym z najważniejszych zadań edukacji ekologicznej jest uczenie ekologicznego uczenia, podniesienie kultury ekologicznej, kształtowanie właściwych postaw wobec problemów ochrony środowiska. Uświadomienie uczniom, że postawa człowieka wobec środowiska może stać się ważnym instrumentem ochrony zasobów ziemi.
Realizowane na zajęciach zagadnienia łączą teorię z praktyką. Dotyczą najbliższego środowiska, a więc domu, szkoły, osiedla, miasta, regionu oraz stopniowo rozszerzają się na treści dotyczące kraju i świata.
Metody i formy pracy dostosowane są do możliwości intelektualnych ucznia. Wycieczki, konkursy, inscenizacje, gry i zabawy dydaktyczne, działalność plastyczna, wykonywanie doświadczeń oraz konkretne działania w środowisku i dla środowiska sprzyjają łatwiejszemu przyswajaniu wiedzy, umiejętności, a także dają uczucie satysfakcji z poszerzania wiedzy z zakresu edukacji ekologicznej.

III METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU

Edukacja uczniów na zajęciach ekologicznych polega na organizowaniu pracy badawczej uczniów, podczas których poznają obiektywną rzeczywistość (środowisko w którym żyją), uczą się racjonalnych metod działalności poznawczej (np. obserwacja, wywiad, eksperyment), kształtują umiejętności praktycznego działania, wynikające z celów kształcenia.
Metody stosowane w realizacji zawartych w programie treści kształcenia:
• pogadanki
• dyskusje
• obserwacje
• doświadczenia
• eksperymenty
• gromadzenie materiałów tematycznych
• gry i zabawy dydaktyczne
• inscenizacje
• praca z tekstem
• gazetki, broszurki, kalendarz ekologiczny

Formy stosowane w realizacji zawartych w programie treści kształcenia:
• spacery
• wycieczki
• prace hodowlane
• prace wytwórcze: albumy, plakaty, zabawki ekologiczne, zielniki
• organizowanie i udział w akcjach ekologicznych typu: ,,Sprzątanie świata”, ,,Święto zwierząt”, ,,Tydzień Ziemi”
• udział w konkursach tematycznych, przedstawieniach teatralnych
• zbiórka surowców wtórnych: baterie, plastikowe nakrętki, makulatura
• zbiórka darów dla zwierząt oraz współpraca ze schroniskiem dla bezdomnych zwierząt

IV TREŚCI KSZTAŁCENIA I UMIEJĘTNOŚCI DZIECKA

Treści zawarte w programie mogą być realizowane w dowolnej kolejności i modyfikowane przez nauczyciela w zależności od potrzeb i możliwości dzieci. Treści te zostały dobrane w taki sposób, aby były ciekawe, pobudzały do myślenia, poszukiwania, a przede wszystkim do działania.
Zajęcia kółka ekologiczne będą odbywać się raz w tygodniu po 45 minut. Poszczególne tematy zajęć mogą być realizowane w ciągu jednego lub kilku spotkań, w zależności od potrzeb i uznania nauczyciela.
Treści edukacyjne i działania ekologiczne zostały pogrupowane wokół bloków tematycznych.

Klasa I

Blok tematyczny: W KLASIE I W SZKOLE
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1. Zieleń w najbliższym otoczeniu szkoły i domu Sporządzenie zielnika wybranych drzew rosnących na terenie szkoły.

2.Rośliny ozdobne w naszej klasie Opisanie i poznanie potrzeb wybranych roślin doniczkowych.

3.Potrzeby roślin doniczkowych do życia Przesadzanie i pielęgnacja roślin doniczkowych. Przeprowadzenie doświadczenia dotyczącego wpływu czynników (wody, światła) na wzrost i rozwój roślin.

4-5. Zieleń jako ochrona przed hałasem i spalinami Zaprojektowanie i wykonanie makiety osiedla mieszkaniowego z uwzględnieniem terenów zielonych
6. Człowiek gospodarzem przyrody Akcja – Sprzątanie świata.


Blok tematyczny: W OGRODZIE I W PARKU
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1. Park jako miejsce wypoczynku ludzi Wycieczka do parku. Obserwacja zmian w przyrodzie jesienią. Zebranie jesiennych skarbów do kącika przyrodniczego.

