Korupcja istnieje? Samorząd w opinii mieszkańców ( przykład miasta Pisy )

„Korupcja to nadużywanie urzędu publicznego lub pozycji zawodowej do osiągania prywatnych lub osobistych korzyści. Łapownictwo, jest najczęściej spotykaną, choć nie jedyną formą korupcji. Uczestniczy w nim każdy, kto daje lub przyjmuje korzyść majątkową (pieniądze czy kosztowny prezent) oraz korzyść osobistą (awans lub przyjęcie znajomego bądź krewnego do pracy) w związku z funkcją, którą pełni”.
Wysoki komisarz ds. przeciwdziałania korupcji we Włoszech (L'Alto Commissario Anticorruzione),
w swoim ostatnim raporcie rocznym pisze “...narodowe polityki wydają się działać tak, jakby ryzyko korupcji przestało być już problemem...”, podczas gdy ostatnie badania „...przynoszą obraz państwa
w którym istnieje powszechna praktyka wręczania łapówek w celu uzyskania kontraktów o wykonanie usług, pozwoleń budowlanych, w realizacji operacji finansowych, lecz również w przedmiocie zdania egzaminów na wyższe uczelnie, w środowisku lekarskim, w świecie piłki nożnej...”.
Według raportu dotyczącego korupcji Transparency International Italia* z 2008 roku, Włochy znalazły się na 55 miejscu w rankingu, otrzymując wynik 4,8 na 10 (dla porównania Polska w tym samym rankingu znalazła się na 58 pozycji z wynikiem 4,6).
Dnia 3 lipca 2009 roku, w Rzymie został opublikowany kolejny sondaż przeprowadzony w 69 państwach na świecie przez Trasparency International na próbie 73 milionów osób. Wyniki sondażu wskazują na partie polityczne i funkcjonariuszy publicznych, tako tych najbardziej skorumpowanych, podczas gdy sektor prywatny, media i sądownictwo według badanych należą do najbardziej uczciwych.Włosi deklarują szczególną nieufność wobec partii rządzących, w przedmiocie zwalczania korupcji. Tylko 16% respondentów, określa je jako skuteczne w zwalczaniu zjawiska, podczas gdy 69% wprost przeciwnie, odbiegając tym samym od średniej w Unii Europejskiej, w której 24% respondentów jest usatysfakcjonowanych (+8% w stosunku do Włoch) i tylko 56% wyraża niezadowolenie (- 13% w stosunku do Włoch). Według sondażu zaniepokojenie korupcją w sektorze prywatnym na świecie wzrosło o 8% w przeciągu ostatnich 5 lat. Ponad połowa badanych wyraża przekonanie, że korupcja jest najczęściej wykorzystywanym narzędziem przez agencje prywatne w celu wywierania niedozwolonego wpływu na politykę państwową. Partie polityczne są postrzegane jako instytucje najbardziej skorumpowane, zaraz po nich sytuują się urzędy państwowe. Ponadto ponad 10% respondentów przyznała się do wręczenia łapówki w przeciągu ostatnich 12 miesięcy, a w tym ¼ zadeklarowała, że wręczyła ją policji. ¾ badanych świadczy, że zachowania niedozwolone, nie zostały w żaden sposób podane do wiadomości czy ujawnione.
Według wyliczeń Banku światowego, korupcja kosztuje Italię blisko 20 miliardów euro rocznie.
CHARAKTERYSTYKA BADANIA
Badanie zostało przeprowadzone przez autorkę w celu poznania opinii o korupcji we Włoszech,
zweryfikowania postaw wobec zachowań korupcyjnych, oraz ich akceptowalności w opinii mieszkańców Pisy. Metodą użytą w badaniach był sondaż diagnostyczny, wykorzystaną techniką ankieta, a narzędziem badawczym kwestionariusz ankiety.
Badanie wykonane zostało w pierwszym tygodniu czerwca 2009 roku w Pisie. Próbę stanowiły 102 osoby, z czego 55% to kobiety, a 45% mężczyźni. Respondentów w przeważającej części stanowili ludzie młodzi, do 40 roku życia. Dobór próby był losowy. Użytym narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety składający się z 13 pytań zamkniętych i jednego otwartego (prośba o podanie wyjaśnienia pojęcia korupcja). Badanie przeprowadzone zostało w warunkach naturalnych, w centrum miasta ( ulice S. Francesco, Borgo Stretto, Corso Italia, Pizza Dante Alighieri) i polegało na wypełnieniu przez mieszkańca anonimowej ankiety. Przebiegało w spokojnej atmosferze. Większość osób poproszonych o wypełnienie ankiety, zgodziła się na udział w badaniu.
