Zabawa w teatr żywego aktora

Beata Korol

Program autorski

Leszno 2009

„...To jest teatr
A teatr jest po to,
żeby wszystko było inne niż dotąd.
Żeby iść do domu w zamyśleniu
w zachwycie.
I już zawsze odtąd księżyc w misce widzieć..."

Moim
byłym i przyszłym wychowankom
dedykuję

Spis treści

Wstęp

1. Założenia programowe

1.1 Podstawy programowe
1.2 Cele programu

2. Procedury osiągania celów

2.1 Przełożenie celów ogólnych na cele szczegółowe
2.2 Dobór metod i form pracy
2.3 Warunki realizacji programu

3. Treści programowe

3.1 Spotkania z teatrem
3.2 Teatralne środki wyrazu
3.3 Bawimy się w teatr

4. Kalendarz świąt i uroczystości

5. Propozycja repertuarowa

6. Ewaluacja osiągnięć

Bibliografia

Załączniki
Załącznik 1
Załącznik 2
Załącznik 3
Załącznik 4
Załącznik 5
Załącznik 6
Załącznik 7
Załącznik 8

Wstęp

,,Teatr jest tak nieodzowny jak szkoła...”

Stefan Jaracz

Historia ludzkości jest przepełniona dziełami sztuki, gdyż sztuka jest jednym z objawów ludzkiego życia.”Bez niej człowiek nie byłby człowiekiem.(...)Jest wyrazem uczuć i nerwów, zwątpień i niepewności człowieka, jego miłości, ambicji i potrzeb, jak język, gest i ruch.” (Estreicher;1979:8)
Zjawiskiem absolutnie wyjątkowym w świecie sztuki jest teatr zawierający szczególny ładunek ludzkiego przekazu. Dzięki niemu teatr to miejsce niezwykłe i magiczne, w którym za pomocą wielu środków artystycznego wyrazu (słowo, ruch, gest, taniec, muzyka, dźwięk, światło, kolor) dochodzi do niepowtarzalnego spotkania twórcy i odbiorcy. Powstaje przestrzeń, którą wypełnia zarazem to co stanowi treść ludzkiego życia, jak i to co wykracza poza jego ramy i możliwości tu i teraz. Sztuka teatru wyzwala i kształtuje potrzeby człowieka w sferze emocjonalnej, estetycznej, intelektualnej i moralnej. Jest źródłem wiedzy, refleksji i rozrywki. Inspiruje do własnych przemyśleń i poszukiwań. Uczy zrozumienia siebie, innych i otaczającego świata. Poprzez teatr, najstarszą instytucję kulturową na świecie, realizuje się humanistyczna koncepcja współczesnego człowieka wolnego od komercyjnych wpływów.
W kontekście tego trudno nie dostrzec lub przecenić rolę teatru w edukacji młodych pokoleń. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że skuteczność tej edukacji będzie tym większa im wcześniej zostanie ona uwzględniona w programach kształcenia.
W trosce o efektywność edukacji teatralnej należy dążyć do zapewnienia młodemu odbiorcy częstego i bezpośredniego kontaktu z teatrem, a także do stworzenia dogodnych warunków zabawy w teatr. Zbliżenie ze sztuką stanie się wówczas autentycznym źródłem niezapomnianych wrażeń i przeżyć, w którym widz będzie stawał się twórcą, a twórca widzem.