2. Kasztaniaki – zwierzaki Wykonanie zwierząt z zebranych okazów naturalnych (kasztany, żołędzie, kora drzew, liście)

3. Rośliny w ogrodzie jesienią Rozpoznawanie warzyw i owoców.

4-5. Jesienne prace w ogrodzie Wycieczka do zaprzyjaźnionego ogrodnika i wykonywanie prostych prac w ogrodzie (zgrabianie liści, wyrywanie chwastów, zbieranie owoców i warzyw).

6. Zima zmienia przyrodę. Podsumowanie obserwacji zmian w wyglądzie wybranego drzewa –prowadzenie obserwacji i wykonywanie rysunków drzewa w poszczególnych porach roku.

7-8. Jak żyją zwierzęta zimą? Budowa i zawieszenie karmnika na terenie szkoły. Systematyczne dokarmianie ptaków zimą.

9. Zmiany zachodzące w przyrodzie wczesną wiosną Wycieczka na ogródki działkowe i obserwacja zmian zachodzących wiosną w przyrodzie

10-11. Wiosenne kwiaty Poznanie nazw wiosennych kwiatów. Zapoznanie z budową tulipana.
Konkurs rozpoznawania wiosennych kwiatów.

12. Co robią ptaki na wiosnę? Poznawanie odgłosów ptaków – konkurs.


Blok tematyczny: ŻYCIE I PRACA W DOMU
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1. Domowy kącik przyrodniczy dla mojej rodziny Przesadzanie roślin doniczkowych w klasie i dalsza pielęgnacja tej rośliny w domu.

2. Mieszkanie jako miejsce pracy i wypoczynku
Wykonanie rysunku przedstawiającego właściwie zorganizowane miejsce do pracy i zabawy dziecka.

3. Higiena osobista ucznia Szczotkowanie zębów. Poznanie zasad właściwej pielęgnacji jamy ustnej oraz zasady higieny osobistej. Założenie klasowego kącika czystości.

4. Jak zdrowo i przyjemnie spędzać wolny czas? Gry i zabawy na świeżym powietrzu.

5. Jak racjonalnie i zdrowo odżywiać się? Przygotowanie koktajlu mleczno-owocowego według ułożonego przepisu.

6. Robimy surówkę Przygotowanie zdrowego posiłku. Estetyczne przygotowanie posiłku.

7. Oszczędzamy prąd Przygotowanie plakatów zachęcających uczniów do gaszenia światła w szkole.

8.Dbamy o nasze środowisko Zbiórka makulatury, baterii, nakrętek plastikowych.

9-10. Nasi czworonożni przyjaciele Zbiórka darów na rzecz schroniska dla bezdomnych zwierząt. Wycieczka do schroniska.

11.Zwierzęta domowe – pies. Nauka bezpiecznego zachowania się wobec psa.


Blok tematyczny: NASZA MIEJSCOWOŚĆ
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1-2. Nasza miejscowość Wycieczka do miejsc atrakcyjnych (przyrodniczo) w naszej miejscowości. Wykonanie widokówki.

3. Pomniki przyrody w naszej miejscowości Wycieczka do wybranego pomnika przyrody. Wykonanie zdjęć.


Klasa II

Blok tematyczny: NAJBLIŻSZE OKOLICE
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1. Plan najbliższej okolicy Wykonanie planu okolicy, mapy z uwzględnieniem terenów zielonych.

2-3. Sprzątanie świata. Sprzątanie terenu wokół szkoły. Praktyczna segregacja śmieci.

4-5. Światowy Dzień Ziemi Przygotowanie inscenizacji na Święto Ziemi. Prezentacja przedstawienia teatralnego.

6-7. Wycieczka do Muzeum Górnictwa Węglowego Wycieczka do muzeum – udział w obchodach Tygodnia Ziemi. Uczestnictwo w warsztatach ekologicznych.


Blok tematyczny: PORY DNIA I ROKU
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1-2. Kalendarz pogody Znaczenie pogody dla życia i rozwoju przyrody. Tworzenie kalendarza pogody.