Założenia:
Hipoteza główna:
Samorząd włoski nie jest wolny od korupcji.
Hipotezy szczegółowe:
O przyjęciu danej osoby na stanowisko w instytucjach samorządowych decydują znajomości;
korupcja jest dostrzegalna najbardziej na najwyższym szczeblu władzy;
istnieje społeczne potępienie korupcji, jako zjawiska niemoralnego.
ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ:
Blisko 43,3% respondentów deklaruje, że o przyjęciu pracownika do urzędu decyduje wykształcenie, 32,7% wskazuje na posiadane znajomości. Według 9,6% decydującym kryterium jest przynależność do określonej opcji politycznej. Zadania w tej sprawie nie ma 5,8% badanych. Dalsze 8,6% wskazuje na inne kryteria (kompetencje formalne i nieformalne, zasługi, zdolności, rekomendacje).
Kolejne pytanie w ankiecie dotyczyło trudności napotykanych w urzędzie. Najczęściej wskazywaną odpowiedzią był brak lub sprzeczne informacje (26%), oraz opieszałość urzędników (21%). Jedynie 3,4% badanych deklaruje, że nie spotkało się jeszcze z żadnymi trudnościami. Respondenci zostali również poproszeni o ocenienie czy w samorządzie w Pisie istnieje problem korupcji, a jeśli tak, to w jakim stopniu. Na to pytanie wyniki nie dają jednoznacznej odpowiedzi. Zdecydowana większość, bo 61,4% nie wie, czy w samorządzie w Pisie mamy do czynienia z korupcją. Według 17,8% korupcja istnieje w stopniu niewielkim, natomiast 18,8% jest przekonana, że problem występuje i to w dużym natężeniu. Tylko 2% badanych wskazuje, problem nie występuje.
Na pytanie czy badany zna osobę, która przyjmuje łapówki, tylko 9% odpowiedziała twierdząco, 29% nie zna takiej osoby bezpośrednio, ale słyszała o osobie, która dopuszcza się tej praktyki. Pozostali respondenci (62%), nie znają nikogo, kto przyjmuje bezprawne świadczenia.
W ankiecie pojawiło się także pytanie czy badany w celu załatwienia bardzo ważnej dla siebie sprawy, byłby skłonny wręczyć łapówkę. Stanowczo temu zaprzecza 92% badanych. Jednak co dziesiąty ankietowany, wręcza wcześniej jakiś upominek osobie, która może mu pomóc.
W celu skutecznego zwalczania korupcji koniecznym jest dotarcie do jej źródła i postawienia pytania dlaczego istnieje? Przyczyna korupcji jest kwestią mentalności i leży w przekonaniu osób, że dzięki wręczonej łapówce, ich sprawa zostanie załatwiona lepiej. Tak deklaruje 34,4% mieszkańców. Niewiele mniej, bo 33,3% jako źródło korupcji wskazuje złe ustawodawstwo, 17,7% podpisuje się pod stwierdzeniem, że taka praktyka jest związana z trudnością w załatwieniu konkretnej sprawy w sposób uczciwy. Co dziesiąty ankietowany, nie ma wyrobionej opinii w tej sprawie.
Łapówkarstwo i korupcja są obecne w różnych dziedzinach życia społecznego. Według mieszkańców najbardziej korupcjogenna jest polityka. Tak deklaruje prawie połowa ankietowanych, dalej administracja publiczna (22,4%), służba zdrowia (8,4%), następnie sektor prywatny i sądownictwo po 5,6%, służby porządkowe (3,7%). Za najmniej podatną na korupcję badani wskazują edukację (2%).
W zjawisku korupcji widzi problem, 91,6% badanych, uznając je za zachowanie niesprawiedliwe i niemoralne. Badani podkreślają, że ustawodawstwo włoskie, nie przeciwdziała jej skutecznie
(74% respondentów).
WNIOSKI:
Skala doświadczeń korupcyjnych wśród mieszkańców Pisy, jest o wiele mniejsza niż postrzeganie problemu w skali państwa. Takie wnioski można wyciągnąć porównując wyniki badań przeprowadzanych w skali kraju, z tymi prezentowanymi w pracy.