1. Założenia programowe

Niniejszy program autorski powstał w odpowiedzi na nowe założenia i cele reformy edukacyjnej, w świetle której akcentuje się wprowadzenie do praktyki nauczania elementu kreatywności oraz działań na rzecz twórczego rozwoju jednostki. Jest on również wynikiem wieloletnich obserwacji i doświadczenia zawodowego, a także osobistych zainteresowań autorki. Jak wiadomo cywilizacja to świadectwo ciągłego postępu, rozwoju i zmian dokonywanych ręką człowieka. Współczesny świat, który z dnia na dzień stawia przed nami wyzwania związane z dynamicznym rozwojem każdej dziedziny życia, jest tego namacalnym potwierdzeniem. Dlatego niebywale ważne staje się to, aby począwszy od najniższego szczebla edukacji realizować ideę kształcenia i wychowania człowieka twórczego, otwartego i samodzielnego. Człowieka wyposażonego w wiedzę, lecz przede wszystkim w umiejętność docierania do jej źródeł wynikającą z potrzeby samodoskonalenia i samoświadomości. Człowieka zdolnego do podejmowania suwerennych decyzji, które pozostają w zgodzie z powszechnie obowiązującym systemem wartości społecznych. Wreszcie człowieka wrażliwego, a jednocześnie zdolnego do krytycznej refleksji nad sobą i otaczającym go światem. Praktyczna realizacja takiego modelu kształcenia i wychowania jest w pełni możliwa na szeroką skalę, bowiem każdy człowiek posiada zdolność kreatywnego myślenia i działania na rzecz siebie, innych i otaczającego świata. Jest również wysoce pożądana dla dobra nas samych i przyszłych pokoleń. Właśnie dlatego należy opowiedzieć się za wskazywaną przez wielu pedagogów potrzebą stymulowania kreatywnej i twórczej postawy wychowanków w oparciu o koncepcję edukacji kreatywnej. Jak podkreśla Denek(1998: 214)właśnie ona jest naczelnym zadaniem nauczyciela we współczesnym świecie ceniącym kreatywność jednostki. Edukacja kreatywna, w znacznie większym stopniu otwiera się na indywidualne zainteresowania i zdolności wychowanków odpowiadając potrzebom edukacyjnym XXI wieku. Jednocześnie stawia nowe wyzwania przed wychowawcami, którzy również muszą stać się kreatywni i twórczy. Oczywiście podstawowym zadaniem nauczyciela pozostanie właściwa interpretacja i realizacja treści programowych, które na ogół nie wskazują bezpośrednich form i sposobów oddziaływania na wychowanków, a jedynie stanowią precyzyjny opis umiejętności, którymi powinni się wykazywać pod koniec wychowania przedszkolnego. W praktyce pedagogicznej najistotniejszym komponentem podejmowanych przez wychowawców działań musi być większa aniżeli dotąd pomysłowość metodyczna połączona z mobilnością działania. Dotyczy to w dalszym ciągu przemyślanego i zróżnicowanego stosowania metod, form i procedur pedagogicznych, lecz przede wszystkim umiejętności tworzenia własnego, twórczego warsztatu pracy wykraczającego poza utarte szlaki i rutynę zawodową. Poszukiwania oraz organizowania nowych obszarów współpracy z wychowankami i rodzicami. Umiejętności elastycznego dostosowania planów i celów edukacyjnych w wymiarze długo i krótkoterminowym z uwzględnieniem potrzeb wychowanków, a także nieoczekiwanych zdarzeń lub okoliczności. Wiadomo nie od dziś, że osobowość dziecka, jego system wartości, a także wiedza pochodzą od wzorców ze środowiska, w którym żyje. Niewątpliwie takim znaczącym modelem może i musi być kreatywny, i twórczy nauczyciel tworzący innowacyjne, niestandardowe scenariusze, projekty oraz rozwiązania. Zdaniem Widawskiej (2005: 269) poszukujący i kreatywny w swej działalności zawodowej wychowawca, który wytycza nowe szlaki, podążając nimi wraz z wychowankami, dokona się wtedy jeśli sam podejmie działalność twórczą w konkretnej dziedzinie artystycznej lub naukowej. Z powyższych rozważań zainspirowanych nowymi treściami programowymi oraz propozycjami przeobrażania systemów edukacyjnych wynika, że wychowanie przez sztukę może skutecznie przyczyniać się do wewnętrznego rozwoju zarówno wychowanków jak i wychowawców. Wypada wyrazić nadzieję, że niniejszy program będzie tego skromnym potwierdzeniem, zaś organizacja teatrzyku przedszkolnego wpłynie na urozmaicenie form oddziaływania na wychowanków, poszerzy ofertę edukacyjną oraz wpłynie na aktywizację pozostałych pracowników placówki, a także rodziców. Program autorski „Zabawa w teatr żywego aktora” jest przeznaczony dla dzieci 5 i 6 letnich choć nie wyklucza możliwości udziału dzieci młodszych, zainteresowanych występami publicznymi oraz posiadającymi umiejętność autoprezentacji. Być może zainspiruje nauczycieli odczuwających potrzebę tworzenia własnych projektów/ programów związanych z edukacją teatralną lub szeroko rozumianą ideą wychowania przez sztukę.

1.1 Podstawy programowe

Podstawa programowa stwierdza, że „celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno- kulturowym i przyrodniczym”.
Idea wychowania przedszkolnego w obszarze wychowania przez sztukę urzeczywistnia się poprzez realizację założeń wskazanych w punktach 7, 8 i 9 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz. U. z dnia 15 stycznia 2009, poz.17.
Niniejszy program autorski opracowany z myślą o stymulowaniu twórczego rozwoju dziecka przez sztukę w formie udziału w zajęciach teatrzyku przedszkolnego, stwarza szansę na rozwijanie werbalnych i niewerbalnych środków wyrazu w połączeniu z muzyką, śpiewem i tańcem.
Program oparto na wnikliwej analizie treści edukacyjnych zawartych również w programach:
1.Moje przedszkole. Program wychowania przedszkolnego. Cyrański C., Kwaśniewska M. Kielce 2003, MAC Edukacja S. A. Nr dopuszczenia: DKW-4013-3/01
2.Program wychowania i kształcenia sześciolatków. Gruszczyk- Kolczyńska E., Zielińska E., Grabowska G. Warszawa 2003, Nowa Era. Nr dopuszczenia: DKOS-5002-39/03
3.Nasze przedszkole. Program wychowania przedszkolnego. Kwaśniewska M., Żaba- Żabińska W. Kielce 2007, MAC EDUKACJA. Nr dopuszczenia: DKOS-5002-03/
4.W kręgu zabawy. Program wychowania przedszkolnego. Pytlarczyk J. Warszawa 2009, JUKA.