3. Jak się ubrać? Poznanie zasad właściwego ubierania się w zależności od pogody.

4. Kierunki świata Posługiwanie się kompasem. Naturalne sposoby rozpoznawania kierunków świata.

5. Ziemia – planeta na której żyjemy Obserwacje pogody. Wykonanie prostych doświadczeń, z użyciem globusa, światła.

6. Zimowy krajobraz Budowa, renowacja karmników na zimę. Stała opieka i dokarmianie ptaków zimą.

7-8. Wiosenne zwiastuny Tworzenie wiosennych kompozycji kwiatowych do dekoracji szkoły.


Blok tematyczny: W SADZIE I OGRODZIE
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1 -2. Ekologiczny ogród Wywiad z ogrodnikiem na temat naturalnych sposobów zwalczania szkodników i ekologicznej uprawy gleby.

3. Nasi sprzymierzeńcy Poznanie nazw ptaków, goszczących na wiosnę w ogrodzie.

4-5. Przygotowanie wiosennej surówki Zastosowanie zasad zdrowego odżywiania w praktyce – wykonanie surówki. Rola naturalnych witamin w diecie dziecka – jadłospis II śniadania.


Blok tematyczny: NA ŁĄCE
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1-2. Zwierzęta i rośliny naszych łąk Wycieczka na pobliską łąkę. Wykonanie ilustracji wybranych okazów przyrodniczych i tworzenie albumów przyrodniczych. Znaczenie łąk.

3. Ziołowe czary Przygotowanie ziołowych herbatek. Poznanie znaczenia ziół dla zdrowia człowieka.

4-5. Szukamy skarbów na łące Wycieczka na pobliskie łąki. Tworzenie zielników z roślin łąkowych.


Blok tematyczny: WODA – ŹRÓDŁEM ŻYCIA
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1-2. Woda pitna – oszczędne gospodarowanie Przeprowadzenie doświadczenia dotyczącego wody (pomiar ilości wody za pomocą kroplomierza, obserwacje szczelności kranów na terenie szkoły i domu), wyciągnięcie wniosków.

3. Gospodarowanie wodą Opracowanie broszurki, ulotki na temat oszczędnego gospodarowania wodą.

4-5.Przyczyny zanieczyszczania wód Wycieczka do oczyszczalni ścieków.

6-7. Zwierzęta i rośliny w zbiornikach wodnych Wycieczka nad staw lub rzekę. Wykonanie plakatu na temat ochrony naturalnych zbiorników wodnych.


Klasa III
Blok tematyczny: EKOLOGIA JAKO NAUKA
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1- 2. Młodzi ekolodzy – to my Poznanie i wyszukiwanie informacji na temat ekologii w Internecie. Stworzenie klasowego kodeksu młodego ekologa.

3. Dbamy o nasze miasto Zorganizowanie i udział w szkolnym konkursie zbiórki: makulatury, baterii, plastykowych nakrętek.


Blok tematyczny: W POLU I W LESIE
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1-2. Z wizytą w lesie Wycieczka do pobliskiego lasu, w celu dokonania obserwacji przyrodniczej. Spotkanie z leśnikiem.

3. Drzewa liściaste i iglaste naszych lasów Wykonanie zielnika drzew.

4-5.Święto drzewa – 10.X Przygotowanie scenek dramowych, na temat ochrony lasu.

6-7. Środowisko leśne Wycieczka do lasu. Wykonanie pomiaru temperatury, siły wiatru, obserwacja wilgotności gleby, nasłonecznienia.

8. Zabawy w lesie Udział w podchodach. Stworzenie kodeksu zachowań w lesie.

9. Ptaki w naszym karmniku Realizacja projektu – Ptaki w naszym Karminku. Prezentacja wyników obserwacji (rysunki, opisy ptaków).

10. Zimowe zabawy Aktywny wypoczynek zimą (kulig).

11-12. Pole wiosną Wycieczka na pola. Obserwacja środowiska przyrodniczego oraz rodzaju gleb. Przygotowanie ulotki informującej o zagrożeniach pożarowych.


Blok tematyczny: WODA WAŻNYM SKŁADNIKIEM ŻYCIA
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1. Woda warunkiem życia Oglądanie filmów edukacyjnych.

2. Zanieczyszczenie wód Wykonywanie doświadczeń – oczyszczanie wody przez filtrowanie, badanie kwasowości wody.

3. Wody źródlane Degustacja wód źródlanych.


Blok tematyczny: ZOSTAWMY CZYSTĄ ZIEMIĘ
REALIZOWANE TREŚCI – TEMATYKA PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
1. Zanieczyszczenie powietrza Spacer po okolicy – rozpoznawanie zapachów przyjemnych i uciążliwych.

