Program kółka plastycznego "Wesoły Plastuś"

I. WSTĘP

W przedszkolu wychowanie plastyczne pełni szczególną rolę. Za pośrednictwem twórczej ekspresji plastycznej oraz percepcji otaczającego świata dziecko gromadzi doświadczenia zarówno poznawcze i twórcze. Podczas tworzenia dziecko doznaje silnych przeżyć. Wynikają one nie tylko z samego działania, lecz także z możliwości wyrażenia środkami plastycznymi własnych myśli i uczuć, których dziecko nie byłoby w stanie opowiedzieć słowami.
Wychowanie plastyczne pełni funkcję terapeutyczną. Przez organizowanie różnorodnych form aktywności plastycznej oraz rozwijanie i kształtowanie jego różnych umiejętności, usuwa zahamowania i poczucie niepewności, uczy wiary we własne siły, we własne możliwości twórcze. Możliwości i osiągnięcia twórcze małych dzieci są, bowiem wielkie i zdumiewające. Prace ich są ciekawe i bogate, zwłaszcza wtedy, kiedy stworzy im się warunki sprzyjające rozwojowi działalności artystycznej.
Twórczość plastyczna każdego dziecka jest niepowtarzalna. Z rąk małych artystów powstają wspaniałe dzieła, których dorośli nigdy nie potrafiliby stworzyć, nawet gdyby włożyli w to maksimum wysiłku.
Doskonałą formą działania twórczego jest praca w grupie. Świadomość przynależności do grupy, zwłaszcza u dzieci pięcio- i sześcioletnich jest bardzo ważna. Nawet dziecko, które ma pewne opory, kiedy widzi, że wszyscy pracują, że zajęci są sobą malując lepiej czy gorzej, zaczyna także pracować, zaczyna chcieć. Towarzystwo kolegów pobudza jego energię. Dzieci zainteresowane są tym, co się dzieje, obserwują prace kolegów, uczą się od siebie nawzajem.

Wychodząc naprzeciw potrzebom dzieci, a także placówki opracowany został niniejszy program. Program uwzględnia możliwości rozwojowe dzieci przedszkolnych. Skierowany jest do nauczycieli twórczych, poszukujących coraz doskonalszych sposobów rozwijania dziecięcej wyobraźni i aktywności twórczej. Dzieciom pozwoli rozwijać swoje zdolności, zainteresowania oraz poznawać nowe techniki plastyczne.

„Program kółka plastycznego – Wesoły Plastuś” jest zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego zatwierdzoną przez Ministerstwo Edukacji Narodowej (Dz. U. Nr 2/2000; Rozp. MEN z dnia 1 grudnia 1999r.). Poszerza niektóre treści obszarów edukacyjnych wychowania i opieki.

Program przeznaczony jest do realizacji z dziećmi 5 i 6-letnimi.

II. CELE EDUKACYJNE

Celem ogólnym programu jest:

Rozwijanie uzdolnień i zainteresowań artystycznych dzieci oraz ich wrodzonych możliwości twórczych w toku różnorodnych działań plastycznych.

Cele szczegółowe:

- rozwijanie wyobraźni, twórczej aktywności oraz ekspresji plastycznej dziecka,
- rozwijanie umiejętności posługiwania się wzbogaconymi technikami plastycznymi oraz umiejętne operowanie narzędziami i materiałem,
- budzenie poczucia odpowiedzialności i satysfakcji z wykonanej pracy,
- zapoznanie z dziedzinami sztuk plastycznych: malarstwem, rysunkiem, rzeźbą, grafiką, architekturą, fotografią i sztuką użytkową,
- rozwijanie zdolności percepcji malarskich dzieł sztuki: spostrzegania, rozumienia, przeżywania, wartościowania,
- dostrzeganie powiązań plastyki z innymi dziedzinami sztuki – muzyką, literaturą, teatrem,
- rozwijanie wrażliwości na dzieła sztuki i piękno otaczającej przyrody,
- tworzenie prac plastycznych w różnych technikach – zapoznanie z nazewnictwem,
- zdobycie umiejętności wykorzystania różnorodnych materiałów jako środków ekspresji,
- zdobycie umiejętności estetycznego prezentowania prac plastycznych,
- poznanie zawodu artysty plastyka – spotkania z twórcami i uczniami szkół plastycznych,
- kształtowanie odpowiedniego stosunku do zabytków i sztuki ludowej,
- rozwijanie zainteresowań zabytkami własnego miasta i regionu,
- podnoszenie własnej wartości i dostrzeganie jej u innych.