Należy podkreślić, że program „Zabawa w teatr żywego aktora” może być realizowany równolegle z każdym obowiązującym programem edukacyjnym dopuszczonym przez MEN.
Niezależnie od regularnie prowadzonych zajęć teatralnych, treści programu mogą być wplecione w zajęcia edukacyjne w ramach bloków tematycznych, a także związane z prowadzonym nauczaniem języka obcego.
Logiczną konsekwencją tego faktu jest otwarty, elastyczny i uniwersalny charakter programu, pozwalający na jego swobodne wykorzystanie i modyfikację oraz angażowanie dowolnej liczby dzieci.


1.2 Cele programu

Podstawa programowa określa wychowanie przez sztukę jako:

„ ...wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych
i rozwijanie umiejętności wypowiadania się
poprzez muzykę, małe formy teatralne i sztuki plastyczne...”

W związku z tym ideą przewodnią niniejszego programu jest:

Wspieranie i kształtowanie artystycznej, i twórczej postawy dziecka
wobec siebie i otaczającego świata poprzez teatr.

Realizacja programu wiąże się z osiągnięciem następujących celów ogólnych:

Uwrażliwianie na piękno słowa mówionego.
Wdrażanie do posługiwania się mową poprawną pod względem gramatycznym i fleksyjnym.
Rozwijanie zdolności krasomówczych i posługiwania się językiem literackim.
Wzbogacanie słownictwa czynnego z uwzględnieniem pojęć związanych z działalnością teatralną.
Rozwijanie umiejętności operowania głosem pod względem dykcyjnym i intonacyjnym.
Wyrabianie umiejętności posługiwania się gestem, mimiką i ruchem.
Wzbogacanie działań twórczych poprzez łączenie recytacji, śpiewu, muzyki oraz ruchu i tańca scenicznego.
Budzenie wyobraźni, fantazji, wrażliwości estetycznej i emocjonalnej.
Rozwijanie zainteresowań czytelniczych jako źródła wiedzy i przeżyć osobistych.
Budzenie zainteresowania teatrem poprzez bycie twórcą i odbiorcą.
Nabywanie orientacji w czasie i przestrzeni.
Wyrabianie świadomości własnego ciała względem innych osób i przedmiotów.
Kształcenie umiejętności współdziałania zgodnie z normami współżycia społecznego.
Nabywanie umiejętności rozróżniania, przeżywania i rozumienia wartości uniwersalnych: dobro, prawda, piękno, przyjaźń, etc.
Dostrzeganie w postaciach literackich i filmowych wzorów osobowych do naśladowania.
Zdobywanie doświadczeń w mówieniu, słuchaniu i byciu słuchanym.
Nabywanie doświadczenia w pokonywaniu trudności i radzeniu sobie z tremą, i stresem.
Aktywne włączanie się w przygotowanie strojów, rekwizytów i scenografii.
2. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Warunkiem niezbędnym dla osiągnięcia założeń i celów programu jest podjęcie przez nauczyciela działań w zakresie:

1.przełożenia celów ogólnych na cele szczegółowe,
2.doboru metod i form pracy,
3.stworzenia warunków organizacyjnych.

Istotnym momentem poprzedzającym w/w działania jest uświadomienie sobie przez nauczyciela, że pamięciowe uczenie się nie rozwija i nie aktywizuje dziecka. Dziecko musi poznawać przez działanie, przeżywanie i odkrywanie.
W kontekście tego wychowanie przez sztukę teatralną stwarza dogodne warunki do wzbogacania przeżyć, doświadczeń oraz wiedzy dziecka w obszarze edukacji estetycznej, kulturowo- społecznej i intelektualnej.

W trosce o efektywność działań edukacyjnych proponowanych w programie wskazane jest stosowanie się nauczyciela do poniższych norm metodycznych:

tworzenie atmosfery zaufania, radości i zabawy,
traktowanie dziecka z szacunkiem i zaufaniem,
obdarzanie dziecka uwagą,
wykorzystywanie dziecięcego entuzjazmu i zainteresowania,
umożliwianie dziecku przeżywanie ciekawych sytuacji,
zachęcanie dziecka do wyrażania uczuć, emocji i myśli,
uczenie dziecka wyrażania własnego zdania i podejmowania decyzji,
inspirowanie dziecięcej ekspresji i swobody działania,
ukazywanie dziecku znaczenia współdziałania i kompromisu,
włączanie do współpracy rodziców oraz pracowników placówki.