2-3. Chronimy rośliny i zwierzęta Wykonanie wspólnego albumu ze zdjęciami zwierząt, roślin chronionych, które występują w naszej miejscowości.

4-7. Światowy Dzień Ziemi Udział w konkursie ekologicznym (znajomość zasad ekologicznych zachowań). Przygotowanie i prowadzenie imprezy ,,Ekologiczna klasa” (doświadczenia, zabawy dydaktyczne, eksperymenty) dla uczniów szkoły.

8-10. Mój ekologiczny dom Udział w projekcie ekologicznym dzieci i ich rodzin. Rodzinna prezentacja.

11-13. Sprzątanie świata Prace porządkowe na terenach zielonych naszego miasta.


V.PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Na zajęciach kółka ekologicznego uczniowie są bardzo aktywni i samodzielnie poszukują wiedzy. Rola nauczyciela polega na kierowaniu tym poszukiwaniem. Należy więc stworzyć dzieciom takie warunki, aby mogły samodzielnie eksperymentować, prowadzić obserwacje i badania.
Niniejszy program proponuje następujące procedury osiągania celów:
- wycieczki,
- spacery,
- zajęcia warsztatowe w klasie i w terenie,
- gromadzenie informacji z prasy, telewizji, książek, Internetu,
- przeprowadzanie badań, doświadczeń, eksperymentów,
- obserwacje,
-gry i zabawy dydaktyczne,
- wywiady,
- praca z kartami pracy,
- tworzenie albumów, plakatów, prac plastycznych,
- pogadanki,
- organizowanie wystawek (np. w kąciku przyrody),
- organizowanie zbiórek baterii, makulatury, plastikowych nakrętek,
- zbieranie darów dla psów i kotów ze schroniska dla bezdomnych zwierząt,
- przygotowanie przedstawienia.

VI. EWALUACJA PROGRAMU

Aby sprawdzić, czy realizowany program osiągnie swoje cele i ukształtuje w ostateczności postawy ekologiczne u dzieci należy dokonać jego ewaluacji. Dokonując oceny uczniów można posłużyć się różnymi metodami:
• ankiety
• obserwacja
• przygotowanie i udział w różnorodnych obchodach związanych z kształtowaniem postaw poszanowania dla środowiska naturalnego.

Badaniami ankietowymi obejmiemy uczniów klasy trzeciej, którzy
realizowali program kółka ekologicznego oraz ich rodziców. Charakter ankiet będzie anonimowy.
Pytania skierowane do uczniów:
1. Czy interesuje cię tematyka ekologiczna i dlaczego?
2. Czego nauczyłeś się na tych zajęciach?
3. Czy zmieniło się twoje zachowanie wobec przyrody?
4. Czy w dalszym ciągu chciałbyś uczestniczyć w zajęciach tego typu?
Pytania skierowane do rodziców:
1. Czy zdaniem Państwa program kółka ekologicznego wpływa na postawy Waszych dzieci i w jaki sposób?
2. Czy Państwa dzieci wpływają na zmianę Waszych zachowań w domu i w jaki sposób?


VII. BIBLIOGRAFIA

Frątczakowie E. J. Edukacja ekologiczna uczniów klas I-III, Oficyna Wydawnicza Tuvex, Pabianice 1993
Frątczakowie E. J. Przyrodnicze zagadki Agatki, Oficyna Wydawnicza Arcanum, Bydgoszcz 1992
Kawa G. Edukacja ekologiczna dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, WOM Piła 1995
Kielar-Turska H. Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata?, WSiP, Warszawa 1992
Kitlińska-Pięta H. Program zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej w klasach I-III, Wydawnictwo Edukacyjne Żak, Warszawa 1999
Podstawa programowa, Wydawnictwo FHU Miła, Warszawa 2009
Praca nauczyciela i ucznia w klasach 1-3, praca zbiorowa pod redakcją Lelonka M. i Wróbla T., WSiP, Warszawa 1990
Środowisko społeczno-przyrodnicze w klasach 1-3, praca zbiorowa pod redakcją Gutowskiej H., WSiP, Warszawa 1982