Przewidywane osiągnięcia dzieci
Po zrealizowaniu programu dziecko powinno:
- dostrzegać piękno w otaczającym go świecie: walory estetyczne przedmiotów, zjawiska w przyrodzie, różnorodność barw,
- posługiwać się plamą, linią, szeroką paletą barw, poznawać i nazywać odcienie kolorów,
- przedstawiać za pomocą działań plastycznych swoje doświadczenia o otaczającym świecie,
- wyrażać swoje przeżycia w różnorodnych formach plastycznych,
- znać różnorodne techniki plastyczne oraz posługiwać się nimi w praktyce,
- sprawnie posługiwać się narzędziami i wykorzystywać materiały,
- być odpowiedzialne i systematyczne, wiedząc że sukcesy odnosi się poprzez pracowitość,
- interesować się sztuką oraz znać wybrane dzieła sztuki polskiej i światowej (obrazy, rzeźby, fotografie),
- wiedzieć jak należy zachować się w muzeach i na wystawach,
- żywo reagować na dzieła plastyczne, oceniać je, dostrzegać ich treści i formy,
- umieć eksponować swoje prace,
- szanować prace własne i kolegów,
- przejawiać aktywność i inwencję twórczą podczas zajęć,
- dbać o pracownię, utrzymywać w czystości narzędzia.

III. ZADANIA

Głównymi zadaniami programu są:

Wykorzystywanie i tworzenie okazji do poznawania rzeczywistości społeczno – kulturowej poprzez poznawanie tradycji regionalnej, narodowej oraz poznanie dzieł kultury.
Umożliwianie dziecku ekspresji spostrzeżeń, przeżyć, uczuć w różnych formach działalności plastycznej.
Wspieranie działań twórczych w aktywności plastycznej.
Rozwijanie poczucia odpowiedzialności poprzez samodzielne, dokładne i rzetelne wywiązywanie się z podejmowanych zadań, szacunku do pracy swojej i innych.

IV. METODY, FORMY I ŚRODKI REALIZACJI

Zamierzone cele programu nauczyciel osiągnie poprzez:
- poznanie zakresu treści programowych,
- dostosowanie zadań do indywidualnego tempa rozwoju, możliwości, zainteresowań dzieci, dojrzałości emocjonalno-społecznej,
- odwoływanie się do umiejętności, dziecięcych przeżyć i doświadczeń,
- stworzenie sprzyjającej, życzliwej atmosfery,
- zastosowanie odpowiednich środków dydaktycznych materiałów i narzędzi plastycznych,
- dobrą organizację,
- prawidłowe warunki wdrażania programu.
Stosowanie różnorodnych metod pracy jest kolejnym warunkiem do
prawidłowej i skutecznej realizacji programu. Podstawowymi metodami powinny być metody:
- działania praktycznego,
- doświadczeń i eksperymentowania,
- pokazu i obserwacji,
- konkursów,
- warsztatów plastycznych,
- ekspresyjna.

Formy pracy, które ułatwią realizację programu to:
- praca indywidualna,
- praca w grupach,
- praca zespołowa.

Rodzaje aktywności konieczne do zastosowania przy realizacji programu to przede wszystkim aktywność plastyczno-konstrukcyjna, ale także aktywność badawcza, intelektualna i werbalna.

Środki realizacji programu to: materiały i narzędzia plastyczne, a ponadto pomoce dydaktyczne: reprodukcje malarstwa, albumy z dziełami sztuki.

Warunki realizacji programu to: bezpieczna pracownia lub przystosowana do zajęć sala przedszkolna.