2.1 Przełożenie celów ogólnych na cele szczegółowe


Praktyczna realizacja programu „Zabawa w teatr żywego aktora” wiąże się z przemyślanym przełożeniem celów ogólnych na cele szczegółowe, czyli osiągnięcia jakie mogą uzyskać dzieci na poszczególnych etapach realizacji programu, jak również po jego zakończeniu. Osiągnięcia muszą być użyteczne obejmując:

emocje,
umiejętności,
wiedzę.

Wśród najważniejszych celów szczegółowych należy uwzględnić te osiągnięcia, dzięki którym dzieci będą przejawiały:

wrażliwość na piękno słowa mówionego,
umiejętność posługiwania się językiem literackim oraz mową poprawną, pod względem gramatycznym i fleksyjnym,
rozwój języka czynnego z uwzględnieniem pojęć związanych z działalnością teatralną,
umiejętność operowania głosem pod względem dykcyjnym i intonacyjnym,
opanowanie podstaw posługiwania się gestem, mimiką i ruchem,
umiejętność łączenia różnych form ekspresji (recytacja, śpiew, taniec, ruch),
rozwój wyobraźni i działań twórczych,
rozwój zainteresowań czytelniczych,
orientację w czasie i przestrzeni,
świadomość własnego ciała, także względem innych osób i przedmiotów,
umiejętność współdziałania zgodnie z normami społecznego współżycia,
zdolność rozróżniania, przeżywania i rozumienia wartości uniwersalnych: (dobro, prawda, piękno, przyjaźń, etc.),
dostrzeganie w postaciach literackich wzorów osobowych do naśladowania,
umiejętność pokonywania trudności oraz stresu,
zdolność dostrzegania pozytywnego obrazu samego siebie,
poczucie sprawstwa oraz odpowiedzialność za efekt końcowy,
zaangażowanie w przygotowanie przedstawień.


2.2 Dobór metod i form pracy

Realizacja celów edukacyjnych odbywa się w toku intencjonalnych działań nauczyciela, które muszą być:

zorganizowane (sytuacje edukacyjne, warunki organizacyjne),
kontrolowane (zamierzone osiągnięcia dziecka),
zaplanowane (treści, metody, formy),

Istotnym elementem tych działań jest ich realizacja w określonej kolejności. Oznacza to, że przystępując do planowania i organizowania procesu edukacyjnego należy najpierw określać zamierzone osiągnięcia dzieci, a następnie dobierać odpowiednie metody i formy pracy.
Dobór metod i form pracy powinny cechować zróżnicowanie i atrakcyjność edukacyjna.
W odniesieniu do metod nauczyciel powinien zmierzać do łączenia metod poszukujących, aktywizujących i podających.

Proponowane metody pracy:

swobodna rozmowa, dialog,
opis, pogadanka,
rozwiązywanie i układanie zagadek,
opowiadanie treści utworów,
słuchanie wierszy, bajek, baśni, legend,
ćwiczenia dykcyjne i interpretacyjne,
drama,
pantomima,
pedagogika zabawy,
zabawy integracyjne.

Proponowane formy pracy:

zabawy naśladowcze,
zabawy tematyczne,
zabawy z elementami dramy i pantomimy,
inscenizacje ruchowo- naśladowcze wierszy, piosenek, bajek, opowiadań, etc.


2.3 Warunki realizacji programu

Program „Zabawa w teatr żywego aktora” posiada otwarty, elastyczny i
uniwersalny charakter, który wynika z faktu, że stwarza on możliwość:

dowolnego czasu realizacji (jednak nie krócej niż dwa semestry roku szkolnego),
twórczego wykorzystania i modyfikacji zawartych w programie treści,
związania treści programu z nauczaniem języka angielskiego,
zaangażowania dowolnej liczby dzieci w wieku 5- 6 lat.

Niewątpliwe atuty programu, związanego z założeniem grupy/sekcji teatralnej, obligują do zapewnienia właściwych warunków jego realizacji. Wymagają one podjęcia przez nauczyciela dodatkowych czynnościami, a także zaangażowania rodziców i pracowników placówki.
Realizacja programu nakłada na nauczyciela obowiązek:

