Wykorzystanie komputera w edukacji wczesnoszkolnej

W nasze życie codzienne wkroczyły komputery. Nie tylko do biur, zakładów pracy, sklepów czy banków, ale również do naszych domów. Dzieci domagają się możliwości korzystania z tych urządzeń. W tej sytuacji dorośli coraz częściej zastanawiają się, czy dzieci w wieku przedszkolnym (5-6-latki) lub wczesnoszkolnym wprowadzać w świat komputerów.
Wśród pedagogów i psychologów są zwolennicy i przeciwnicy pracy dzieci z komputerem. Przeciwnicy krytykują stosowanie go w pracy z małymi dziećmi, zwracając uwagę na to, że praca przy komputerze męczy wzrok, powoduje agresję, głównie przez stosowanie nieodpowiednich dla małych dzieci gier pełnych przemocy, nadweręża kręgosłup z powodu wielogodzinnego przesiadywania w nieodpowiedniej pozycji, a także ogranicza kontakt z ludźmi, ponieważ samotne siedzenie przed monitorem zamiast zabawy z rówieśnikami na podwórku powoduje zmęczenie.
Nie ma jednak wątpliwości, że komputer jest nowoczesnym narzędziem edukacyjnym o szerokich możliwościach zastosowań. Urządzenie to stawia jednak większe wymagania przede wszystkim dorosłym. To my powinniśmy decydować o tym, jakie programy będą uruchamiane i w jaki sposób dziecko będzie z tego korzystało. Jeśli zostawimy dziecko sam na sam z komputerem i nie wytłumaczymy, że gry dotyczą fantastyki, a nie rzeczywistego świata, to z pewnością odbije się to negatywnie na jego psychice.
Zwolenników wprowadzania dzieci w świat informacji komputerowej jest coraz więcej. Swoje stanowisko w tej sprawie uzasadniają oni tym, że komputer ułatwia naukę. Edukacja poprzez zabawę wpływa bezpośrednio na przebieg procesu kształcenia. Rozbudza wszechstronną aktywność poznawczą dziecka, jego zaangażowanie w pracy, zaciekawienie i zwiększenie zainteresowania materiałem nauczania, a także samą szkołą.
Programy edukacyjne realizują zasadę „bawiąc – uczyć” tak efektywnie, że młodsze dzieci nie uświadamiają sobie nawet procesu uczenia się. Współczesne programy poprzez bliską dziecku tematykę, atrakcyjność graficzną i dźwiękową, zawartość ciekawych, zróżnicowanych pod względem trudności zadań z elementami zabawy, czy też stosowanie różnych form nagradzania za wykonaną pracę, potrafią znacznie dłużej niż inne środki dydaktyczne przyciągnąć uwagę dziecka wczesnoszkolnego. Większość z nich nastawiona jest głównie na utrwalanie wcześniej poznanych wiadomości i umiejętności, ale ostatnio pojawiają się też inne, kształtujące nowe pojęcia, rozwijające myślenie twórcze i wyobraźnię.
Programy komputerowe zawierające m.in. treści matematyczne pomagają w sposób łatwy i przyjemny usprawnić technikę rachunkową w zakresie czterech podstawowych działań, ale istnieją też programy bardzo pomocne w kształtowaniu pojęć matematycznych, np. pojęcia liczby, pojęć geometrycznych, albo też rozwijające samodzielne myślenie na drodze rozwiązywania problemów.
Niektóre programy uczą i doskonalą przydatne w życiu umiejętności praktyczne: odczytywania godzin na zegarze, dokonywania obliczeń zegarowych, posługiwania się pieniędzmi czy też kalendarzem.
Z kolei programy komputerowe zawierające treści z zakresu edukacji polonistycznej potrafią skutecznie rozbudzić zainteresowanie nauką czytania czy pisania. Najmłodszym uczniom pomagają poznać literki, a potem ich kolejność w alfabecie. Niektóre z nich łączą naukę trudnych zasad ortografii z zabawą, a także umożliwiają przeprowadzanie dyktand i dokonywanie ich korekty przez samych uczniów. Multimedialne bajki i inne opowieści oddziałujące na wyobraźnię dzieci są niezwykle przydatne w doskonaleniu umiejętności czytania ze zrozumieniem, w rozwijaniu dziecięcych wypowiedzi ustnych i wzbogacaniu słownictwa.