V. SPOSOBY REALIZACJI

1. Stworzenie warunków do realizacji programu – przygotowanie pracowni.
2. Zgromadzenie niezbędnych środków realizacji programu – zakup materiałów i narzędzi plastycznych.
3. Podnoszenie wiedzy dotyczącej treści programowych za pomocą literatury, szkoleń, kursów, Internetu.
4. Włączenie innych nauczycieli w realizację programu (np. wycieczki przyrodnicze, zajęcia w muzeum, wycieczki do galerii).
5. Zapoznanie rodziców z programem, celowością jego realizacji w przedszkolu i zachęcanie ich do współpracy.
6. Przygotowanie i prowadzenie zajęć:
- Praktyczne zajęcia plastyczno – konstrukcyjne.
- Wycieczki przyrodnicze, do galerii, na wystawy, do muzeum.
- Spotkania z artystami plastykami.
- Warsztaty z uczniami Zespołu Sztuk Plastycznych w Tarnowie.
- Zajęcia otwarte dla rodziców w formie warsztatów.
7. Udział w konkursach plastycznych organizowanych przez inne instytucje.
8. Wystawy indywidualne i zbiorowe w galerii kółka.
9. Prezentowanie prac dzieci w galerii strony internetowej przedszkola.
10. Prowadzenie kącika dla rodziców z materiałami opisującymi ciekawe pomysły prac plastycznych
11. Podjęcie współpracy z rodzicami oraz innymi instytucjami w celu gromadzenia potrzebnych środków na realizację zadań kółka plastycznego.

VI. PROPONOWANE TECHNIKI PLASTYCZNE

Stosowanie różnorodnych technik plastycznych w pracy z dziećmi wpływa na wzrost zainteresowania sztuką plastyczną, pobudza do twórczego działania, ekspresji. Każda technika plastyczna posiada specyficzne właściwości i wymaga od dziecka odpowiednich umiejętności i sprawności. Niektóre z technik są stosowane i powszechnie znane, inne są mniej popularne i ukazać mogą inny sposób pracy twórczej.

I. Techniki rysunkowe:
- rysowanie białą kredą i węglem,
- rysowanie patykiem na podkładzie klejówki,
- wydrapywanka czarno-biała,
- wydrapywanka kolorowa,
- kompozycje ze sznurka i kolorowych włóczek,
- wysypywanie z materiałów sypkich (piasek, sól, herbata, kasza manna)

II. Techniki malarskie:
- malowanie „mokre w mokrym”,
- malowanie akwarelą,
- malowanie farbami kryjącymi (tempery, plakatówki, farby klejowe),
- malowanie na folii aluminiowej spożywczej,
- malowanie na udrapowanym papierze,
- malowanie na podkładzie z kaszy, grubych trocin,
- malowanie na szkle (grubej folii),
- malowanie na tkaninie

III. Techniki graficzne powielane i odbijane:
- druk liściowy,
- druk strukturalny tkanin i pasmanterii,
- druk nitką i sznurkiem,
- kolograf,
- kalkograf,
- stemplowanie stemplem z ziemniaka, stemplem z papieru, gąbką,
- frotaż,
- odbitki wikolowe,
- dekalkomania,
- monotypie na kartonie

IV. Techniki dekoracyjne:
- batik na papierze,
- malowanie klejówką z piaskiem,
- malowanie na podkładzie o różnej fakturze,
- mozaiki,
- wydzieranki,
- wycinanki,
- witraże papierowe,
- plecionki

V. Rzeźba i płaskorzeźba:
- modelowanie z gliny, plasteliny, masy solnej,
- odlewy gipsowe,
- płaskorzeźba w glinie, plastelinie,
- rzeźba z opakowań, gazy, papieru i płynnego gipsu

VI. Formowanie przestrzenne z różnych materiałów:
- papieroplastyka,
- orgiami,
- orgiami płaskie z kółek, kwadratów,
- kirigami,
- lalki z różnych materiałów,
- kwiaty z bibuły,
- formowanie z pasków papieru,
- formowanie z drutu

VII. Techniki mieszane:
- konstelacje – łączenie kropek,
- mozaikowy rysunek,
- kredka woskowa topiona,
- woskowy batik,
- rysunek na grubym ściernym papierze,
- obrazek z kleksa (dekalkomania),
- marmurek z tuszu,
- barwienie rurką do napojów,
- liściaki,
- kolaż z gazet,
- kolaż geometryczny,
- kolaż ze strużyn kredek,
- mozaika ze skorupek,
- błyszczące rysunki,
- ozdoby z makaronu