prowadzenia zajęć sekcji teatralnej jeden raz w tygodniu przez okres co najmniej jednego roku szkolnego,
przeprowadzenia naboru do grupy teatralnej,
uzyskania pisemnej zgody rodziców na udział dzieci w zajęciach,
zorganizowania i ciągłej modernizacji magazynu strojów teatralnych,
zaangażowania pracowników placówki w zorganizowanie rekwizytorni,
regularnego prowadzenia zbiórki strojów i rekwizytów teatralnych,
zorganizowania konkursu w celu wyłonienia nazwy teatrzyku,
opracowania wzorów dyplomów, podziękowań lub zaproszeń (Załącznik 8),
opracowania ulotek i ogłoszeń związanych z działalnością teatru (Załącznik 8),
pozyskania sponsorów wśród podmiotów prawnych i osób fizycznych,
zorganizowania kiermaszu ozdób świątecznych w celu gromadzenia funduszy na zakup wybranych strojów lub organizację wyjścia/wyjazdu do teatru/kina,
zaangażowania rodziców w przygotowanie strojów i elementów scenografii,
zaangażowania pracowników placówki w przygotowanie scenografii,
nawiązania współpracy z nauczycielem języka angielskiego,
prezentacji widowisk na forum placówki, przed rodzicami, a także na rzecz środowiska lokalnego,
równoczesnego aktywizowania dzieci, rodziców i otoczenia,
przekazywania informacji związanych z działalnością sekcji teatralnej na stronie internetowej placówki oraz za pomocą mediów lokalnych,
archiwizacji widowisk i przedstawień na nośnikach multimedialnych,
czuwania nad realizacją programu,
publikacji programu autorskiego na stronie internetowej placówki.


3. Treści programowe

Realizacja programu i zawartych w nim treści zależy od równoczesnego i ciągłego oddziaływania nauczyciela na dziecko w trzech płaszczyznach:

zapewnienie dzieciom stałego kontaktu ze sztuką teatralną,
analiza treści, środków i walorów artystycznych przedstawień obejrzanych przez dzieci oraz tych przeznaczonych do realizacji,
wyrabianie umiejętności operowania środkami artystycznego wyrazu w celu inspirowania i stymulowania ekspresji teatralnej dzieci.

W związku z tym treści programowe zostały ujęte w trzy bloki tematyczne:

Spotkania z teatrem.
Teatralne środki wyrazu.
Bawimy się w teatr.

Treści programowe uzupełnia propozycja repertuarowa dostosowana do kalendarza świąt i uroczystości.
Do programu dołączono siedem scenariuszy przedstawień (Załączniki 1-7). Na podkreślenie zasługuje fakt, że są to opracowania autorskie, które należy traktować priorytetowo w repertuarze prowadzonej grupy teatralnej.
Pozostałe propozycje repertuarowe wymagają kreatywnego i twórczego zaangażowania nauczyciela w dostosowanie scenariuszy z uwzględnieniem potencjału i zainteresowań wychowanków.


3.1 Spotkania z teatrem

Treści programowe
Umiejętności, sprawności
i wiadomości dziecka
Poznanie różnych form teatralnych poprzez udział w przedstawieniach i spektaklach na terenie placówki.
Zna różnice pomiędzy:
teatrem lalkowym
teatrem żywego aktora
teatrem cieni
teatrem pantomimy
Poznanie pracy aktora w różnych rodzajach teatrów.
Rozumie różnice między pracą aktorów w/w teatrów.
Udział w przedstawieniach dziecięcych na terenie placówki lub poza nią.
Dostrzega różnice między teatrem profesjonalnym i amatorskim/dziecięcym.
Udział w spektaklu w prawdziwym teatrze.
Zna wygląd oraz atmosferę prawdziwego teatru.
Udział w teatralnych wydarzeniach plenerowych, np.: Halloween, Święto pieczonego ziemniaka, Kulig noworoczny, Bal przebierańców, Topienie marzanny, etc.
1. Uczestniczy w przygotowaniach wybranych wydarzeń.
2. Rozumie symbolikę i przeżywa nastrój wybranych wydarzeń.
Udział w imprezach o charakterze kulturalnym: spektakle, koncerty, spotkania z twórcami, wystawy, wyjście do teatru/kina, etc.
Prezentuje właściwą kulturę odbioru różnych rodzajów sztuki- umie dostosować: zachowanie,strój oraz odczuwa nastrój imprezy.
Poznanie pracy ludzi tworzących widowiska teatralne.
Wie na czym polega praca:
aktora, reżysera, scenografa,suflera, kostiumologa, charakteryzatora, narratora.
Rozwój słownictwa czynnego związanego z teatrem.
Rozumie znaczenie terminów:
akt, scena, kurtyna, scenografia, kostium, rekwizyt, publiczność, widownia, foyer, antrakt, premiera, gong, finał, trema, charakteryzacja, monolog, dialog, scenariusz.
Wyrabianie umiejętności wyrażania przeżyć związanych z odbiorem sztuki teatralnej.
Wyraża swoje wrażenia i przeżycia poprzez odpowiedni dobór słów.
Wdrażanie do dokonywania oceny postępowania bohaterów.
Dokonuje oceny bohaterów literackich i teatralnych w kategorii dobra i zła.
3.2 Teatralne środki wyrazu