Z przeprowadzonych badań wynika, że istnieje społeczne potępienie zjawiska korupcji, a mieszkańcy nie są skłonni do wręczania łapówek, nawet jeśli sprawa byłaby bardzo dla nich ważna.
Nie potwierdziła się hipoteza, że o przyjęciu do administracji publicznej decydują znajomości.
W opinii co trzeciego respondenta,
o przyjęciu do administracji, decydującym kryterium jest wykształcenie.
Za najbardziej skorumpowaną dziedzinę życia społecznego, podobnie jak w skali państwa, uważana jest polityka, oraz władze centralne.
Mieszkańcy nie wiedzą, czy w ich samorządzie istnieje problem korupcji.
Z czego to wynika? Problem zapewne istnieje, ale respondenci osobiście się z nim nie zetknęli. Mimo iż nie uzyskano jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, to wynik satysfakcjonuje. Według mnie, świadczy o dojrzałości respondentów, którzy nie ulegają zasłyszanym opiniom, bowiem tak naprawdę trudno ocenić zjawisko, jeśli nie miało się z nim osobistego kontaktu. Ponad połowa mieszkańców jest zdania, że zmiana systemu legislacyjnego może stanowić najskuteczniejszą drogę walki z korupcją.

Internet:
Centrum Edukacji Europejskiej, http://www.ceo.org.pl/portal/mpk_materialy_schemat?docId=37438, 26.08.2010.
Cittadini attivi, http://www.cittadiniattivi.it/testo.asp?id=1699, 26.08.2010.
A. Angius, Corruzione: cosa non passa nell’imbuto dell’informazione, http://www.insardegna.eu/opinioni/societa/corruzione-cosa-non-passa-nell2019imbuto-
-dell2019informazione/view, 11.06.2009.

*Transparency International jest międzynarodową organizacją pozarządową, której celem jest podejmowanie działań przeciwko zjawisku korupcji na rzecz przejrzystości i uczciwości w życiu publicznym. Organizacja ta, od 1995 publikuje raporty pt. „Indeks Percepcji Korupcji”.
„W swoim raporcie z 2008 r. dotyczącym korupcji w sektorze publicznym, organizacja Transparency International (TI) sklasyfikowała 180 krajów. Ranking jest tworzony na podstawie wielu ankiet wypełnianych przez obserwatorów i analityków. Kraje są klasyfikowane na podstawie wielowymiarowego wskaźnika CPI czyli Corruption Perception Index (wskaźnik postrzegania korupcji), którego wartość oznaczana jest pomiędzy 0 (kraj wysoko skorumpowany) a 10 (co oznacza kraj wolny od korupcji). Najmniej skorumpowane kraje świata wg TI to: Dania, Nowa Zelandia i Szwecja (ze wskaźnikiem 9,3), zaraz przed Singapurem (wskaźnik 9,2). W czołówce pozostają także Finlandia, Szwajcaria (wskaźnik 9,0), Islandia, Holandia (wskaźnik 8,9) oraz Australia, Kanada (wskaźnik 8,7). Na końcu rankingu znajduje się Somalia (wskaźnik 1,0), Irak i Birma (1,3) oraz Haiti (1,4).
Polska uzyskała w rankingu TI wskaźnik 4,6 i 58 miejsce, które dzieli z Litwą, tuż przed Namibią, zaraz po Turcji. Polska od poprzedniego roku poprawiła swoją pozycję w rankingu TI o trzy miejsca - w rankingu rok temu zajmowała miejsce 61 ze wskaźnikiem 4,2 nadal jednak trzeba przyznać, że jest to bardzo słaby wynik.
Porównując rankingi z 2008 i 2007 r. najbardziej zauważalne jest pogorszenie sytuacji w Bułgarii, Burundi, na Malediwach, Norwegii i Wielkiej Brytanii. Znaczącą poprawę sytuacji zanotowano za to w Albanii, na Cyprze, w Gruzji, na Mauritiusie, w Nigerii, Omanie, Katarze, Południowej Korei, w Tonga oraz Turcji.
Trzeba zaznaczyć, że wskaźnik przyjęty w badaniu przez Transparency International bada „postrzeganie korupcji”, a więc jest odzwierciedleniem wrażeń, jakie na temat korupcji w danym kraju mają osoby postrzegające ten kraj z zewnątrz, bada „opinię o zjawisku” nie zaś samo zjawisko.