VII. UWAGI O REALIZACJI

„Program kółka plastycznego – Wesoły Plastuś” prowadzony będzie w ramach popołudniowych zajęć dodatkowych. Zajęcia odbywać się będą raz w tygodniu przez 30-40 minut. Udział w zajęciach będzie dobrowolny i ogólnie dostępny. Wezmą w nich udział dzieci nie tylko szczególnie uzdolnione, ale także te, które wykazują zainteresowania plastyczne. W każdym dziecku, bowiem tkwią możliwości twórcze. Od nauczyciela zależy tylko czy się dalej rozwiną.
Program powinien być realizowany z niewielką grupą dzieci (około 15 osób). Obserwując dzieci przy pracy nauczycielki będą mogły stwierdzić, jakie trudności one napotykają, które rodzaje działalności są dla nich atrakcyjne, i które umiejętności trzeba u nich rozwijać.
Dzieci będą miały możliwość aktywnego poznania różnorodnych technik plastycznych, które trudno byłoby zastosować podczas zajęć, gdzie liczebność grupy jest bardzo duża.
Poszczególne treści mogą być realizowane podczas kilku zajęć, co związane jest ze specyfiką tego rodzaju działalności.
Bardzo ważną jest ocena wytworów plastycznych dzieci. Każde dziecko będzie mogło wypowiedzieć się o pracy swojej i kolegów oraz otrzyma informację zwrotną. Prace omawiane będą wspólnie z uczestnikami kółka w trakcie oraz pod koniec realizacji zajęć. Nauczyciel natomiast oceni wszelkie dokonania plastyczne dzieci, ich pomysły i próby rozwiązań. Doceni wysiłek, dążenie do celu, zmagania z opornym tworzywem i środkami wyrazu plastycznego. W jednych pracach podkreśli właściwy dobór kolorów, w innych staranność wykonania, ciekawy pomysł, zapełnienie kartki, bogactwo treści.
Pozytywne opinie potęgują starania dziecka, wyposażają je w silną motywację do dalszej pracy, cieszą dzieci i budzą wiarę we własne siły.
Program ma charakter otwarty, jego treści mogą być rozszerzone w zależności od zainteresowań dzieci, inwencji nauczyciela oraz warunków i środków do realizacji programu.

VIII. EWALUACJA

Aby przekonać się, czy program przynosi przewidywane efekty, konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji, czyli działania zmierzającego do stwierdzenia, w jakim stopniu zamierzone cele zostały osiągnięte.

Zdobyte umiejętności prezentowane będą w różnych formach:
- systematyczna ekspozycja prac plastycznych dzieci w galerii kółka – wizualna ocena poziomu prac,
- udział w konkursach plastycznych,
- umieszczanie zdjęć prac na stronie internetowej przedszkola,
- oprawa plastyczna uroczystości przedszkolnych – prezentacja elementów dekoracyjnych,
- wykonanie prac na przedszkolny kiermasz świąteczny,
- zajęcia otwarte dla rodziców w formie warsztatów (jeden raz w ciągu roku szkolnego).

W przeprowadzeniu ewaluacji pomogą:
- zgromadzone prace plastyczne dzieci,
- opinia rodziców o uczestnictwie ich dziecka w zajęciach (ankieta),
- własne obserwacje zaangażowania i osiągnięć dzieci,
- rozmowy z dziećmi o powodzeniach zajęć,
- wyrażenie poziomu zadowolenia z zajęć za pomocą rysunku mimiki twarzy.

Analiza zebranych informacji pozwoli nauczycielkom określić stopień przydatności oraz ocenić program. Ewaluacja da również możliwość oceny własnej pracy, zastanowienia się nad własnymi kompetencjami, a w przyszłości przemyślenia i udoskonalenia zajęć.

IX. BIBLIOGRAFIA

1. Czerwosz Z., Dzieci lubią rysować, Nasza Księgarnia, Warszawa 1986
2. Foltys M. i A., Sztuka plastyczna w wychowaniu przedszkolnym, PZWS, Warszawa 1967
3. Gloton R., Cletro C., Twórcza aktywność dziecka, WSiP, Warszawa 1985
4. Hohensee-Ciszewska H., Powszechna edukacja plastyczna, WSiP Warszawa 1982
5. Kalbarczyk A., Zabawy ze sztuką, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
6. Lewicka J., Sto technik plastycznych, Nasza Księgarnia, Warszawa 1967
7. Michejda-Kowalska K., O dziecięcej wyobraźni plastycznej, WSiP, Warszawa 1987
8. Misiurska A., Kalendarz plastyczny w przedszkolu, WSiP Warszawa 1993
9. Natorrf A., Wasiluk K., Wychowanie plastyczne w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1990