Treści programowe
Umiejętności, sprawności
i wiadomości dziecka
Poznanie werbalnych i niewerbalnych środków wyrazu gry aktorskiej.
Zna i rozumie znaczenie:
słowa
mimiki
ruchu i gestu
Oglądanie spektakli i przedstawień nagranych na płytach CD.
1. Dostrzega zależności pomiędzy w/w środkami wyrazu.
2. Wie na czym polega ruch sceniczny i gra aktorska.
3. Dzieli się spostrzeżeniami.
4. Naśladuje zachowanie aktora.
Słuchanie ekspresyjnej interpretacji utworów literackich.
Dostrzega i wskazuje sposoby ekspresyjnej interpretacji tekstu.
Ćwiczenia oddechowo- fonacyjne, intonacyjne i dykcyjne.
1. Mówi:
płynnie i wyraziście
z odpowiednią głośnością i intonacją
2. Odtwarza nastrój i interpretuje treść utworu lub piosenki.
Ukazanie roli kostiumu, rekwizytu,scenografii oraz efektów poza pozatekstowych (muzyka, dźwięk, światło, efekty akustyczne)
1. Wymienia atrybuty popularnych postaci bajkowych lub literackich.
2. Rozpoznaje efekty pozatekstowe.
Inspirowanie zabaw ruchowych przy muzyce.
1. Interpretuje ruchem:
proste rytmy
opowieści ruchowe
muzykę popularną; klasyczną
2. Wykonuje proste formy taneczne
Inspirowanie zabaw parateatralnych wyzwalających aktywność ruchową i pantomimiczną.
1. Tworzy i odczytuje scenki z użyciem niewerbalnych środków wyrazu.
2.Wyraża różne stany emocjonalne.
Inspirowanie zabaw dramowych i teatralnych.
1. Odgrywa proste scenki indywidualnie i grupowo.
2. Gra różne role wykorzystując rekwizyty oraz werbalne i niewerbalne środki wyrazu.
3.3 Bawimy się w teatr

Treści programowe
Umiejętności, sprawności
i wiadomości dzieci
Poznanie etapów przygotowania widowiska:
wybór utworu literackiego lub tematu,
opracowanie scenariusza,
podział i nauka ról,
przygotowanie scenografii,
przygotowanie strojów i rekwizytów.
Aktywnie uczestniczy w:
podziale ról,
przygotowaniu własnej roli,
odgrywaniu scen w małych zespołach,
próbach całego zespołu,
przygotowaniu scenografii stałej oraz „żywej”
przygotowaniu strojów i rekwizytów.
Wyrabianie umiejętności łączenia różnych form ekspresji (recytacja, śpiew, ruch i taniec sceniczny, mimika).
Adekwatnie do odgrywanej roli:
interpretuje tekst (słowem, ruchem, gestem, mimiką),
odtwarza nastrój piosenki, tańca,
umie stosować dialog i monolog,
swobodnie porusza się na scenie,
sprawnie posługuje się rekwizytami,
identyfikuje się z odgrywaną postacią.
Kształcenie umiejętności współdziałania i funkcjonowania grupy teatralnej na scenie i poza nią.
1. Uczestniczy we wspólnym podejmowaniu decyzji dotyczących widowiska.
2. Przestrzega umów zawartych w trakcie realizacji przedstawienia.
3. Prezentuje sposób postępowania oparty na zasadzie kompromisu.
4. Inscenizuje swoją rolę we współpracy z kolegami.
5. Chętnie uczestniczy w wielokrotnym wykorzystaniu widowiska (np. dla rodziców, zaprzyjaźnionych klas lub innej placówki).
Wyrabianie obycia scenicznego.
1. Ma świadomość obecności widza, dla którego gra.
2. Orientuje się w czasie/przebiegu widowiska.
3. Panuje nad stresem w przypadku nieprzewidzianych sytuacji i bodźców (np. reakcja publiczności, awaria sprzętu nagłaśniającego lub fragmentu scenografii).
4. Panuje nad tremą związaną z występem.
5. Umie korzystać z mikrofonu.
Budzenie twórczej ekspresji dziecka
1. Zgłasza pomysły odgrywania własnej roli i widowiska.
2. Z własnej inicjatywy ćwiczy rolę.
3. Tworzy swobodne improwizacje słowne i ruchowe znanych postaci i scen.
4. Rozumie umowną symbolikę ruchu, gestu, rekwizytu.
5. Samodzielnie nadaje umowne znaczenie przedmiotom z otoczenia.
6. Improwizuje zabawy teatralne.
Wspieranie rozwoju artystyczno- emocjonalnego.
1. Z zaangażowaniem uczestniczy w przygotowaniu i prezentacji widowisk.
2. Przejawia potrzebę twórczego działania także w innym zakresie lub z wykorzystaniem innych środków/ technik (śpiew, taniec, rysunek, majsterkowanie, konstruowanie, etc.).
3. Przeżywa oczekiwanie na spotkanie ze sztuką jako aktor i widz.
4. Czerpie radość i satysfakcję z występu na scenie.
5. Rozumie komizm słowny i sytuacyjny, żart, aluzję i niedomówienia artystyczne.
6. Dostrzega w sztuce walory estetyczne.
7. Ma poczucie sprawstwa i odpowiedzialności za efekt końcowy własnej pracy oraz jako członka grupy teatralnej.
8. Posługuje się elementami języka związanego z edukacją teatralną.