Na zajęciach plastycznych komputer może z powodzeniem zastąpić kartkę papieru, kredki i farby, a projektowanie rysunku rozwija u dziecka wyobraźnię i poczucie estetyki.
W ramach edukacji muzycznej można rozwijać muzyczną pamięć, słuch i poczucie rytmu. Można też tworzyć na ekranie monitora proste zapisy nutowe melodii wymyślonych i zagranych przez dzieci. Komputer multimedialny może służyć także jako generator barw i brzmień różnych instrumentów, których tonację i tempo melodii uczeń może zmieniać.
Nieocenione usługi oddaje komputer w nauczaniu języków obcych, a zwłaszcza w poznawaniu i utrwalaniu materiału słownikowego. Niektóre programy multimedialne umożliwiają ćwiczenie prawidłowej wymowy, zarówno pojedynczych słówek, jak i całych fraz w języku obcym.
Niektóre programy są bardzo skuteczne w terapii pedagogicznej, których celem jest wyrównywanie opóźnień i dysharmonii rozwoju oraz zapobieganie powstawaniu zaburzeń rozwojowych i emocjonalnych. Możliwe jest doskonalenie spostrzegawczości, koncentracji uwagi, pamięci, analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej wyrazów. Zestaw multimedialny: CD-ROM, karta muzyczna i wideo, umożliwia ćwiczenia eliminujące wady wymowy. Komputer może wtedy dostarczać wzorca poprawnego artykułowania poszczególnych dźwięków, czy poprawnej wymowy określonych wyrazów z jednoczesnym odtwarzaniem na monitorze mimiki twarzy (ust).
Użycie komputera w terapii pedagogicznej, z interesującym dla dziecka oprogramowaniem, może je ośmielić i zaktywizować, co w połączeniu z właściwie pod względem tempa i trudności ćwiczeniami pozwoli każdemu dziecku odnieść sukces. Takie działanie przyczyni się do powstania pozytywnej motywacji w czasie uczenia się, a co za tym idzie – lepszej koncentracji uwagi, zapamiętywania i myślenia. Warto wspomnieć tu, że każdorazowa praca z komputerem stanowi doskonały sposób na usprawnienie koordynacji wzrokowo-ruchowej, orientacji przestrzennej i refleksu u uczniów.
Zajęcia wspomagane pracą z komputerem mają również aspekt wychowawczy. Praca z komputerem stwarza wiele okazji do kształtowania osobowości dzieci. Uczy więc wytrwałości, umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji i dokonywania właściwych wyborów, a co za tym idzie – samokontroli i samooceny. W przypadku pracy zespołowej – wdraża do współpracy, pobudza do dyskusji, stawia przed koniecznością wypracowania wspólnych rozwiązań, za które ponosi się zespołową odpowiedzialność. Wiele programów komputerowych, które służą do utrwalania zdobytych wcześniej wiadomości i umiejętności, stymuluje do zdrowego współzawodnictwa poprzez zawarte w nich elementy nagradzania i oceny. Jest to bodźcem do ponawiania wysiłków w celu uzyskiwania coraz lepszych wyników. Wykorzystanie komputera podczas zajęć dyscyplinuje dzieci bardziej, aniżeli stosowanie innych środków dydaktycznych. Na takich zajęciach nie ma potrzeby upominania czy zachęcania któregokolwiek ucznia do pracy.


Opracowała:
Wiesława Filipczak
Nauczyciel nauczania zintegrowanego



Bibliografia:

1.Braun-Gałkowska M., Gry komputerowe a psychika dziecka, (w) „Edukacja i Dialog” nr 9/1997
2.Gruba J., Komputerowe wspomaganie edukacji uczniów niepełnosprawnych, (w) „Życie Szkoły” nr 2/1996
3.Gurbiel E., Hardt-Olejniczak G., Kołczyk E., Krupicka H., Sysło M., Informatyka. Technologia informacyjna, Program nauczania dla szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 1999
4.Hassa A., Komputer jako środek dydaktyczny w edukacji wczesnoszkolnej, (w:), „Komputer w Szkole” nr 1/1998
5.Pęczkowski R., Dylak S., Edukacja medialna w szkole podstawowej, (w:) „Edukacja Medialna” nr 1/1998
6.Urbaniak E., Moje doświadczenia w zakresie stosowania komputera w nauczaniu początkowym, (w:) „Życie Szkoły” nr 4/1998