Opis i analiza przypadku rozwiązania problemu dydaktycznego

1.Identyfikacja problemu

Chłopiec jest uczniem klasy V. Do szkoły integracyjnej trafił w klasie III, tj.
w wieku 10 lat (wcześniej uczęszczał do szkoły masowej). Ze względu na pogarszający się stan zdrowia fizyczny (dystrofia mięśniowa – porusza się na wózku), a z biegiem czasu psychiczny trafił do szkoły integracyjnej.
Choroba u Adama nasilała się, co powodowało i nadal powoduje pogłębianie się trudności w nauce. Uczeń ma kłopoty ze sprawnością manualną (duża męczliwość ręki), koordynacją, pamięcią, analizą i syntezą, bardzo wolne tempo myślenia.
Nie sprawia większych kłopotów wychowawczych, pomimo iż wraz z dorastaniem i dojrzewaniem pojawiają się u niego postawy oczekujące i roszczeniowe wobec innych. Uczeń tworzy wokół siebie tzw. „barierę” – nie dopuszczając do siebie kolegów i koleżanek, co bywa czasem źródłem konfliktów.
Adam wychowuje się w rodzinie pełnej, dobrze funkcjonującej. Bardzo silnie związany jest z matką, ale często jest przez nią wyręczany w wielu pracach. Wolny czas lubi spędzać w domu, nie ma zbyt wielu znajomych.

2.Znaczenie problemu

Uczeń ma duże trudności w nauce, które stale się pogłębiają. Wynikają one częściowo z postępu choroby, a także wcześniejszych zaniedbań edukacyjnych z klas młodszych. Podczas zajęć bardzo szybko się męczy, jego uwaga jest krótkotrwała, nie zawsze skupiona na zadaniu. Ma duże trudności w zapamiętywaniu materiału, jedynie bezpośrednio po zajęciach potrafi opowiedzieć treść lub powtórzyć słownictwo. Czyta bez większych problemów krótkie teksty, lecz czasami występują trudności z ich zrozumieniem. Z zakresu gramatyki opanował podstawowe wiadomości dotyczące części mowy. Pisemne wypowiedzi są bardzo krótkie, schematyczne, ubogie. W klasie IV pojawiły się i pogłębiają trudności w wykonywaniu podstawowych działań matematycznych na liczbach powyżej 20.
Chłopiec potrzebuje stałej kontroli, mobilizacji i motywacji. Pozostawiony do samodzielnej pracy – nie chce pracować, woła nauczyciela, domaga się zwrócenia na siebie uwagi. Wymaga kierowania jego aktywnością, stosowania wielu pytań dodatkowych, powtarzania instrukcji.
Chłopiec ma poczucie przynależności do niewielkiej grupy rówieśników. Najczęściej są to uczniowie niepełnosprawni, co utrudnia przebieg procesu pełnej integracji poza lekcyjnej. Uczeń wycofuje się z kontaktów rówieśniczych, blokuje wszelkie przejawy pomocy czy rozmowy, twierdząc, że inni mu chcą dokuczać.

3. Prognoza

Prognoza negatywna – bez wsparcia i wielorakiej pomocy, dostosowania programu do indywidualnych potrzeb i możliwości Adama, pogłębiać się będą jego deficyty wiadomości, co w konsekwencji doprowadzi do zaburzeń emocjonalnych z powodu ciągłych porażek oraz do znacznego obniżenia samooceny. Może to jednocześnie mieć wpływ na funkcjonowanie dziecka w grupie, np.: odrzucenie przez grupę.
Unikanie kontaktów z rówieśnikami, nieumiejętność wchodzenia w interakcje społeczne, czy brak postawy „dawania” siebie innym mogą spowodować, iż Adam będzie postrzegał siebie jako „innego, gorszego”. Może to doprowadzić do jego całkowitego wycofania się z życia, a w konsekwencji do zaburzeń w funkcjonowaniu w społeczeństwie i psychice dziecka.

Prognoza pozytywna – uzyskanie maksymalnie dobrych (jak na stan choroby) postępów w nauce, nabycie podstawowych, użytecznych umiejętności w zakresie czytania, pisania, liczenia, podniesienie własnej samooceny i zdobycie silniejszej pozycji w grupie rówieśniczej.
Uczestnictwo w życiu klasy, szkoły pozwoli Adamowi otwierać się na innych i otaczający go świat, zdobywać tym samym nowe doświadczenia. Stykając się z różnymi ludźmi i sytuacjami będzie uczył się jak pokonywać wyzwania, rozwiązywać konflikty i nawiązywać nowe znajomości.