4. Kalendarz świąt i uroczystości


MIESIĄC

ŚWIĘTA/ UROCZYSTOŚCI


Październik
14 Dzień Edukacji
18 Dzień Łącznościowca i Poczty Polskiej
31 Halloween

Listopad
04-10 Światowy Tydzień Przestrzeni Kosmicznej
11 Narodowe Święto Niepodległości
24 Katarzynki
30 Andrzejki

Grudzień
06 Mikołajki
Adwent
Tradycje Świąt Bożego Narodzenia
Styczeń
Karnawał
21-22 Dzień Babci i Dziadka

Luty
14 Walentynki
21 Dzień Języka Ojczystego
Międzynarodowy Rok Chopinowski

Marzec
08 Dzień Kobiet
21 Pierwszy dzień wiosny
27 Międzynarodowy Dzień Teatru

Kwiecień
Tradycje Świąt Wielkanocnych
10 Święto Służby Zdrowia
22 Dzień Ziemi
Maj
09 Dzień Unii Europejskiej
26 Dzień Matki
Czerwiec
01 Dzień Dziecka
24 Zakończenie roku szkolnego

Aneks:

23 IX Dożynki
04 V Święto Strażaka
24 VII Dzień Policjanta
15 VIII Święto Wojska Polskiego

5. Propozycja repertuarowa


Miesiąc
Propozycja repertuarowa
Źródło
Październik
„Nasza Pani”
„Dwa listy”
Forma B. cz. I, s. 15
Piaścik H. s. 85
Listopad
„Kiedy Ziemowit miał siedem lat”
„Kurtyna w...” s. 31


Grudzień
„Mikołajkowe prezenty”
„Jasełka”
„Adwentowy czas”
„Wigilijne nastroje”
„Choinka”
„Christmas Eve”
Forma B. cz. I, s. 23
Forma B. cz. II, s. 94
Załącznik nr 1
Forma B. cz. I, s. 32
Forma B. cz. I, s. 41
Załącznik nr 2


Styczeń
„Bracia Miesiące”
„Bajka noworoczna”
„Jak karnawał to karnawał”
„Dzień Babci i Dziadka”
„W dniu Babci i Dziadka”
Forma B. cz. II, s. 65
Piaścik H. s. 115
Piaścik H. s. 12
Forma B. cz. I, s. 59
Forma B. cz. II, s. 100
Luty
„Legenda o warszawskim Bazyliszku”
„Nastroje kompozytora”
„Kurtyna w...” s. 62
Forma B. cz. II, s. 168


Marzec
„Życzenia z kwiatkiem”
„Topienie Marzanny. Powitanie wiosny”
„Kwietniowa pogoda”
„Wyprawa do lasu”
„Wiosenny kwiatek”
Piaścik H. s. 25
Forma B. cz. I, s. 68
Forma B. cz. I, s. 82
Forma B. cz. II, s. 110
Forma B. cz. II, s. 127


Kwiecień
„Wielkanocne obyczaje”
„Wiosna w kurniku”
„Teatrzyk warzywa i owoce”
„Na łące”
„Chrońmy przyrodę”
„Jak leśna gromadka dbała o swój las”
Załącznik nr 3
Załącznik nr 4
Forma B. cz. II, s. 30
Forma B. cz. I, s. 73
Forma B. cz. I, s. 117
Forma B. cz. II, s. 7


Maj
„Brzydkie kaczątko”
„Królowa Śniegu
„Śladami Kota w butach”
„Podróż w krainę czarów”
„Wizyta Krasnoludków”
„Kurtyna w...” s. 9
„Kurtyna w...” s. 88
Załącznik nr 5
Forma B. cz. I, s. 109
Forma B. cz. II, s. 140

Czerwiec
„Daleka podróż”
„Wyjeżdżamy na wakacje”
„Spotkanie z Czerwonym Kapturkiem”
„Jaś i Małgosia w fabryce słodyczy”
Forma B. cz. II, s. 181
Piaścik H. s. 52
Załącznik nr 6
Załącznik nr 7
6. Ewaluacja osiągnięć


Niezbędnym elementem pozwalającym kontrolować wdrażanie niniejszego programu będzie ocena:

osiągnięć dzieci,
działań podjętych przez nauczyciela.

W przypadku diagnozowania osiągnięć dzieci należy pamiętać, że oczekiwany postęp i zmiany rozwoju mają prawo przebiegać w charakterystyczny sposób,bowiem wynika to z indywidualności i odrębności każdego dziecka.
Program zakłada, że ocena dzieci będzie miała charakter:

ustny,
indywidualny i grupowy,
bieżący i końcowy.

Podstawę oceny bieżącej będzie stanowić pochwała postępów dziecka, a następnie informacja zawierająca wskazówki dotyczące tego nad czym dziecko musi jeszcze popracować indywidualnie lub jako członek grupy teatralnej.
Najwyższą formą oceny końcowej będzie uznanie widowni w dniu premiery każdego przedstawienia, ze szczególnym uwzględnieniem opinii rodziców oraz innych nauczycieli.
W celu uznania osiągnięć i pracy dziecka przewidziano dodatkowo przyznanie na zakończenie roku szkolnego dyplomów lub podziękowań.

Ewaluacja osiągnięć w równym stopniu dotyczy działań podjętych przez nauczyciela. Pomoże ona nie tylko określić poziom realizacji niniejszego programu, ale przede wszystkim będzie źródłem osobistej refleksji nauczyciela.
Program zakłada, że oceną działań podjętych przez nauczyciela będą opinie na temat:

przydatności założonego magazynu strojów i rekwizytów teatralnych,
organizacji oraz przebiegu zbiórki strojów i rekwizytów teatralnych,
organizacji oraz przebiegu konkursu na nazwę teatrzyku przedszkolnego,
organizacji oraz przebiegu kiermaszu ozdób świątecznych,
poziomu artystycznego przygotowanych przedstawień,
odczuć dzieci uczestniczących w zajęciach sekcji teatralnej.


BIBLIOGRAFIA

Bajkowy mini teatr. Praca zbiorowa. Koga.

Breźnicki F. (red): Przemiany dydaktyki na progu XXI wieku. Szczecin 2000.

Brzechwa J.: Bajki samograjki. Warszawa 1986, Czytelnik.

Cuber D.: Inscenizacje w nauczaniu zintegrowanym. cz. 2. Koga.

Cyrański Cz., Kwaśniewska M.: Moje przedszkole. Program wychowania przedszkolnego. Kielce 2003, MAC Edukacja S. A.

Denek K.: O nowy kształt edukacji. Warszawa 1998.

Estreicher K.: Historia sztuki w zarysie. Warszawa 1979, Państwowe Wydawnictwo naukowe.

Forma B.: Dziecko aktorem, cz. 1- 2. Płock, WIP Iwanowski.

Gruszczyk- Kolczyńska E.: Komentarz do podstawy programowej wychowania
przedszkolnego. www.reformaprogramowa.men.gov.pl

Gruszczyk- Kolczyńska E., Zielińska E., Grabowska G.: Program wychowania i kształcenia sześciolatków. Warszawa 2003, Nowa Era.

Gloton R., Claude C.: Twórcza aktywność dziecka. Warszawa 1988, WSiP.

Kurtyna w górę. Praca zbiorowa. Warszawa, Nasza Księgarnia.

Kwaśniewska M., Żaba-Żabińska W.: Nasze przedszkole Program wychowania przedszkolnego. Kielce 2007, MAC EDUKACJA.

Łochocka H.: Chrząszcz w trzcinie. Warszawa 1988, Nasza Księgarnia.

Mikuch I.: Inscenizacje w nauczaniu zintegrowanym. cz. 1. Koga

Piaścik H., Nasz teatrzyk. Warszawa1985, Nasza Księgarnia.

Pytlarczyk J.: W kręgu zabawy. Program wychowania przedszkolnego. Warszawa 2009, JUKA.


Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009, poz.17.www.reformaprogramowa.men.gov.pl

Schulz R.: Nauczyciel jako innowator. Warszawa 1989.

Stasiakiewicz M.: Twórcza aktywność dziecka jako czynnik jego rozwoju. „Życie szkoły” 1980, nr 10

Ustawa z dnia 19 marca 2009 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dziennik Ustaw z 2009, poz. 458
www.reformaprogramowa.men.gov.pl

Walter G.: Żywioły w przedszkolu. Kielce 2004, Jedność.

Wenta K. (red): Kształcenie pedagogiczne w dobie przemian edukacyjnych
w Polsce. Szczecin 2000,

Widawska M.: Metody stymulowania twórczości artystycznej uczniów klas
IV- VI. W: Modrzejewska- Świgulska M. (red). Kraków 2005,

http:halloween.friko.net/kalendarz/

www.reformaprogramowa.men.gov.pl

http://www.szkolnictwo.pl/index.php?id=PU4722