4. Propozycje rozwiązania

Aby poprawić funkcjonowanie chłopca, należy dostosować wymagania edukacyjne do aktualnych możliwości dziecka. Pracując indywidualnie lub w małej grupie stosować dodatkowe pytania naprowadzające, wydłużyć czas pracy, np.: podczas sprawdzianów czy wykonywania ćwiczeń pisemnych. Lepsze efekty pracy przyniesie stosowanie wzmocnień, gratyfikacji nawet za najdrobniejsze sukcesy. Ważne jest również polepszenie współpracy z rodziną, głównie z matką, poprzez wymianę informacji jak pracować z dzieckiem w domu, czego od Adama wymagać.
Ścisła współpraca z psychologiem, pedagogiem, nauczycielami oraz rehabilitantem pozwoli zaspokajać i stopniowo eliminować deficyty rozwojowe chłopca i wzmacniać jego funkcjonowanie w szerokim zakresie.
W ramach integracji z grupą rówieśniczą, pokonywaniem trudności, warto włączyć Adama w prace na rzecz klasy i szkoły. Zachęcać go do pomocy przy organizacji
i uczestnictwa w festynach szkolnych, konkursach, a także wycieczkach klasowych, biwakach i rajdach. Przydzielać mu zadania do wykonania (na miarę jego możliwości), tak aby mógł pokazać swe mocne strony.

5.Wdrażanie oddziaływań

Pracę rewalidacyjno – kompensacyjną z dzieckiem rozpoczęłam od skonstruowania indywidualnego programu pracy, w którym uwzględniłam deficyty rozwojowe dziecka, możliwości intelektualne. Założenia dotyczyły:
– usprawniania grafomotoryki ręki poprzez np.; pisanie po śladzie, rysowanie palcami w kaszy czy mące, ćwiczenia z plasteliną, przewlekanie sznurówki.
- poprawy koncentracji uwagi i spostrzegawczości, koordynacji ręka – oko, np.: poprzez rysowanie po śladzie, łączenie kropek, rozsypanki obrazkowe, zagadki, rebusy, zabawy w „memory”, układanki wyrazowe.
- poprawy techniki czytania ze zrozumieniem – praca nad krótkimi, prostymi tekstami o tematyce interesującej chłopca (zwierzęta, przyroda) oraz zadawanie dodatkowych pytań naprowadzających odnośnie tekstów.
- doskonalenia umiejętności budowania dłuższych, bogatszych językowo wypowiedzi pisemnych, poprzez omawianie treści, wyłanianie najistotniejszych wątków, tworzenie planu – schematu pracy, wskazywanie możliwych schematów zdań, konstrukcji, np.; listu, opisu.
- doskonalenia umiejętności matematycznych w zakresie czterech podstawowych działań w oparciu o konkrety, rozszerzenie zakresu liczbowego do 50.
Wszystkie działania uwzględniały dzielenie materiału na mniejsze partie, wydłużenie czasu pracy, stałe naprowadzanie, podtrzymywanie aktywności, kilkakrotne powtarzanie instrukcji oraz ciągłe pozytywne wzmacnianie chłopca.
W ramach integracji z grupą rówieśniczą uczeń wyjeżdżał z klasą na biwak dwudniowy do Karpówki, wycieczkę klasową do Kopalni Soli w Wieliczce oraz Kopalni Krzemienia w Krzemionkach Opatowskich, brał udział w ognisku klasowym. Dodatkowo wykonywał przydzielone mu zadania klasowe typu wykonanie gazetek, ozdób świątecznych, przygotowywanie w grupach informacji na zajęcia lekcyjne.

6.Efekty działań

W przeciągu ostatniego roku pracy z dzieckiem udało się osiągnąć pewną stabilizację w jego działaniach dotyczących czytania i analizy tekstu. Nadal duże trudności sprawia mu pisanie (ze względu na zaawansowanie choroby, mimo ćwiczeń grafomotorycznych). Liczenie w zakresie 50 opanował w stopniu zadowalającym, lecz stale trzeba ćwiczyć. Po przekroczeniu progu 50 pojawiają się problemy choć potrafi liczyć sposobem pisemnym. Tempo pracy, koncentracja uwagi oraz nastawienie do pracy poprawiły się.
Dzięki dobrej współpracy z nauczycielami, terapeutami i domem rodzinnym chłopiec osiągnął widoczne efekty, chętniej uczestniczy w zajęciach, włącza się do pracy w grupie, sam podejmuje wysiłek wykonywania prostych zadań, przejawia nawet chęć pomocy innym. Dzięki angażowaniu Adama w życie klasy, pracę w małych grupach, a także uczestnictwo w kilku imprezach szkolnych, uczeń zyskał lepszą pozycję w klasie. Sam czuje się bardziej potrzebny, wzrosła jego samoocena, zaczął dostrzegać swoje dobre strony. Nie jest już samotny, zyskał wielu nowych kolegów. Nie stoi już sam na korytarzu, a otoczony gronem przyjaciół. Jest teraz chłopcem pogodnym chętnym do rozmowy.
Aby jednak jego trudności w nauce nie pogłębiały się i nie nastąpił regres jego umiejętności ważne jest kontynuowanie oddziaływań rewalidacyjno – kompensacyjnych.